دست اندازهای حادثه خیز خیابان های اهواز
ندای بهبهان _شادی سلامات :جزئیات ماجراهای خدمات عمران شهری شهرمان –اهواز- تقریباً در ابهامات غیر قابل بررسی قرار گرفته است. معمولا زمان زیادی طول نمی کشد که مشکلات روی هم تلنبار شده و در لیست ضرورتها قرار می گیرند تا کم کم گستره فعالیت مدیران شهری را مشخص کنند اما هر بار تا رفتن یک نفر و آمدن نفر بعد این کارهای ارجح بر امور تنها در تفکرات مجازی شهروندان می توانند به سروسامانی برسند. به واسطه روزهایی که می گذرند و می بینیم که چهره بعضی از خیابانها چیزی جز منطقه مسکونی شهری را تداعی می کند، افسوس خوردن ها برای شهری که خدا می داند کی می تواند دایه ای برای خود بیابد؛ از سر گرفته شده است.
اینجا اهواز است! قدم زدن در خیابانها، باز کردن سایتهای خبری، بحث های روزمره، گفتگوی دوستانه، صفحات روزنامه ها و هفته نامه ها همگی کم و بیش در خصوص وضعیت آسفالت و تصمیماتی که گرفته می شود اما ضمانت اجرایی ندارند، اشاره ای شده است.
در چهار گوشه شهر مشکلات ناشی از آسفالت غیر اصولی دیده می شود. اگر چه تلاش های مستمر در جهت ایجاد آسفالت و در برخی ترمیم و نوسازی آسفالت خیابانها غیر قابل کتمان است اما نادیده گرفتن خیابانها و اتوبانهایی که سبب ایجاد اختلال در تردد خودروها و بوجود آمدن حوادثی که گاهی ناگوار نیز خوانده می شوند، امکان پذیر نیست.
دست اندازها و خرابي آسفالت خيابان ها به ویژه در سالهای اخیر که دلایل آن بر هیچکس پوشیده نیست به قدری آزاردهنده است كه عزمی راسخ برای شکستن شاخ این غول را می طلبد.متاسفانه برخی از پیمانکاران بدون توجه به اهمیت راهسازی درون شهری و احداث آسفالت مناسب معمولا آن مقداري را كه در معرض ديد عموم است به عنوان راه تلقي مي كنند و با بسنده كردن به ترميم ظاهري آسفالت يا تعويض و تجديد آن برای مدتی بسیار کوتاه از زیر بار مسئولیت سنگینی که به ازای آن هزینه هنگفتی از شهرداری مطالبه می کنند، شانه خالی می کنند.
از سوي ديگر به دليل غير استاندارد بودن معابر عمومي و اصلي شهر،افزون بر كاهش سرعت آمد و شد خودروها،هرروز شاهد استهلاك زود هنگام آسفالت معابر پس از اندك زماني هستيم. دستكاري معابر و حفاري ها هم به اين امر شدت بيشتري مي‌بخشد كه در عين حال موجب بروز نقص فني در اتومبيل از جمله فرسودگي زود هنگام لاستيك،شكستگي كمك فنر‌ها و تخريب شديد جلوبندي خودروها مي‌شود كه به طور مستقيم به اموال عمومي و شخصي شهروندان خسارت وارد مي‌كند.همچنين به اعتقاد كارشناسان محيط زيست،بخش اعظمي از آلودگي صوتي و آلودگي هوا به علت فرسودگي خودروها به خصوص لاستيك آنهاست كه هر ساله موجب صرف هزينه هاي جانبي فراوان مي‌شود.
استاندارد نبودن بعضی از كارخانجات آسفالت سازي و نبود تكنولوژي مناسب و آزمايشگاه هاي پيشرفته اسفالت،اجراي نادرست و غير استاندارد و عدم نظارت كافي باعث كوتاهي عمر آسفالت و خرابي زود هنگام آن مي‌شود كه با وجود انجام فعاليت هاي متعدد در راستاي افزايش كيفيت آسفالت توليدي كارخانه هاي داخلي در سالهاي اخير،هنوز هم به استانداردهاي لازم نرسيده ايم.
اما آنچه كه مورد نظر است روسازي اسفالت معابر شهري است كه از كيفيت چنداني برخوردار نيست و البته مهمتر از آن عملكرد شركت هاي تاسيساتي و خدماتي در خصوص حفاري هاي مداوم است كه با مرمت نا مناسب و غير اصولي، اشكالات پيش آمده را تشديد مي‌كند که طبق گفته مسئولان سالانه متاسفانه مبلغ هنگفتي در سطح شهر براي آسفالت خيابان هزينه مي شود.
