لزوم ایجاد پیادهراه با هدف توسعهی گردشگری شهری
باز آفرینی شهری به عنوان رویکردی مداخلهگر میتواند با هدف احترام به گذشته بدون حذف شاخصههای هویت تاریخی منطقه، به ایجاد شاخصههایی جدید و مدرن در منطقه ی آزاد اروند پرداخته و در راس برنامههای خرد و کلان توسعهی شهری پایدار قرار گیرد.
*نجلا درخشانی؛ پیاده راه ها بخشى از فضاهاى شهرى در مقیاس کل شهر بوده، که همواره پذیرای گروههای مختلفی از شهروندان با سلایق متفاوت می باشند و عرصهاى را براى وقوع رویدادهاى اجتماعى، سیاسى، ایجاد خاطره و بیان احساسات جمعى، تجدید حیات مدنی و فعالیت حواس غیر بصری بوجود مى آورند.
لزوم ایجاد پیادهراه با هدف توسعهی گردشگری شهری
با وجود گذشت چندین دهه از کاربرد پیادهراه در طرحهای توسعهی شهری کشورهای پیشرفته جهان با دیدگاه گردشگری، هنوز جای خالی آن در عرصهی مطالعات نظری و طرحهای توسعهی شهری ایران احساس میشود.
موضوع بازآفرینی شهری از طریق ایجاد پیاده راهها، با توجه با ماهیت آن می تواند پاسخگوی مناسبی برای برنامه ریزی در راستای رونق گردشگری منطقه ی آزاد اروند باشد.
باز آفرینی شهری به عنوان رویکردی مداخلهگر میتواند با هدف احترام به گذشته بدون حذف شاخصههای هویت تاریخی منطقه، به ایجاد شاخصههایی جدید و مدرن در منطقه ی آزاد اروند پرداخته و در راس برنامههای خرد و کلان توسعهی شهری پایدار قرار گیرد.
▪️نخستین اقدام به منظور تفکیک حرکت سـواره از پیاده در دنیا، در سال ۱۸۵۸ م. به وسیله شهرساز و معمار آمریکایی به نام "اولمستد” صـورت گرفت. طی این اقدام اولمستد در طراحی پارک مرکزی نیویورک برای عبور افراد پیاده، پلی از سنگ روی جـاده وسایل نقلیه بنا نهاد.
در ایـالت متحده آمریکا، پس از جنگ جهانی دوم، این نوع خیابان های پیاده با نام "Mall” شکل گرفتند که بیشتر همسو با مقاصد تجاری در مراکز شهرها بودند و در عین حال هدفشان ایجاد محیطهای مطلوب برای خرید و گردش در شهرها بود.
▪️در کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم و در پی بازسازی خرابیهای ناشی از جنگ، بخش مرکزی و تاریخی شهرهای اروپایی، به روی ترافیک سواره بسته شد و این روند تا سال ۱۹۷۵م ادامـه یافت تا اینکه تقریبا بخش مرکزی اکثر شهرهای اروپایی پیاده محور شد.
▪️انگارهی تبدیل مسیرهای شهری به خیابانهای مختص حرکت پیاده در محدوده تاریخی و مرکزی شهرهای اروپایی برای نخستین بار در قالب تجربهای محدود و محلی در یکی از خیابان های مرکز شهر "اسن” آلمان به نام خیابان "لیمبکر” در سال ۱۹۲۷م. به اجرا درآمد.
▪️پیادهراهها معابری با بالاترین میزان نقـش اجتماعی هستند کـه عبور و مرور خودرو از آن حذف شده است و مسیرهای رفت و آمد وسایل نقلیه غیر موتوری در آن به استثنای خودروهای خاص (آتشنشانی، اورژانـس و پلیس) در مواقع اضطراری اولویت دارد.
پیاده راه ها بخشى از فضاهاى شهرى در مقیاس کل شهر بوده، که همواره پذیرای گروههای مختلفی از شهروندان با سلایق متفاوت می باشند و عرصهاى را براى وقوع رویدادهاى اجتماعى، سیاسى، ایجاد خاطره و بیان احساسات جمعى، تجدید حیات مدنی و فعالیت حواس غیر بصری بوجود مى آورند. حضور و حرکت پیاده در فضاهاى شهرى، امروزه با وارد شدن اتومبیل کمرنگ شده و احیاى آن از این نظر حائز اهمیت مى باشد که باعث افزایش ارتباطات و برخوردهاى اجتماعى از یک سو و موجب احیاى شهر و فضاى شهرى از سوى دیگر مى باشد. شهروندان نیز پیاده راه ها را به خاطر امنیت و آرامش فضاهاى آن و برقرارى تعاملات اجتماعى و گذران اوقات فراغت و عدم وجود خودرو و آلودگى دوست دارند.
محدودهها و مسیرهاى پیاده به عنوان عناصرى خاطره انگیز و هویت بخش در شهرهاى امروزى شناخته مى شوند. قبلا شهرها نماد و هویت شهرى خود را در بناهاى بلند، منارهها و تک بناها مییافتند. اما امروزه خیابان های پیاده نیز بخشی از نماد و هویت شهری شدهاند.
پیادهراهها میتوانند در کنار توسعه ی اقتصادی و اجتماعی، عامل اصلی توسعهی گردشگری شهری از طریق جذب گردشگر و افزایش کیفیت زندگی در مراکز شهر باشند.
