پیامدهای وجود 18 میلیون حاشیه‌نشین در کشور
حاشیه نشینی درد جدیدی نیست، از زمان پیداش شهرها وجود داشته است. 18 میلیون حاشیه نشین و فقیرنشین در سراسر کشور وجود دارد، این بدان معنا است که حدود یک چهارم جمعیت کشور حاشیه نشین هستند. در دهه اخیر حاشیه نشینی پیامدهای منفی زیادی را برای ساکنان شهرها به وجود آورده است، افزایش متکدیان، کودکان کار، دست فروشی و مسائل دیگر را می توان از نتایج حاشیه نشینی برای شهرها دانست.از طرفی حاشیه نشینی نیز با مشکلات عدیده ای برای خود حاشیه نشینان دارد، عدم وجود بهداشت مناسب، اعتیاد، زنان ویژه و آسیب های دیگر زندگی را برای حاشیه نشین ها نیز دشوار کرده است. حاشیه نشینی پدیده ای شده است که از هر سمتی به بن بست خورده است.
34 هزار روستا در 50 سال اخیر خالی از سکنه شده است
آنچه از آمارها مشخص است وضعیت زندگی حاشیه‌نشین‌ها در کشور روی خط بحرانی قرار دارد؛ زندگی ای که با تعریف اولیه "زندگی" فاصله زیادی دارد. در 50 سال اخیر 34 هزار روستا و آبادی کشور خالی از سکنه شده است. افرادی که با تخلیه روستا راهی شهرها می شوند و به دلیل نداشتن پول کافی برای زندگی در شهر، به ناچار حاشیه آن را برای ادامه زندگی انتخاب می کنند. براساس آمار 11 میلیون نفر در کشور در حاشیه شهرها زندگی می کنند و 7 میلیون نفر نیز ساکنین مناطق فقیرنشین را تشکیل می‌دهند.
چندی پیش معاون وزیر بهداشت در آخرین اظهارات خود از افزایش نابرابری‌های پنهان در جامعه خبر داد و فقر، محرومیت اجتماعی، پایین بودن شاخص‌های توسعه انسانی را از مسائل حاشیه‌نشینی عنوان کرد. علی اکبر سیاری با اشاره به اینکه شعار ما در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی، کاهش نابرابری اجتماعی است از بایدهایی سخن می‌گوید که جز نیازهای اولیه زندگی یک انسان بوده. سیاری گفت: « باید شرایط زندگی روزانه مردم را بهبود ببخشیم، زیرا طی چند دهه اخیر شرایط زندگی مردم بر اساس شاخص‌های مختلف سخت‌تر شده است. بهره‌مندی ناعادلانه از قدرت، ثروت، منابع و خدمات، از ریشه‌های بروز آسیب های اجتماعی است که باید با آن مقابله شود.»
نبود امکانات و مهاجرت روستاییان
فقر و جاذبه‌های اقتصادی شهری میل به مهاجرت را در روستاییان افزایش داده است. عدم وجود امکانات نیز در رشد حرکت روستاییان به سمت شهرها بی تاثیر نبوده تا جایی که رشد جمعیت روستایی در کشور به کاهش یافته است. به گزارش ایسنا، ناصر زرگر، معاون سرمایه گذاری اشتغال توسعه روستایی و مناطق محروم کشور در آذر ماه 94 با اشاره به استراتژِی ناموفق سرمایه گذاری و بودجه ریزی ناکارآمد کشور از نظام بودجه ریزی شهرمدار کشور انتقاد و گفته بود: « این موضوع باعث شده است "فقط چهار درصد بودجه کشوری به روستاها تعلق می گیرد".»
در ایران 32 استان وجود دارد که بر اساس آمار ارائه شده در 22 استان کشور هزینه‌های زندگی از درآمدها بالاتر است. موضوعی که زرگر در گفت و گو با ایسنا آن را تایید کرده و گفته بود:« طبق بررسی‌ها "از هر چهار دانش‌آموز شهری یک نفر و از هر ۹ دانش‌آموز روستایی یک نفر وارد دانشگاه می‌شوند" که این نشان می‌دهد کیفیت زندگی و تحصیل نیز متاثر از مسائل مختلف است.»
کمبود در بودجه روستاییان، منابع آموزشی ودرآمد از جمله مواردی است که در مهاجرت ها تاثیرگذار بوده و موجب می شود تا 11 میلیون ایرانی دست به حاشیه نشینی بزنند.
رشد 4.7 درصدی حاشیه نشین ها در حومه تهران
علی اکبر سیاری معاون وزیر بهداشت با اشاره به اینکه ۲۵ درصد جمعیت شهری ایران حاشیه نشین هستند، گفته بود:« ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سکونتگاه‌های غیر رسمی شناسایی شده اند و حاشیه نشین ها بیشتر مهاجران روستایی و تهیدستان شهری هستند.»