گذشته از این، سالهاست که مدیران شهری با مشکل جمع شدن آسفالت زیر چرخ های خودروها در فصل گرما به ویژه در معابر دارای شیب که با روش های مبتکرانه قابل اصلاح است. روبه رو هستند که هیچگاه برای رفع آن یا اقدامی نکرده اند یا اقدامات با کیفیت نامناسب صورت گرفته و با گذشت زمان تحلیل رفته است.در حالي كه خيابان بايد از نظر گرمسيري و سردسيري، نوع روسازي، زهكشي زير وضعيت بستر آن و هر نوع اقدامي كه روي آن انجام شده شناسنامه داشته باشد. تأسيسات شهري، پاشيدن شن و نمك،كنده كاري و حفاري وقت و بي وقت شركت هاي آب، برق، گاز و مخابرات و نفت و حفاری و .... از ديگر عوامل تخريب آسفالت خيابان هاست . همچنین نبود هماهنگي ميان اين شركت ها و شهرداري در حفاري خيابان ها زمان ترميم آن را افزايش مي دهد و مشكلي بر مشكلات آسفالت خيابان های شهر اهواز مي افزايد.
اما به اعتقاد مهندسان خبره در این زمینه ازجمله مشكلات اساسی معابر سواره رو خیابانها و محدودهای تردد اهواز و خوزستان تخریب و تعویض‌های متوالی آسفالت است كه در كنار تحمیل خسارات میلیاردی به بودجه ای که میتواند صرف کارهای زیربنایی دیگر در سطح شهر شود، ضریب ایمنی رانندگی را به طور غیرقابل باوری کاهش داده است و البته خسارات فراوانی نیز به خودروها وارد مي‌كند به گونه ای كه این وضعیت مورد اعتراض 100 درصد صاحبان اتومبیل‌ها و رانندگان مي‌باشد! اعتراض كه تكنولوژی فعلی ساخت معابر قادر به پاسخگویی و رفع این معضل نیست و نیازمند تغییر ساختاری و تكنیكی طراحی و ساخت معابر سواره رو است.
از طرفی معضل زیست محیطی استفاده از مواد فعلی و هیدروكربن‌ها در تركیب آسفالت قیری در كنار پائین بودن قابلیت‌ها و آسفالت قیری برای احراز بسیاری از مشخصات فنی مورد لزوم در معابر ترافیكی بالاخص دوام و پایداری در برابر تغییرات جوی ، گزینه رویه‌های بتنی RCCP یا همان بتن غلطکی را پیش رو قرار داده است.
در واقع عنوان میشود که آسفالت قیری در مقابل فشارهای فیزیكی مقاومت چندانی ندارد، این مقاومت در مرغوبترین آسفالت قیری ایران معادل 85ـ75 كیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. و در برابر تغییرات جوی و تغییر دما تغییر شكل مي‌دهد و عمر مفید كوتاهی دارد.
از طرفی برای تهیه آسفالت قیری به چیزی حدود 140 درجه سانتیگراد دما نیاز هست و در نتیجه برای تولید این نوع آسفالت مقادیر قابل توجهی سوخت به مصرف مي‌رسد و مي‌توان گفت به لحاظ زیست محیطی، اقتصادی و خصوصاً آلودگی هوا در كلان شهر اهواز که خود با پدیده های مختلف آلودگی هوا درگیر است و هنوز برای رفع آنها راه حلی نیافته ایم، بسیار نامناسب است.
در کل کشور معایب آسفالت قیری بر مسئولین راهسازی و شهرداری و پیمانکاران پوشیده نیست و باز هم باید گفت متاسفانه با وجود اینکه سالهاست است كه شیوه تولید، استفاده و مزایای بتن غلطكی در دانشگاه‌ها تدریس مي‌شود، نیروی متخصص و آگاه در این باره در كشور تربیت شده است و همه شرایط و امكانات فراهم است، اما هم چنان از آسفالت قیری نه تنها در شهرو استان ما که در کل کشور استفاده مي‌شود.اگرچه پژوهشگران ایرانی موفق به بهبود خواص قیر شدند اما این پژوهش ها نیز هنوز در حد آزمایشگاهی باقی مانده است و کاهش هزينه‌هاي نگهداري، رفع ناهمواري‌هاي سطحي، فراهم‌آوردن امکان رانندگي سريع و مطمئن و همچنين افزايش قدرت باربري و عمر مفيد آسفالت همچنان رویایی زیبا باقی مانده است.
اغلب کلانشهرها در سالیان اخیر توجه ويژه‌ايي به آسفالت معابر دارند و به صورت مستمر در پي افزايش استاندارد سازي و افزايش طول عمر آسفالت با روش‌هاي علمي و آكادميك هستند و به این باور رسیده اند که اگر طراحی و تفکر مناسب و دقیق باشد میتوان آسفالت و روکش آن را تا سالها بدون نیاز به ترمیم و بازسازی نگه داشت استفاده کرد و تا میزان زیادی از خسارات جاني و اقتصادي جلوگیری کرد.
