آسیب‌های اختاپوسی در حال بلعیدن کلانشهرها است
مطالعات کارشناسان حاکی از آن است که به تازگی نسبت جمعیت شهر و روستا، 73 به 27 شده و روستاها و شهرهای کوچک به طور روز افزون در حال خالی شدن از سکنه و مهاجرت به شهرهای بزرگ هستند.
اما این در حالی است که طبق تازه‌ترین آمار و براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۹۵، جمعیت شهر تهران نسبت به سال ۹۰ یک و هفت دهم درصد افزایش دارد که نشانگر جذابیت شهر تهران برای استقرار جمعیت بوده است.
علاوه بر این، مطالعات کارشناسان حاکی از آن است که به تازگی نسبت جمعیت شهر و روستا، 73 به 27 شده و روستاها و شهرهای کوچک به طور روز افزون در حال خالی شدن از سکنه و مهاجرت به شهرهای بزرگ هستند. بنابراین این آمار نشان می‌دهد که اتفاقا مهاجرت به شهرها و کلان شهرها به جای اینکه کمتر شود، بیشتر شده و در عین حال به یکی از دلایل اصلی حاشیه‌نشینی در کشور تبدیل شده است.
طرح مهاجرت معکوس یا مهاجرت از کلان شهرها به شهرهای کوچک و میانی و روستاها، به عنوان یک استراتژی مهم و اساسی، در حالی مورد تاکید دولت‌های اخیر قرار گرفته است که البته هشدارها و صحبت‌ها درباره وضعیت نامناسب سکونت در کلان شهرهایی مثل تهران صرفا در حد حرف و شعار باقی مانده و اقدام عملیاتی در این حوزه انجام نشده است. از طرفی برنامه های وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم نیز در زمینه تدارک برنامه‌های پیشگیری از مهاجرت به سرانجام مشخصی نرسیده است.
مسئولیت شهردار تهران در کنترل مهاجرپذیری
طرح انتقال پایتخت یا توزیع وزارتخانه‌ها در سطح کشور و یا اعطای تسهیلات و امکانات خاص به آن دسته از افرادی که از تهران به سایر شهرها مهاجرت کنند، به عنوان برنامه ها و سیاست‌هایی بوده که طی چند سال اخیر مطرح بوده، اما به مرحله اجرا نرسیده و یکی از دلایل اصلی این مسئله آن است که این موضوع مهم هیچگاه در اولویت نبوده و توجه جدی به آن نشده است.
به همین دلیل است که امروز یکسری آسیب‌های بسیار خطرناک و جدی به صورت اختاپوسی و مخفیانه در حال شکل گیری و در حال بلعیدن کلان‌شهرهای ما است و مسئولان ارشد در سطح وزارتخانه‌ها و نهادهای ذیربط و مدیران میانی ازجمله استانداران، فرمانداران و شهرداران در شهرهای کشور توجهی به این معضل ندارند.
در این میان به لحاظ نقش مهم شهردار تهران در راستای کنترل و جلوگیری از افزایش جمعیت تهران، کارشناسان شهری معتقدند که شهردار جدید تهران باید بتواند این موضوع را به صورت جدی دنبال و بین ظرفیت‌های موجود در پایتخت و جمعیت آن تناسب برقرار کند.
بدون شک امروز مدیریت شهری نیازمند تدوین الگوهای جدید متناسب با الگوی جدید شهرنشینی در کشور است. به این معنا که شکل متفاوت و جدیدی از شهرنشینی در منطقه شهری تهران در حال رخ دادن است که به مدیریت خاص نیاز دارد.
کارشناسان با تاکید بر اینکه در راستای جلوگیری از این پدیده ناهنجار، مسئولان رأس هرم یعنی ریاست جمهوری، وزرای ذیربط و شهرداری کلانشهرها باید در سطح کلان تصمیم‌گیری و چاره‌اندیشی کنند، بر این باورند که برای جلوگیری از این پدیده در گام نخست باید در کلانشهرها دافعه ایجاد شود.
در مقابل برای زندگی در شهرهای کوچک و روستاها باید جاذبه ایجاد شود تا انگیزه ماندگاری ساکنان و اهالی هر منطقه در موطن اصلی خود افزایش یابد و انگیزه مهاجرت به کلان شهر تهران را به حداقل برساند.
راه‌های ایجاد جاذبه و دافعه در شهرهای کوچک و بزرگ
در این راستا کارشناسان بر این باورند که ایجاد جاذبه در شهرهای کوچک را می‌توان به صورت پایلوت در برخی مناطق اجرایی کرد. بر این اساس توسعه گردشگری به عنوان یکی از راهکارهایی است که مدنظر صاحب نظران قرار دارد. آنها با انتقاد از اینکه غالب شهرهای توریستی کشور محدود به چهار، پنج شهر شده است، تاکید می کنند: این در حالی است که بسیاری از شهرها و مناطق کشور ما از پتانسیلی برخوردارند که اگر روی آنها کار شود، همانند شهرهای توریستی، ظرفیت جذب گردشگر و نیز جمعیت را خواهند داشت.
بنابراین توزیع و جذب توریست باید به صورت نرمال و عادلانه انجام گیرد تا بتواند اقدام موثری در جهت توسعه و آبادی روستاها و شهرهای کوچک باشد. در این راستا اجرای سیاستهای آمایش سرزمین الزامی است تا بر این اساس، در مناطق شهری و روستایی محورهای توسعهای مشخص شود.
آنچه مسلم است نبود اشتغال، امکانات رفاهی و درمانی در روستاها موجب شده است تا ساکنان انگیزه بیشتری برای مهاجرت و زندگی در کلانشهرها پیدا کنند تا بتوانند به هر قیمت ممکن از امکانات شهری بهره مند شوند.
از همین رو اشتغال زایی در این بخش یکی از الزامات است که متناسب با ظرفیت‌های هر منطقه، باید درخصوص سرمایه‌گذاری در مناطق جمعیت پذیر اقدامات جدی انجام شود. چراکه پیش بینی فرصتهای شغلی از سرازیر شدن جمعیت شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ جلوگیری میکند. در عین حال تامین امکانات مورد نیاز مناطق محروم و کمتر برخوردار از جمله امکانات رفاهی و درمانی و همچنین توسعه صنعت حمل و نقل عمومی از دیگر برنامه‌های مهم است.
منبع: صما
