رانت‌خواری حاصله دو شغله بودن مهندسان
حضور بی‌قیدوشرط مهندسان چند شغله در سازمان‌های نظام‌مهندسی ساختمان استان‌ها از ابتدای تأسیس این سازمان تا به امروز مشکلاتی را برای اجرای کامل قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان فراهم کرده تا جایی که حضور کارمندان دولتی در سازمان نظام‌مهندسی خود موجب خانه‌نشینی بسیاری از مهندسان شده است. به‌گونه‌ای که سازمان نظام‌مهندسی ساختمان طی چند سال گذشته متأسفانه نتوانسته به وظایف اصلی جامه عمل بپوشاند. البته برخی از اعضای نظام‌مهندسی کشور حضور در این سازمان را شغل ندانسته و معتقدند حضور مهندسان در دیگر مشاغل، ناقض حضور در سازمان نظام‌مهندسی نیست.
در همین زمینه اکبر ترکان، رئیس نظام‌مهندسی ساختمان کشور و مشاور ارشد رئیس‌جمهور درخصوص چند شغله بودن خود در جدیدترین گفته‌های خود یادآور شده است در حال حاضر دبیر مناطق آزاد هستم و مشاور رئیس جمهور، رئیس نظام‌مهندسی ساختمان کشور و مشاور دانشگاه آزاد در شورای اقتصاد دانش‌بنیان خود همه از شغل‌هایی است که به علت تجربیاتم بنده را انتخاب کرده‌اند و در این خصوص هیچ‌وجهی دریافت نمی‌کنم.
در حالی که کسری از جمعیت کثیری از مهندسان کشور شغل مناسبی ندارند یا شغل آن‌ها بااستعداد و تحصیلات آن‌ها همخوانی ندارد، چرا باید گروهی چند شغل داشته باشند؟ چه چیزی این تبعیض را توجیه می‌کند؟ توانایی‌های مافوق بشری این مدیران یا سادگی و پیش‌پاافتادگی مشاغل آن‌ها؟
حضور در نظام‌مهندسی از دوره پنجم تاکنون، شغل محسوب می‌شود
در همین زمینه رئیس سابق و عضو فعلی هیئت‌مدیره سازمان نظام‌مهندسی استان هرمزگان بابیان این‌که حضور در نظام‌مهندسی به هر عنوانی شغل محسوب می‌شود گفت: کسب پروانه اشتغال بیانگر این موضوع است که فرد دارای شغل است و باید مدت‌زمان مقرری را برای ارائه خدمات در آن سازمان ارائه دهد.
در زمان نوشتن قانون تعداد مهندسان در ایران کم بود و حضور افراد چند شغله در هیئت‌مدیره توجیه داشته است؛ چراکه اکثریت مهندسان در ادارات دولتی شاغل بودند و بعد از پایان ساعت کاری نیز در دفاتر فنی و شرکت‌های مشاوره کار مهندسی انجام می‌دادند؛ اما هم‌اکنون شمار مهندسان بسیار زیاد شده و در این رابطه باید همانند قوانین رایج در اروپا، آمریکا، ژاپن و کشورهای دیگر، فردی که پروانه سازمان نظام‌مهندسی را اخذ می‌کند، برای وی باید یک شغل تمام‌وقت به‌حساب بیاید.
عضو فعلی هیئت‌مدیره سازمان نظام‌مهندسی استان هرمزگان بابیان این‌که مهندس دارای پروانه هم دقیقاً مانند یک وکیل دادگستری که نمی‌تواند امضا فروشی کند است گفت: مهندسان دارای پروانه نباید بتواند در هیچ سازمان و نهادی استخدام شود و مثل پروانه وکالت دادگستری، صرفاً باید با پروانه اشتغالی که در اختیار دارد فعالیت مهندسی کند.
مشیری با انتقاد از گسترش رانت‌خواری در پی دوشغله بودن مهندسان خاطرنشان کرد: در حال حاضر تمامی این رانت‌خواری‌ها و امضا فروشی‌ها ناشی از آن است که مهندسان شاغل در یک‌نهاد، از پروانه خود سوءاستفاده می‌کنند.
وی افزود: اگر ریاست و عضو هیئت مدیره بودن اعضای نظام‌مهندسی شغل نیست چرا در قبال آن وجه دریافت می‌کنند و از موقعیت اجتماعی آن بهره می‌برند.
وی گفت: در حال حاضر از 400 هزار مهندس دارای پروانه اشتغال تنها 40 درصد مشغول به کار هستند (و حتی دو و یا حتی چند شغله هستند) و حدود 60 درصد تنها مدرک مهندسی را به یدک می‌کشند و از این پروانه چندرغازی درآمد ندارد. جامعه و دولت در قبال قشر تحصیل‌کرده خود دارای مسئولیت است، اکنون‌که بنا بر تنگناهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فرصت و ظرفیت استخدام همه این عزیزان در نهادهای دولتی و غیردولتی فراهم نیست و کشور از مشکل بیکاری رنج می‌برد آیا سزاوار است که عده‌ای هم از دولت منتفع شوند و هم از منافع بخش خصوصی؟
مشیری بابیان این که از دوره پنجم نظام‌مهندسی کشور، حضور در نظام‌مهندسی شغل محسوب شده و همه موظف هستند تمام وقت در سازمان حضورداشته باشند یادآور شد: در حال حاضر حداقل حقوق و درآمد اعضای هیئت مدیره و ریاست سازمان‌ها در سراسر کشور 3 میلیون تومان است.