مهندس براتی افزود:روکش کردن خیابان ها کاری بسیار دشوارتر از آسفالت کردن مسیر درب منزل تا پارکینگ خانه ها است.اما آسفالت کردن خیابان ها با این نوع آسفالت بسیار متفاوت است چرا که آسفالت مطلوب می بایست در برابر ترافیک و عبور و مرور سنگین اتومبیل ها و بدی شرایط آب و هوایی بسیار مقاوم بوده و از نظر همواری باید در بهترین شرایط ممکن باشد.همچنین اگر عمل آسفالت کردن خیابان ها به خوبی صورت گرفته و از آن به خوبی محافظت شود جذابیت خاصی را به خیابان ها و خانه ها ومغازه ها می بخشد. به همین جهت است که طراحان و مهندسین کشوری با استفاده از خلاقیت خود تغییرات جالبی را در رنگ و الگوی آسفالت کاری پدید آورده اند. باید از آسفالت خیابان ها طوری محافظت شود که در زمستان ها در اثر سرما آسیبی نبیند و در تابستان هم گرما و شرجی بر آن تاثیر گذار نباشد. اگر آسفالت این گونه باشد بدیعی است که مقرون به صرفه، بادوام و دائمی خواهد بود و همچنین نگهداری از آن نیزراحت تر می باشد.وی می افزاید: منظور از آسفالت خوب روکش تنها نیست بلکه آن عملیاتی است که اصطلاحا زیرسازی نامیده میشود.در واقع زیرسازی مهمترین مرحله در راه سازی به شمار میرود.
براتی شرایط ایده آل را اینگونه بر می شمارد:زیرسازی خیابان می بایست هموار، قرص و محکم باشد و در بستر حمل و نقل شهری واقع شود. به هیچ عنوان استفاده از تن مایه های گیاهی و حیوانی و خاک های سطحی در زیرسازی تجویز نمی گردد.حدود ۶ تا ۸ میلیمتر از سطح بالایی زیرسازی باید با سنگ ریزه های زبر و در عین حال متراکم پر شود.برای عریض سازی و زیرسازی دوباره خیابان باید مجددا عملیات زیرسازی با سنگ ریزه ها صورت گیرد تا زهکشی محل اجرا با اطمینان بیشتری انجام شود. او در ادامه می گوید:اگر روکش خیابان در نظر صاف و هموار می آید دلیل بر مطلوب بودن و مناسب بودن آن نیست. در واقع آنچه فاکتور اصلی در مطلوب بودن آسفالت مد نظر است تراکم و ضخامت آسفالت اجرایی است.
راههای ورودی و اختصاصی به کمترین تراکم ضخامت یعنی چیز در حدود ۵۰ میلیمتر آسفالت مخلوط گرم نیازمند است. همچنین ضخامت هر لایه آسفالت معمولا سه چهارم ضخامت آسفالت نرم و مخلوط و گرم است. برای اینکه دوام آسفالت بیشتر شود بهتر است که ۵۰ میلیمتر به زیرسازی و ۴۰ میلیمتر به لایه های رویی و سطح خیابان اختصاص یابد.
اما زیرسازی و روکش خیابانها منوط به استفاده از مواد و مصالح مرغوب است که با توجه به کنده شدن کف خیابانها رسیدن به این مهم که پیمانکاران تقریبا به تعهدات خود پایبند نبودند کار دشواری نیست. مهندس براتی در این باره نیز میگوید:
زیرسازی می بایست هموار و محکم باشد. پیمانکار باید مناطقی که خاک سست و نرم دارند را با مواد متراکم و چگال جایگزین سازد این مورد نقش تعیین کننده ای دارد.
در مناطقی که خانه های جدیدی ساخته شده اول مطمئن شوید که دیگر زمین نشست نمی کند شاید لازم باشد برای اطمینان از این امر چندین ماه منتظر بمانید.سنگ ریزه هایی که در شالوده به کار می رود باید طوری ریخته شود که ضخامت در همه جا یکسان باشد.در بخش زیرین آسفالت از گیاه کش ها استفاده کنید تا اگر احیانا آسفالت در آینده ترک برداشت در آنجا گیاه روئیده نشود و آسفالت متلاشی نگردد.
باید آسفالت در درجه حرارت مناسب قرار گیرد. اگر حرارت داده شده بیش از حد باشد (که در این حالت دود آبی رنگی از روی آسفالت متصاعد می شود) سطح آسفالت پس از مدت کوتاهی ترک بر می دارد و آسفالت زودتر از مدت مقرر سخت و سفت می شود. بنابر این یکی از مواردی که باید مد نظر قرار داد و نظارت صحیحی بر آن داشت کنترل درجه حرارت آسفالت می باشد و مهمتر اینکه استفاده از غلتک و عملیات متراکم سازی آسفالت باید از همان ابتدای کار صورت گیرد تا آسفالت در جای خود قرار گرفته و متراکم شود و تا زمانی که تمامی نقاط ناهموار پوشانده شود ادامه می یابد.