بر اساس آخرین آمار «رشد جمعیت درحومه شهر تهران به حدود 5 رسیده است.» این در حالی است که به گفته شهردار تهران رشد جمعیت در شهر تهران منفی بوده و رشد جمعیت حومه شهر حدود 4.7 درصد افزایش یافته است.
شهردار تهران از کاهش 110 کیلومتری محدوده شهری تهران پس از انقلاب خبر داده و گفت: پیش از انقلاب محدوده شهر تهران 740 هزار متر مربع بوده است که این رقم به حدود 630 هزار مترمربع کاهش پیدا کرده است تا تهران 100 کیلومتر مربع کوچک تر شده و گسترش بی رویه آن مهار شود.
شهردار تهران با اشاره به آمار جمعیت پذیری پایتخت جمعیت حاشیه نشین را معطوف به طرف خارجی اتوبان آزادگان می داند و نتیجه حاشیه نشینی ها را به وجود آمدن شهرهای چند میلیونی در اطراف تهران عنوان می کند.
تهران، تبریز، مشهد، اصفهان، شیراز و چندی کلانشهر دیگر از شهرهایی هستند که به دلیل وجود تمرکز امکانات در آنجا افراد زیادی را به سمت خود جلب کرده اند و حاشیه نشینی در اطراف آن شکل گرفته است.
با توجه به مشکلات بیان شده دلایل افزایش مهاجرت ها به شهرها و حاشیه شهرها کاملا قابل لمس بوده و می توان مشکلات اقتصادی و عدم توجه مسوولان از استیصال مهاجرت و حاشیه نشینی قرار داد.
عدم رضایت 94 درصدی حاشیه نشین ها از سطح بهداشت
حال با وجود بیش از 18 میلیون حاشیه نشینی در کشور و با توجه به پشت سر گذاشتن نگاه چشم پوشی و انکار این معضل اجتماعی و در کنار آن گذر از مرحله اقدامات و برخوردهای سلبی، معاون وزیر بهداشت از رویکرد و برنامه ریزی برای ارتقاء شرایط حاشیه نشینان در جهت کاهش فقر و نابرابری های درون شهری سخن به میان می آورد.
شهرهای بزرگ به دلیل وجود امکانات بیشتر نسبت به سایر نقاط کشور هدف بسیاری از روستاییان، عشایرنشین ها و آبادی نشین ها است. به گونه ای در حاشیه شهر مشهد، یک میلیون و 200 هزار نفر حاشیه نشین و در شهر تبریز 500 هزار نفر حاشیه نشین سکونت دارند.
حال باید دید این حضور پرحجم حاشیه نشین ها برای خود آن ها و از طرفی برای شهر نشین ها چه پیامدهایی را به همراه داشته است.
سیاری به عنوان معاون وزیر بهداشت کشور مواردی مانند «فقر»، «محرومیت اجتماعی»، «پایین بودن شاخص های توسعه انسانی، بی بهره ماندن از خدمات، پایین بودن سطح بهداشت عمومی و شیوع بیماری های» را از جمله مسائل حاشیه نشینی عنوان می کند.
94 درصد حاشیه نشین ها از سطح پایین بهداشت در سکونت گاه های خود ناراضی هستند. حاشیه نشینی و فقرنشین در سطوح مختلف از جمله فرهنگ، اقتصادی، اجتماعی و ... و عدم وجود بهداشت مناسب مواردی مانند خشونت، اعتیاد، فرار از منزل و زنان ویژه را حاشیه شهرها افزایش داده است و از مشکلات دیگر آن ها محسوب می شود.
5 اولویت آسیب های اجتماعی چشم انتظار اقدام مسوولان
چشم مسوولان به برنامه های توسعه است، سوم، چهارم، پنجم و ششم، برنامه هایی که به عنوان راهبرد برای کشور تدوین می شود و در لابه لای چرک نویس های این برنامه ها می توان توجه به حاشیه نشین ها را جست و جو کرد.
به گفته معاون امور سازمان‌های مردم نهاد مرکز امور اجتماعی وزارت کشور با اشاره به برگزاری جلسه آسیب‌های اجتماعی در حضور رهبر معظم انقلاب، «اعتیاد»، «حاشیه‌نشینی»، «نقاط بحرانی شهری»، «فساد اخلاقی» و «طلاق» را ۵ اولویت این آسیب‌ها عنوان کرد. حال باید دید توجه به 5 اولویت آسیب اجتماعی کشور که در آن حاشیه نشینی پس از اعتیاد از دغدغه و آسیب های کشور محسوب می شود تا چه اندازه توجه صورت خواهد گرفت؟
بازدید:۹۶۴
منبع: معماری نیوز
لینک کپی شد
