قرارداد بوئینگ با ایران در دولت ترامپ چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟

بوئینگ دیروز اعلام کرد قراردادی 16.6 میلیارد دلاری برای فروش 80 فروند هواپیما به ایران ایر منعقد کرده است. این شرکت آمریکایی ترجیح داده به جای تاکید بر سایر جنبه های این قرارداد که اولین قرارداد فروش هواپیما به ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شمار می رود، به تعداد فرصت های شغلی ای که در آمریکا ایجاد می کند تکیه نماید.

بوئینگ در بیانیه مطبوعاتی خود آورده: «توافق امروز از (ایجاد) ده ها هزار فرصت شغلی در آمریکا» در زمینه تولید و تحویل هواپیماها حمایت خواهد کرد.

به نظر می رسد که مخاطب اصلی این پیام شرکت بوئینگ، دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا بوده است.

دقت در انتخاب کلمات به کار رفته در این بیانیه نشان دهنده این است که شرکت های آمریکایی در حال حرکت بر روی لبه تیز تهدیدات ناشی از تغییر در سیاست های تجاری دولت آمریکا و لغو توافق هسته ای با ایران هستند. توافق هسته ای دولت اوباما با ایران، تحریم ها علیه تهران را لغو کرده و قرارداد بوئینگ با ایران ایر را امکان پذیر ساخته است.

ترامپ در مورد وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی از چین و انتقال فرصت های شغلی از آمریکا به مکزیک و دیگر کشورها توسط شرکت های آمریکایی سخنانی را بیان کرده است. اما وی تاکنون نگفته که اگر کشورهای دیگر به دلیل وضع تعرفه های سنگین و خروج آمریکا از پیمان های تجاری اقدام تلافی جویانه انجام دهند، آسیب وارده به شرکت های بزرگی نظیر بوئینگ و جنرال الکتریک و کارکنان آنها چگونه جبران خواهد شد.

مقامات شرکت بوئینگ تایید کرده اند که قرارداد فروش هواپیما به ایران هنوز با احتمالاتی مواجه است. یعنی به صورت محترمانه گفته اند که عمیقا نگران مخالفت ترامپ و کنگره با این قرارداد هستند.

علاوه بر این قرارداد، بوئینگ و دیگر شرکت های سازنده موتورهای جت، محصولات با فن آوری بالا و تجهیزات سنگین که نقش مهمی در ایجاد فرصت های شغلی در آمریکا دارند نگران اند که در صورت آغاز یک جنگ تجاری توسط دولت ترامپ به یک هدف آسان برای سایر کشورها تبدیل شوند.

ریچارد ابولافیا، تحلیلگر صنعت هوانوردی با اشاره به رقیب اروپایی شرکت بوئینگ گفت: «شما 45 درصد تعرفه واردات بر کالاهای چینی اعمال می کنید و چینی ها هم به جای بوئینگ به هواپیماهای ایرباس علاقمند می شوند.»

اکنون نگرانی عمده برای بوئینگ و اکثر شرکت های چند ملیتی این است که چه اتفاقی برای روابطشان با ایران و چین خواهد افتاد و آیا واشنگتن قراردادهای بزرگ صادرات کالا به این کشورها را تامین مالی می کند یا نه.

بوئینگ گفته بر اساس قراردادش با ایران ایر، تحویل 80 فروند هواپیما به ایران از سال 2018 آغاز خواهد شد. این هواپیماها شامل  50 فروند از ویرایش جدید جت های 737  باریک پیکر، 15 فروند هواپیمای پهن پیکر 777 و 15 فروند هواپیمای جدید 777 ایکس است که تا سال 2020 برای ارئاه خدمات آماده خواهند بود.

جمهوری خواهان مجلس نمایندگان به دنبال ممنوعیت فروش این هواپیماها هستند و ترامپ هم گفته که اگر به خاطر توافق هسته ای فاجعه بار سال گذشته نبود، ایران نمی توانست با بوئینگ مذاکره کند. اما ترامپ در عین حال، در توییتی که ژانویه گذشته مایه امیدواری بوئینگ شد، از اینکه ایران ممکن است به جای بوئینگ از ایرباس هواپیما بخرد ابراز نگرانی کرده بود.

مانع بزرگ دیگر این است که بوئینگ چگونه فروش هواپیماها به ایران را تامین مالی خواهد کرد. محافظه کاران کنگره شروع به تلاش برای از بین بردن بانک صادرات-واردات آمریکا کرده اند که مدت ها وظیفه تامین اعتبار صادرات کالاهای آمریکایی را بر عهده داشته است. ترامپ گفته که فکر نمی کند به وجود این بانک نیازی باشد، اما در عین حال اضافه کرده که تصمیم نهایی را در این باره اتخاذ نکرده است.

ابولافیا افزود، تامین مالی از موسسات خصوصی برای ایران کاری دشوار خواهد بود، زیرا اگر ایران در عمل به تعهداتش کوتاهی کند، این بانک ها نمی توانند به راحتی هواپیماهای خریداری شده را مصادره کنند.