سایه سنگین رکود بر ساخت مسکن در ایلام

 استان ایلام با حدود 20 هزار کیلومتر مربع مساحت و 590 هزار نفر جمعیت در بین نقاط مختلف کشور جایگاه ویژه در دفاع مقدس دارد چرا که با دارا بودن 430 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق در زمان جنگ از خطوط مقدم جبهه‌های جنگ بوده است. 

این استان در دوران هشت سال دفاع مقدس و جنگ تحمیلی متحمل خسارت‌های زیادی شد به نوعی که در یکی از مقاطع آن دوران به بیش از ١١ هزار واحد مسکونی آسیب رسید با این وجود غبار دوران جنگ و خرابی های آن هنوز رخ از چهره استان ایلام بر نبسته است. 

از زمان اجرای پروژه مسکن مهر در استان ایلام این مهم با سرعت مناسبی پیش نمی‌رفت، بر اساس آخرین بررسی های انجام گرفته در مجموع 18 هزار و 133 واحد مسکن مهر در قالب تعاونی، سه جانبه، خود مالک و بافت های فرسوده در استان ایلام احداث شد که از این تعداد تاکنون 15 هزار و 99 واحد تحویل متقاضیان شده و 2 هزار و 134 واحد نیز باقی مانده و تحویل نشده است. 

بیشتر این واحدهای باقی مانده مربوط به شهرستان دهلران (نزدیک به 2 هزار واحد) و بخشی کمی نیز مربوط به شهرستان دره شهر است که با وجود تلاش دولت برای به سرانجام رساندن این منازل، هنوز مشکلات آنها پا برجاست و مردم تمایلی برای خرید این واحدها ندارند. 

مسئولان وقت مسکن مهراستان ایلام معتقدند، اجرای طرح مسکن مهر شهرستان دهلران و بخش موسیان همراه با کار کارشناسی نبود چرا که در ابتدای اجرای این طرح مطالعات کامل نشد و بیشتر این واحدها بدون مکان یابی مناسب و از همه مهمتر بدون متقاضی ساخته شدند. 

بافت های فرسوده استان ایلام علاوه بر فرسودگی، به دلیل بمباران های زمان جنگ مخروبه نیز شده اند و اکنون نزدیک به 35 درصد از مساحت این استان را بافت های فرسوده تشکیل داده است در حالیکه این میانگین به طور متوسط در کشور کمتر از 2 درصد است. 

از 10 شهرستان استان ایلام؛ سه شهرستان ایلام، ایوان و آبدانان دارای بافت فرسوده و حاشیه​ای شناسایی شده​ هستند که طبق برنامه چهارم و پنجم توسعه کشور قرار بود سالانه 10 درصد از این بافت​ها بازسازی و احیا شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. 

بیش از 500 هکتار از محدوده قانونی استان ایلام را بافت های فرسوده و 230 هکتار را نیز سکونتگاه های غیر رسمی تشکیل می دهد که این میزان در مجموع 30 درصد محدوده شهری بافت های فرسوده استان را شامل می شود. 

در مجموع حدود 90 هزار نفر از جمعیت این سه شهرستان (ایلام، آبدانان، ایوان) در بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیر رسمی ساکن هستند به عبارتی حدود 50 درصد جمعیت شهری این شهرها ساکن در بافت های فرسوده هستند. 

مدیر کل راه و شهرسازی استان ایلام گفت: سهمیه احیای بافت های فرسوده این استان در سال جاری هشت هزار واحد است که از این میزان تاکنون نزدیک به یک هزار و 600 نفر برای دریافت وام و تسهیلات نوسازی ثبت نام کرده اند. 

سید کمال الدین میرجعفریان با بیان اینکه شش هزار و 400 سهمیه برای استفاده از وام نوسازی همچنان خالی است، اظهار کرد: مالکان واحدهای مسکونی فرسوده باید هر چه سریعتر برای دریافت تسهیلات اقدام کنند. 