▪️دلایل اهمیت پیادهراهها از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی:
نخست؛ میتوانند مسیرهای دسترسی جاذبه هاى تاریخى، فرهنگى، طبیعى، اجتماعى و … باشند که در این صورت به عنوان مقصد گردشگرى بوده و نقش مکان خاطره را ایفا می کنند.
دوم؛ می توانند با ایجاد تعاملات اجتماعی، دید و بازدیدهای روزانه، حضور در مراسم اجتماعی و انجام ورزش برای سلامت جسم و روح، زمینه های گذران اوقات فراغت شهروندان را فراهم آورند.
سوم؛ در پیادهراهها، آزادی حرکت انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر مسیر و ارتباط مستقیم با دیگران بسیار بیشتر بوده، از این رو شهروندان به تدریج به حضور در شهر وانجام فعالیتهای مدنی عادت کرده و زمان بیشتری را در فضاهای شهری می گذرانند.
چهارم؛ پیاده راهها وسیلهای برای بهبود اقتصاد شهری، افزایش کیفیت اجتماعی و زیست محیطی محسوب می شود.
▪️از جمله اثرات منفی مدرنیسم ایجاد خیابان های عریض و طولانی با حاکمیت وسایل نقلیه و سطوح آسفالت بوده که حضور انسان بدلیل عدم احساس امنیت و کاهش حس تعلق خاطر در این فضاها کمرنگ شده و در نتیجه اصل مردم واری در شهرسازی از بین رفته است. خیابانها تبدیل به فضاهایی خشن و نامطلوب شده که هیچگونه انعطافی در راستای جذب مردم برای گذران اوقات فراغت ندارند.
▪️خیابان تا وقتی به عنوان معبر و راه دسترسی مورد توجه باشد، نمی تواند در راستای مقاصد گردشگری در نظر گرفته شود اما زمانی که به چشم مقصد و محل گذران اوقات فراغت به آن توجه شود میتواند نقش مهمی در رونق گردشگری شهری ایفا نماید. یکی از موارد تاثیرگذار در امر پیادهراه سازی بهبود سیمای کالبدی و منظر خیابان هایی می باشد که قرار است مقصد گردشگران باشند.
یکی دیگر از موارد مهم در این حوزه بهبود عوامل زیست محیطی همچون کاهش منابع آلودگی صوتی، تصویری و هوا است. توسعهی فضای سبز، استفاده از مبلمان با مواد سازگار با اقلیم و فرهنگ منطقه و استفاده از تکنولوژی روز در کنار احترام به سنتها و ارزشها عوامل مکملی هستند که در بهبود فضای پیاده راه تاثیر بسزایی دارند. همچنین با تکیه بر تقویت این عوامل می توان حس تعلق خاطر افراد را نسبت به فضاهای شهری افزایش داده و باعث مشارکت شهروندان در ارتقاء کیفیت اجتماعی و زیست محیطی پیاده راه ها شد.
▪️مؤلفههای تأثیرگذار بر کیفیات، کالبدی، عملکردی و فضایی پیادهراهها عبارتند از:
پویایی و سرزندگی به عنوان اساسیترین عامل در ایجاد زندگی و فعالیت روزانه در فضاهای شهری
نفوذپذیری به عنوان اساسیترین عامل در دستیابی به مطلوبیت فضایی
خوانایی به عنوان اساسیترین اصل در افزایش سطح درک و فهم افراد از فضا
پاکیزگی، زیبایی و توجه به تناسبات بصری به عنوان اساسی ترین عامل در جذب شهروندان به فضاهای شهری
ایمنی و امنیت به عنوان اساسیترین عامل در تــداوم و بقای حیات فضاهای شهری
تعاملات اجتماعی به عنوان اساسیترین عامل در رفع نیازهای فطری انسانها(ذینفعان اصلی فضاهای شهری)
رعایت مقیاس انسانی در فضای پیاده راه ها به عنوان مهمترین اصل در ایجاد رضایتمندی و مطابقت با نیازهای انسانی
➖ جمع بندی:
حرکت پیاده طبیعیترین، قدیمیترین و ضروریترین شکل جابجایی انسان در محیط شهر بوده و پیاده روی هنوز مهمترین امکان برای مشاهدهی مکانها، فعالیتها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزشها و جاذبههای نهفته در محیط میباشد بر این اساس در صورتیکه طراحی پیاده راه ها متناسب با فرهنگ و اقلیم منطقه بوده و در اجرای آنها از مواد و مصالح همگون بعنوان مثال "سطوح سنگ فرش” استفاده کنند و همچنین این مهم در برنامههای خرد و کلان شهرداریها و طرحهای توسعهی شهری گنجانده شود، میتواند شور و اشتیاق و حس تعلق خاطر را در فضاهای شهری زنده نماید.
بنابراین برنامه ریزی و طراحی مسیرهای پیاده در فضای شهر با تلفیقی از سنت و مدرنیته از طریق گرته برداری از تکنیک های شهرسازی گذشته در منطقه، میتواند از جمله اقدامات مهم و پر اهمیت در بازآفرینی تاریخی مراکز شهری، جذب گردشگران به مرکز شهر، رونق اقتصادی و بازرگانی، عاملی برای پر کردن اوقات فراغت و ایجاد تعاملات اجتماعی و فرهنگی در شهرها باشد.
*کارشناسی ارشد مرمت و احیاء بناها و بافتهای تاریخی
بزرگترین پیاده راه جهان در رشت
هلند کشوری مملو از فضاهای باز شهری و پیادهراههای گردشگری
خیابان شانزلیزه پاریس، یکی از بزرگترین و زیباترین پیادهراههای گردشگری
منبع : رسانه شط پرس