امنیت انسانی در گرو امنیت محیط زیست

گری‌ لوئیس نماینده مقیم سازمان ملل متحد در ایران در هشتمین همایش اثرات جنگ و مخاصمات بر محیط‌زیست گفت: در ارتباط با مناقشات و موضوع ریزگردها باید دید این اتفاقات چگونه رخ می‌دهد. خانم ابتکار گفتند یکی از اهداف سازمان ملل ترویج صلح بوده است. ترویج و گسترش صلح در دنیا یکی از اهداف اصلی سازمان ملل متحد است. عدالت و توسعه انسانی هم اهداف اصلی دیگر این سازمان است که حدود ۷۱ سال پیش نوشته شد اما در آن زمان بحث تخریب محیط زیست مغفول ماند زیرا آن طور که باید، آن زمان بحث آثار جنگ بر محیط‌زیست مطرح نبود.

لوئیس ادامه داد: جنگ، محیط‌زیست را تخریب می‌کند و این روشن است. ما باید منظری اتخاذ کنیم که در آن مدیریت محیط‌زیست از مناقشات جلوگیری کند.

نماینده مقیم سازمان ملل متحد در ایران افزود: ۲۲ سال پیش در سازمان ملل متحد مفهومی ارائه شد به نام «امنیت انسانی» که با مفهوم سنتی امنیت که به دولت، مرزها و تسلیحات مرتبط است، فرق دارد؛ امنیت انسانی به معنای امنیت جامعه، سلامت، بهداشت و امنیت اقتصادی است. آیا غذای کافی داریم یا نه؟ امنیت فردی، سیاسی و بعد زیست محیطی نیز در این مفهوم مطرح است.

وی ابراز امیدواری کرد: بسیار امیدوارم در روزها، ماه‌ها و سال‌های آتی تصمیماتی بگیریم که بر زندگی انسان‌ها تأثیر مثبت بگذارد. در مراکش افتخار داشتم همراه خانم ابتکار، هلن کلارک و اریک سولهایم باشم. درباره مسئله گرد و غبار صحبت کردیم و تأثیری که بر اقتصاد دارد نیز مطرح شد. گرد و غبار باعث می‌شود حمل و نقل مختل و فرودگاه‌ها بسته شود و تأثیرات بهداشتی داشته باشد، به طوری که در سوریه شاهد بیماری هستیم. کشورهای مختلف تحت تأثیر گرد و غبار قرار گرفته‌اند که این نشان می‌دهد گرد و غبار مسئله‌ای فرامرزی است.

لوئیس با ارائه تصویری از دانش‌آموزانی که از رفتن به مدرسه بازمانده‌اند، گفت: هفته گذشته در تهران آلودگی زیاد بود و مدارس تعطیل شدند؛ این یعنی با آلودگی، تحصیلات و آموزش مختل می‌شود و در همه خاورمیانه، چین، مغولستان و شمال آفریقا این موضوع را شاهدیم و اینها تأثیرات جنگ بر محیط‌زیست است.

نماینده مقیم سازمان ملل متحد در ایران تصریح کرد: کارشناسان دیگر به بحران محیط‌زیست در غرب ایران و اینکه در عراق و عربستان سعودی چه می‌گذرد که آثارش به داخل ایران می‌آید، پرداخته‌اند؛ این مسئله‌ای منطقه‌ای است و راه‌حل منطقه‌ای می‌طلبد اما باید دید در شرق ایران چگونه مشکل محیط‌زیست باعث شده چالش‌هایی در حفظ امنیت انسانی شکل بگیرد.

وی ادامه داد: درست داخل ایران در تالاب هامون به شهر زابل رفته بودم که ۲۰ سال پیش نیز از آن منطقه بازدیدی داشتم. ساز و کاری که رخ می‌دهد، این است که رودخانه هلمند از کوه‌های هندوکش جاری می‌شود و به هامون می‌رسد، اما در بالادست منحرف‌ شدن جریان آب برای آبیاری مزارع را می‌بینیم که باعث شده هامون خشک شود. تصاویری که ۲۰ سال پیش من از منطقه گرفتم، نشان می‌دهد هامون چه منطقه پرآبی بود و تصاویر دو سال پیش من نشان می‌دهد که آبی در کار نیست.

لوئیس با اشاره به اینکه در زابل ۱۲۰ روز از سال شاهد گرد و غبار هستیم، گفت: یعنی هوای زابل از هر سه روز، یک روز حاوی گرد و غبار است. برای ریه ساکنان این منطقه چه اتفاقی می‌افتد؟ من دو سال پیش آدمی به نام حسین را دیدم که همسن و سال خودم بود و در گذشته ماهیگیر بوده است، می‌گفت که در گذشته ماهی ۲۰ کیلویی می‌گرفته اما حالا باید جلوی کل روستا پیش ما گریه می‌کرد که کمک‌بگیر کمیته امداد شده است و سایر اعضای خانواده او به نقاط دیگر کشور کوچ کرده بودند.

نماینده مقیم سازمان ملل متحد در ایران تصریح کرد: ما باید همه تلاشمان را بکنیم چرا که در غیر این صورت این فرد ناگزیر روی به قاچاق و کارهای دیگر خواهد آورد، این فرد کم شدن آب را دیده اما برای آن چه می‌تواند بکند؟

وی با تأکید بر اینکه راه‌حل جدی باید در سطح تصمیم‌گیری کلان و منطقه‌ای باشد، گفت: می‌خواهم تائید کنم تلاش‌های ایران در سه سال گذشته در سطح جهانی که به توافقنامه نیز منتهی شد، ارزشمند بوده و آنجا هم مقوله گرد و غبار مورد توجه قرار گرفت.

لوئیس در پایان با بیان اینکه مسئله گرد و غبار و منابع طبیعی و بحران آب می‌تواند مقوله‌ای امنیتی باشد، هشدار داد: با مقامات ارشد دولتی درباره هامون، خشکسالی، قاچاق، مهاجرت، بیکاری و چیزهای دیگر مثل نبود امکانات معیشتی گفتگو کردیم و باید تمام تلاشمان را به کار گیریم تا روی برخی مسائلی که داریم متمرکز شویم و همه اینها را به مقولات انسان‌ها مرتبط کنیم.