وی افزود: تسهیلات بانکی در نظر گرفته شده برای نوسازی بافت های فرسوده 300 و 400 میلیون ریالی برای هر واحد است که 10 درصد از سود وام توسط دولت پرداخت می شود و متقاضیان تنها 11 درصد سود را در اقساط دراز مدت پرداخت می کنند. 

میرجعفریان تاکید کرد: سال گذشته بدلیل استقبال کم و سهم کم استان روند احیای بافت های فرسوده و سکونت های غیر رسمی نمودار خوبی را نشان نداد اما امسال با سهمیه هشت هزار واحدی این مهم سیر صعودی خوبی را داشته است. 

مدیر کل راه و شهرسازی استان ایلام با اعلام آمادگی برای واگذاری تسهیلات احیا و نوسازی بافت های فرسوده شهری به متقاضیان و مالکان واحدهایی که در محدوده بافت های فرسوده قرار دارند، به این افراد توصیه کرد برای دریافت این نوع تسهیلات و بهسازی املاک خود هر چه سریعتر اقدام کنند. 

میرجعفریان خواستار همکاری بانکهای عامل در خصوص تقسیط بلند مدت تسهیلات برای احیا بافت های فرسوده در سطح استان شد و گفت: بدون شک با همکاری مردم می توانیم این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم. 

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام با اشاره به اینکه مشارکت مردم سرعت احیای بافت فرسوده را افزایش می دهد، افزود: از مالکان واجد شرایط انتظار می رود از سهمیه اخذ شده امسال و ظرفیت های خالی (6 هزار و 400 واحدی) استفاده و برای تکمیل پرونده خود به کارگزینی و مرکز عمران بهسازی اداره کل راه و شهرسازی مراجعه کنند. 

رئیس سازمان نظام مهندسی ایلام با اشاره به وضعیت صنعت ساختمان در این استان اظهار کرد: در سال های اخیر صنعت ساختمان در استان با کاهش تقاضا و در نتیجه رکود ساخت و ساز مواجه شده است. 

منصور بهادری افزود: پارامترهای زیادی در این زمینه دخیل است اینکه انبوه سازان در بازار رکود زده تمایلی برای سرمایه گذاری ندارند و با توجه به شرایط موجود اگر سرمایه خود را در بانک بگذارند سودآوری بیشتری از ساخت و ساز دارد. 

وی نیاز مسکن استان را سالانه پنج هزار واحد اعلام کرد و گفت: کسانی که به سازمان نظام مهندسی مراجعه می کنند تنها هدف شان احداث مسکن بعنوان سر پناه است و هیچ نگاه سرمایه گذاری در این حوزه ندارند. 

رئیس سازمان نظام مهندسی ایلام تاکید کرد: اگر چه دولت گام های خوبی در خصوص رونق صنعت ساختمان برداشت و با افزایش میزان تسهیلات جهت احیای بافت های فرسوده شرایط خاصی را در نظر گرفت اما با این وجود هیچ کدام از مردم و سرمایه گذاران این استان تمایلی برای حضور در این عرصه نداشته اند. 

بهادری با اشاره به اینکه در حال حاضر صنعت ساختمان سود ده نیست و هیچ رونقی در بازار مسکن وجود ندارد، افزود: اقتصاد پویا در این خصوص بسیار نقش دارد مقوله اقتصاد همانند یک انسان به عنوان یک موجود زنده تلقی می شود وقتی که یک جا لنگ بزند سایر قسمت ها نیز دچار مشکل می شوند. 

وی یادآور شد: در مجموع می توان گفت رونق یک کشور در تمامی بخش ها بستگی به اقتصادی پویا دارد، اقتصاد هم خود به عواملی داخلی و خارجی تکیه دارد. 

رئیس سازمان نظام مهندسی ایلام اضافه کرد: در حوزه داخل باید سیاست گذاران (مجلس و وزارت راه و شهرسازی) مصوباتی را این خصوص ارائه دهند که بازار صنعت ساختمان از حالت رکود خارج شود. 

