صنعت هواپیمایی ایران و هزار راه نرفته
پنجشنبه گذشته اولین فروند هواپیمای ایرباس ٣٢١ از قرارداد صدفروندی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران با شرکت چندملیتی ایرباس در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست.
*محسن شورگشتی: افراد زیادی از مردم و علاقه‌مندان در خیابان‌های اطراف فرودگاه و میدان فتح با دوربین‌های عکاسی و فیلم‌برداری منتظر بودند تا ورود این هواپیما را ثبت کنند. این موضوع نه به‌خاطر صفرکیلومتر و نوبودن هواپیما یا به‌خاطر تفاوت ظاهری ویژه این هواپیما با دیگر هواپیماهای داخل کشور بود، بلکه حضور مقام عالی وزارت راه و شهرسازی همراه با برخی از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و دکتر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، در مراسم رسمی استقبال از هواپیما در آشیانه انقلاب شرکت هما، نشان از اهمیت تاریخی و ویژه این هواپیما داشت.
این هواپیما نمادی است از فروپاشی همان تحریم‌های غیرقانونی، نشانه‌ای است از اعتماد جهان به ایران در حوزه سیاسی، نمادی است از گشایش در تبادلات و معاملات بین‌المللی با دیگر کشورها و گامی است برای پیوستن ایران به جریان عظیم اقتصادی جهان.
در اندیشه تمدن ایرانشهری با مرکزیت و محوریت ایران، صنعت هواپیمایی می‌تواند پیشگام توسعه و رونق اقتصادی و افزایش درآمد ملی کشور باشد. ورود این هواپیما که با تدبیر وزارت راه و شهرسازی و مذاکرات سنگین و دشوار تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به نتیجه رسیده، آغازی است بر نوسازی و تجهیز ناوگان هوایی براساس اهداف کلان ملی بر مدار منافع مردم و کشور. ارائه خدمات شایسته به مردم و فراهم‌کردن پروازهای ایمن همراه با خدمات رفاهی مدرن در شرکت هما به‌عنوان شرکت حامل پرچم ایران، از آن جمله است. طنین‌اندازشدن نام ایران در آسمان دیگر کشورها و حضور ایران‌ایر به‌عنوان نماد ایران و سفیر فرهنگ و تاریخ ایران در شهرها و نقاط مختلف جهان، مستلزم برداشتن گام‌های مهم و اساسی در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست.
تلاش به‌منظور توسعه ناوگان هوایی یک «ژست» یا «تقلید» سیاسی نیست؛ تفکر و مسیری روشن و متقن است به‌منظور آزادسازی ظرفیت‌های بسیار عظیم اقتصادی در کشور. طی‌کردن این مسیر و بهره‌گیری از این فرصت‌ها در جهت پس‌گرفتن جایگاه ایران به‌عنوان مرکز ترانزیت بار و مسافر در منطقه غرب آسیا، مستلزم همدلی و همت دستگاه‌های متعددی است.
موارد زیر از نظر نگارنده، از اهم موضوعات مورد توجه است؛
- حفظ و تداوم نگاه توسعه‌طلبانه نسبت به بخش‌های متعدد صنعت اشتغال‌آفرین هوانوردی در مجلس و نهادهای دولتی و حاکمیتی.
- سیاست‌گذاری به‌منظور تسهیل ورود ناوگان جدید در شرکت‌های مختلف دولتی و خصوصی و حرکت به سمت حضور ایرلاین‌هایی با خدمات متفاوت و متمایز که در شرایط رقابت اقتصادی بتوانند به مردم خدمات ارائه دهند.
- بازنگری در جایگاه شغلی کنترلرهای ترافیک هوایی به‌عنوان حافظان و تأمین‌کنندگان ایمنی پروازهای داخلی و بین‌المللی در فضای کشور (کشوری و نظامی)، با درنظرگرفتن این نکته که شرایط پسابرجام و ورود هواپیماهای جدید به صورت تصاعدی حجم کار و پیچیدگی‌های ترافیک هوایی را افزایش داده و خواهد داد. جلوگیری از بروز حادثه‌ای مشابه قطار سمنان در آسمان کشور، امری است که اهمیت، ضرورت و فوریت رسیدگی به شرایط محیط کار این متخصصان را هشدار می‌دهد.
- تخصص و مهارت جوانان ایرانی در سال‌های متمادی در حوزه تعمیر و نگهداری انواع هواپیماهای سبک و سنگین، سرمایه گران‌سنگی است که نیازمند عزم ملی برای فراهم‌سازی بسترهای لازم به‌منظور ارائه این خدمات مهندسی به کشورهای منطقه است.
- زمینه‌سازی‌های قانونی و فنی و ساختاری به‌منظور ارائه خدمات گردشگری و گمرکی در فرودگاه‌های مهم کشور و همچنین فراهم‌شدن امکان سوخت‌رسانی به انواع هواپیماها در این فرودگاه‌ها.
- حاکم‌شدن نگاه مدیریتی مبتنی‌بر اقتصاد در شرکت هواپیمایی هما و همچنین شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران
- سیاست‌زدایی از روند صدور مجوزهای ساخت فرودگاه یا تأسیس ایرلاین جدید
- نوسازی و تهیه تجهیزات ارتباطی و نظارتی به‌روز براساس تجهیزات ماهواره‌ای به‌منظور ارائه سرویس‌های استاندارد مراقبت پرواز به پروازها.
- همکاری نزدیک‌تر بخش‌های نظامی و غیرنظامی در زمینه‌های طراحی مسیرها، کاهش مناطق ممنوعه غیرضرور و اجتناب از درگیری‌های متضاد با منافع ملی بین این نهادها.
- تدوین برنامه مشترک عملیاتی برای شرکت هما و فرودگاه حضرت امام خمینی به‌منظور حرکت صحیح در نقشه راه توسعه هواپیمایی.
بی‌شک این امور درازمدت، جز با صبر و درس‌آموزی از تجربیات سال‌های گذشته و اصلاح مسیرهای غلط، امکان‌پذیر نخواهد بود.
* عضو فدراسیون بین‌المللی کنترلرهای ترافیک هوایی