کارفرما انتخاب‌گر مهندسان است
همچنین رئیس نظام‌مهندسی ساختمان استان ایلام با بیان این که ریاست نظام‌مهندسی شغل است اما ریاست شورای مرکزی شغل نیست گفت: تمام وقت بودن یک حرفه باعث می‌شود شغل محسوب شود ودر قبال این حرفه حقوق دریافت کنند.
منصور بهادری در گفت و گو با «صما» افزود: بر طبق قانون و آیین‌نامه نظام مهندسی تمام وقت بودن یکی از فاکتورهای اشتغال است.
بهادری بابیان این که بازار حاضر در جامعه بازار رقابتی است افزود: در حال حاضر کارفرما انتخاب‌گر طراح، ناظر، مهندس عمران و غیره است و این حق انتخاب، بسیار مغتنم است.
رئیس نظام‌مهندسی ساختمان استان ایلام در ادامه اذعان داشت: این موضوع بر همگان واضح و مبرهن است که امضا فروشی، عدم حضور حرفه‌ای در بازار ساخت‌وساز عواقب بسیاری وحشتناکی دارد.
بهادری در خاتمه گفت: به طور کلی در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی وضعیت اشتغال مناسب نیست؛ از سوی دیگر جمعیت فارغ‌التحصیلان هم رو به افزایش است؛ به همین جهت کارگروه اشتغال سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان‌ها مورد را در دست بررسی داشته باشند تا راهکار مناسبی برای بهبود شرایط ارائه دهند.
حق‌الزحمه اعضای هیئت مدیره به صورت ساعتی است
به علاوه رییس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان البرز با بیان این که در نظام مهندسی تنها ریاست سازمان نظام مهندسی استان‌ها شغل محسوب می‌شود گفت: بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌ها اعضای هیئت مدیره و اعضای شواری مرکزی نظام‌مهندسی به‌جز دبیر اجرایی شورای مرکزی شاغل نبوده و به صورت حق‌الزحمه کار می‌کنند.
علیرضا مجربی کرمانی در گفت و گو با «صما» افزود: براساس گفته‌های شخص وزیر راه و شهرسازی این سمت‌ها به هیچ عنوان شغل محسوب نمی‌شود.
رییس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان استان البرز در ادامه افزود: حق‌الزحمه اعضای هیئت مدیره به صورت ساعتی و در حال حاضر مبلغ متوسط آن بین 40 هزار تومان تا 50 هزار تومان است.
وی در خصوص دو شغله بودن روسای نظام مهندسی گفت: به طور کلی روسای نظام مهندسی از بین افراد با نفوذ سیاسی انتخاب می‌شوند و حضور آن‌ها به دلیل ارتباط بیشتر با دولت است و تمام وقت بودن یا دو شغله بودن آن‌ها به هیچ عنوان اهمیت ندارد.
کرمانی در خاتمه گفت: در حوزه ساخت‌وساز باید اصول، مقررات و تکنیک‌های فنی و مهندسی مورد توجه جدی قرار گیرد عدم توجه به این مسائل و دو شغله بودن افراد در دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های نظام مهندسی بر کیفیت ساخت ساز نیز بسیار تأثیرگذار است.
چند شغله بودن اعضای نظام مهندسی بر خلاف آیین‌نامه نظام‌مهندسی نیست
همچنین رییس سابق سازمان نظام‌مهندسی ساختمان بابیان این که در قانون یک شغل باید دارای سه مؤلفه پست سازمانی، تمام وقت و حقوق و مزایا باشد گفت: در حال حاضر ریاست سازمان نظام‌مهندسی به‌جز گزینه آخر یعنی حقوق فاقد فاکتورهای دیگر است و به هیچ عنوان شغل محسوب نمی‌شود.
مهدی هاشمی در گفت و گو با «صما» افزود: دو شغله یا چند شغله بودن افراد در هیئت مدیره نظام مهندسی بر خلاف آیین‌نامه نظام‌مهندسی نیست.
هاشمی در این باره تصریح کرد: اگر چند شغله بودن فرد موجب اختلال در فعالیت‌های وی نشود به هیچ عنوان مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما ازآنجایی‌که رییس سازمان باید تمام وقت در سازمان نظام مهندسی حضورداشته باشد به نظر نمی‌تواند هماهنگی‌های لازم در مورد چند شغل را انجام دهد.
هاشمی در پاسخ به این سؤال که این روزها بحث «اخلاق حرفه‌ای» از طرف مسئولان بسیار مطرح می‌شود و آیا حضور چندشغله‌ها و ذی‌نفعان تضادی بااخلاق حرفه‌ای ندارد گفت: خیر، اگر کسی در سازمان نظام مهندسی موظفی زمانی نداشته باشد شاغل محسوب نمی‌شود هر چند که در قبال آن وجهی دریافت کند.