وی افزود: در حوزه خارجی نیز می توان گفت که تا زمانی که تحریم ها برداشته نشود و ثبات اقتصادی در کشور حکفرما نباشد نمی توان شاهد رونق اقتصادی در این حوزه بود. 

رییس انجمن انبوه سازان ایلام افزایش قیمت و کاهش قدرت خرید را از مهمترین عوامل رکود ساخت و ساز در استان اعلام کرد و گفت: سازندگان انبوه بدلیل مسایل مالی هیچ گونه رغبتی برای ورود به این عرصه ندارند. 

نادر شوهانی با اشاره به رکود بازار خرید و فروش و ساخت و ساز مسکن در این استان اظهار کرد: افت خرید و فروش باعث شده تا این روزها سازندگان از ورود به حوزه ساخت و ساز مسکن خودداری و در دیگر بخش ها سرمایه گذاری کنند. 

وی افزود: هم اکنون ساخت و سازهایی که در سطح استان صورت می گیرد بیشتر به صورتی مشارکتی مالک و سازنده است. 

به گفته وی، رونق بازار مسکن زمانی دوبار شکل واقعی خود را پیدا می کند که قیمت زمین از سوی دولت پرداخت شود به عبارتی قیمت تمام شده مسکن به صفر برسد و مردم تنها هزینه ساخت را برعهده داشته باشند. 

رئیس اتحادیه املاک استان ایلام افزود: بخش مسکن در استان با رکود شدید روبرو است و درسال های اخیر تقاضا برای صدور پروانه ساخت تقریبا به صفر رسیده است. 

اردشیر حاتمی با اشاره به اینکه هیچ گونه عدالت مالیاتی در استان وجود ندارد، تاکید کرد: فشار اداره مالیاتی وضعیت بدی را برای مردم به وجود آورده این در حالی است که بسیاری از افراد در شرایط و تنگناهایی پروانه دریافت می کنند که توان پرداخت هزینه های آن را نیز ندارند. 

وی گفت: در 9 ماه گذشته تنها یک مورد صدور پروانه مالیاتی در استان صادر شده این در حالی است که در طول ماه مواردی زیادی جهت ابطال پروانه به این اتحادیه مراجعه می کنند. 

به گفته یکی از انبوه سازان مسکن در استان ایلام به غیر از نظارت در فروش مسکن، قیمت تمام شده آن نیز به علت افزایش قیمت مصالح، دریافت تسهیلات و نبود رشد صنعتی سازی بالا است. 

حامد احمدی با اشاره به رشد قیمت مصالح ساختمانی در چند سال گذشته افزود: گران شدن مصالح ساخت و ساز و دریافتی کارگران که به علت تورم در چند سال گذشته در برخی موارد حتی رشدی بیش از 100 درصد داشته، باعث شده مسکن در سال های اخیر بسیار گران شود. 

براساس اظهارات برخی از شهروندان ایلامی، گرانی خانه بسیاری را اجاره نشین کرده است، پدیده ای که قبل از این در ایلام وجود نداشت و هر فردی به راحتی می توانست صاحب و مالک خانه ای شود. 

کیانوش احمدی یکی از شهروندان ایلامی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به سیر صعودی اجاره بها در سطح استان بویژه در شهر ایلام هیچ گونه تناسبی بین اجاره و قیمت مسکن مورد نظر وجود ندارد. 

وی افزود: هیچ قاعده خاصی در کار نیست و مبلغ اجاره بها صرفا طبق نظر و خواست مالک مسکن تعیین می شود که این افزایش نرخ اجاره مسکن هیچگونه تناسبی با افزایش حقوق کارگران و یا کارمندان دولتی ندارد. 

در مجموع باید گفت ساخت واحدهای مسکن در قالب مسکن مهر، نوسازی بافت های شهری و حتی سخت و سازهای انبوه و تعاونی در سال های گذشته نتوانسته نیاز مسکن مردم استان ایلام را تامین کند ضمن اینکه عدم سودآوری و گرانی مصالح از دیگر دلایل برای عدم ورود سرمایه گذاران به این بخش است.