ثبت ملی ساختمان قدیم اداره بندر و کشتیرانی خرمشهر

به گزارش سازه نیوز ،حفاظت از آثار گذشتگان نه به‌عنوان پدیده‌های نمادین بلکه بدلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهرسازی و شهرنشینی اهمیت و ضرورت دارد.

بناهای تاریخی و ارزشمند به‌عنوان عناصر هویت‌بخش شهر محسوب میشوند که با وجود ویژگی‌های خاص و منحصر به‌فرد خود از دیگر بخش‌ها متمایز شده و نه‌تنها از بعد فرهنگی بلکه در ابعاد اجتماعی و اقتصادی نیز می‌توانند نقش مهمی در توسعه شهری ایفا نمایند.

علاوه بر این، اين تک عنصرها و مکان‌های ارزشمند بخشی از حافظه‌ی تاريخی و خاطره‌ی ساکنان هر شهر ميباشند که گاهی در پی يک واقعه مانند جنگ در شهر باقی مانده‌اند. حفظ خاطرات و توجه به آنها می تواند حس تعلق خاطر به فضا را بيشتر و حس تأثيرگذاری بر فضا را توسط انسان تقويـت كند.

رشد روزافزون فرهنگی و اجتماعی شهرها موجب ایجاد نوعی احساس نیاز به خاطرات و تعلق خاطر آنها به گذشته ی تاریخی و اصالت خود شده است که از طریق حفظ نشانه ها و عناصر ارزشمند موجود در شهر چه از نظر معنوی و چه از نظر کالبدی و فیزیکی میتوان به این احساس نیاز پاسخ گفت. 

بر این اساس برای جلوگیری از تخریب و از بین رفتن تکدانه‌های تاریخی و ارزشمند موجود در هر شهر و همچنین کمک به حفاظت و تاب‌آوری آنها، در مرحله ی اول مستندنگاری، در مرحله ی دوم درصورت جذب سرمایه گذار مرمت و احیا بنا با کاربری متناسب و در مرحله سوم ثبت این بناهای ارزشمند در لیست آثار ملی کشور می باشد.

ساختمان قدیم اداره بندر و کشتیرانی خرمشهر یکی از این بناهای ارزشمند، هویت ساز و بسیار موثر در مسایل استراتژیک خرمشهر و همچنین دوران دفاع مقدس بوده که جهت تاب آوری بیشتر بمناسبت روز سوم خرداد در لیست آثار ملی دفاع مقدس این شهرستان به ثبت رسید.

این ساختمان ارزشمند در سال ۱۳۳۴ ه.ش. با الهام از سبک معماری شیکاگو، در مجاورت اسکله‌های موجود در اروندرود احداث گردیده و در سال در سال ۱۳۴۰ ه.ش. به‌عنوان یک ساختمان کاملا مدرن با اداری تجهیز شده و مورد استفاده قرار گرفته است. آغاز مدرنیسم را می‌توان از مکتب شیکاگو یا رئالیسم دانست. مکتب شیکاگو منشور اولیه‌ی معماری مدرن است که در این دوره برای اولین بار ساختمان‌های بلند با اسکلت فلزی و پنجره‌های عریض طولی احداث شدند. در این سبک سعی شده از فرم‌های پیچیده‌ی دوران گذشته دوری شود و فرم‌هایی خالص طراحی و اجرا شوند که وحدت میان سازه (استراکچر) و فرم را نمایان سازند. مهمترین ویژگی این سبک وحدت بین فن و معماری است.

 نوشته‌های حک شده بر روی دیوارهای این بنای 64 ساله، گویای این است که، هم نیروهای خودی و هم دشمن از این محل به‌عنوان سنگر استفاده نموده‌اند. این ساختمان در زمان اشغال خرمشهر مقر نیروهای بعثی بوده و در دوران مقاومت ۴۵ روزه، پس از آزادسازی خرمشهر و در طول دوران جنگ تحمیلی به‌عنوان سنگر رزمندگان اسلام بوده است. این بنا به‌دلیل قرار گیری در کنار اروندرود (مرز آبی با کشور عراق) به‌عنوان یکی از مکان‌های مهم استقرار نیروهای مدافع شهر در مقابل حملات دشمن بوده و در دفاع از شهر، نقش مهمی داشته است.

بنای قدیم بندر با مصالح مدرن از قبیل: سقفها و ستونهای بتنی و دیوارهای اجری و سازه ای بسیار مقاوم برپا شده است. در این بنا حتی تابشبندها تایلهای بتنی میباشند. بخش اعظمی از نمای جنوبی بنا که رو به رودخانه اروندرود و در واقع خط مقدم جنگ بوده، اسیب جدی دیده است. مقاومت و ایستایی ساختمان بقدری بوده که علی رغم تخرب کلی دیوارهای غیر باربر داخلی و بخشهایی از نمای جنوبی، همچنان استوار مانده است.

طرح باززنده سازی و احیا این بنای ارزشمند نیز سال 1395 توسط اداره میراث فرهنگی شهرستان خرمشهر تهیه شده که مبنی بر این طرح کاربری پیشنهادی برای بنای ارزشمند ساختمان اداری قدیم بندر خرمشهر  "موزه ی دریا و تاریخ دریا نوردی" می باشد. امید که هرچه سریع تر این طرح اجرا شود زیرا ایجاد چنین موزه ای میتواند تاثیرات چشمگیری در توسعه صنعت گردشگری منطقه رقم بزند.