کد خبر: ۳۰۶۳۵
تاریخ انتشار: ۱۴:۰۲ - ۰۱ آبان ۱۳۹۵ 22 October 2016

جایزه ی بزرگ

برگزاری مسابقات معماری، در همه جای دنیا مرسوم است.
 علی اعطا :برگزاری مسابقات معماری، در همه جای دنیا مرسوم است. اهدای جوایز معماری، به آثار ساخته شده ی برگزیده هم کمابیش در اکثر کشورها وجود دارد. این دو نوع رقابت، اگرچه در ظاهر به هم شباهت دارند اما در واقع تفاوت اساسی با هم دارند. برگزاری مسابقه ی معماری، عمدتا از سوی موسسات، سازمان ها و گروه هایی صورت می گیرد که می خواهند از طریق رقابت، به طرح ها یا ایده های مناسبی برای یک منظور خاص دست پیدا کنند. از سوی دیگر، مسابقات معماری در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، به عنوان روش عادلانه ای برای ارجاع کار تلقی می شوند. جوایز معماری اما از جنسی دیگر هستند. جوایز معماری، رقابتی است میان آثار ساخته شده، در گروه بندی هایی از پیش تعیین شده اند. در دو سه دهه ی اخیر در ایران، شناخته شده ترین جایزه، جایزه ی معمار بوده که از طرف یک موسسه ی خصوصی، همه ساله برگزار شده است. بعدها، جوایز دیگری هم در دنیای حرفه ای معماری و یا معماری داخلی متولد شده اند. این جوایز، معمولا از طرف یکی از مجلات تخصصی معماری، به لحاظ رسانه ای پشتیبانی می شوند.  
جوایز معماری، معمولا جریان ساز هستند و در فضای حرفه ای معماری، طنین و انعکاسی قابل تامل می یابند. جوایزی که مقبولیت عمومی پیدا می کنند، می توانند ترویج گر شیوه های خاصی از نگرش معمارانه باشند؛ چنانکه این امر در سالهای اخیر نیز در میان جوایز معماری مشهود بوده است.  
افراد، گروه ها و آن دسته از دفاتر معماری که رقابت های جایزه ی معماری را دنبال می کنند طبیعی است که هدف و قصد مشترکشان، حضور در عرصه ی رقابت است. کسانی قصد دارند اثر خود را در محک داوری بیازمایند، گروهی می خواهند از رهگذر این مسابقات "دیده شوند" و از این طریق فضای مساعدتری را برای ادامه ی فعالیت حرفه ای برای خود مهیا کنند. اینها البته طبیعت کار است. اما آن قسمت از ماجرا که غیر طبیعی است مربوط به زمانی است که فعالیت حرفه ای یک معمار و یا تیم معماری، و کلیه ی مراحل طراحی تا اتمام پروژه، معطوف به کسب رتبه در یکی از جوایز معماری باشد. این موقعیت را در شرایطی مرور کنیم که بدانیم برخی از گرایش های خاصی که در تعدادی از جوایز معماری و گرایش های داوری رایج در آنها دنبال می شود، به جای توجه همه جانبه به اثر معماری از زوایای مختلف، عملکردی، زیبایی شناختی، فضایی و ...، صرفا ابعاد خاصی از اثر را مورد توجه قرار می دهد و یا به عنوان مثال ضروریات بنا را در پیشگاه هر نوآوری به جا و بی جا، قربانی می کنند. این امر، در سالهای اخیر کمابیش به یک روال معین و مشخص تبدیل شده است: نوآوری های بعضا بی معنا و بی محتوا و "دیده شدن" در مسابقات و احیانا کسب رتبه. 
با توجه به اینکه رقابت هایی از این دست – چنانکه مطرح شد – عمدتا توسط رسانه یا رسانه هایی پشتیبانی می شوند، و ابعاد تبلیغاتی قابل توجهی پیدا می کنند؛ و با توجه به اینکه کسب موفقیت در عرصه های اینچنینی، نسبتی با جریان ستاره محوری در معماری پیدا می کند؛ و با نگاه به این موضوع که جوایز معماری، به واسطه ی مجموع این عوامل، به شدت جریان ساز هستند، نوع آسیبی از این دست، طنین و انعکاسی چند سویه در فضای حرفه ای معماری پیدا می کند. 
اینجاست که به وضوح جای خالی پژوهش هایی را احساس می کنیم. معدود جوایزی که در سالهای اخیر حضوری بلامنازع در عرصه ی رقابت های معماری ایران داشته، ترویج گر کدام شیوه های طراحی معماری بوده؟ گرایش های داوران، در این میان چه تاثیری داشته و به لحاظ انتخاب هیات داوران در دوره های مختلف، چه سیاست هایی ملاک عمل بوده و کدام گرایش ها ماندگاری بیشتری در دوره های مختلف داوری داشته اند؟ و در نهایت، بر مبنای جمیع جهات؛ هر یک از این مسابقات، چه طنین و بسامدی در فضای حرفه ای جامعه داشته اند؟
*مشاور رسانه ای معاونت شهرسازی وزارت راه و شهرسازی
برچسب ها: مسابقات معماری