رابطه ناگسستنی انسان، معماری و شهرسازی در طراحی شهری

 ایرج اعتصام، پدر معماری معاصر ایرن در همایش ملی معماری و شهرسازی از نظریه تا عمل در تشریح وضعیت معماری در ایران و سایر کشور های جهان از زمان تمدن‌های اولیه، انقلاب صنعتی اروپا و عصر حاضر بیان کرد: در تمامی ادوار تاریخ، رابطه میان انسان، معماری و شهرسازی ارتباطی ناگسستنی و جدایی ناپذیر بوده است چراکه در طراحی شهری وجود هر سه رکن مهم و غیر قابل حذف است.

اعتصام در ادامه نوع رابطه موجود بین سه مورد نام برده را مهم‌ترین مسئله درشناخت این رابطه متقابل دانست و افزود: این نوع از رابطه با توجه به گذر زمان و عوامل مهم تأثیرگذار در این حوزه اعم از جغرافیا، فرهنگ، اقتصاد و ... درجه‌بندی شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی در ادامه درخصوص اثرات متقابل معماری و شهرسازی در سه برهه گذشته، حال و آینده بیان کرد: در تمدن‌های اولیه رابطه این سه محور کاملا قابل درک و روشن بوده اما درحال حاضر توسعه شهری ضمن اینکه تا حد زیادی محیط قدیمی را حفظ کرده از طراحی بناها و محیط‌های میدانی و مدرن نیز بهره جسته است.

به گفته این استاد دانشگاه پس از به رسمیت شناخته شدن دین مسیحیت ساخت کلیسا و معماری خاص آن در بسیاری از شهرها رواج پیدا کرده و تصویر آن‌ها را تغییر داد که کلیسای فلورانس به عنوان یکی از مهمترین این آثار به همراه بافت تاریخی و قدیمی اطرافش همچنان در ایتالیا جلوه‌نمایی می کند.

وی با تأکید براینکه با وجود تغییر شهرها و ایجاد نیازهای شهری جدید نه تنها بافت شهری اطراف کلیسای فلورانس تاکنون حذف نشده بلکه تقویت و پایدار نیز شده است گفت: در ادامه این دوران و ظهور اسلام در قرن هفتم شاهد ورود معماری جدید دیگری در شهرها شدیم که مساجد به عنوان مهم ترین شاخص و المان آن محسوب می‌شود.

پدر معماری معاصر ایران در ادامه سخنان خود با تأکید براین نکته که در دوره نام برده عناصر اسلامی و مسیحیت همزمان با قرون وسطی با بهره‌گیری از معماری با ارتفاع بلند در شهرها جلوه‌نمایی می‌کردند گفت: در زمان کنونی و دوره پست مدرنیسم بافت‌های قدیمی شهرها در توسعه شهری جای خود را به تک‌بنا و ساختمان‌های مجزا داده‌اند که این مسئله علاوه بر تهران در بسیاری از شهرهای جهان دیده می‌شود.

اعتصام همچنین خاطرنشان کرد: در آن زمان تجارب ساخت شهرهای جدید مانند تهران، اسلام‌آباد و ... به چشم می‌خورد که اسلام‌آباد یکی از بهترین نمونه‌های آن به شمار می‌رود.

وی افزود: تهران در زمان سلطنت دوره قاجار با اجرایی از جمله ارگ شاهی، بازار، مسجد و چهار محله قدیمی شکل گرفت و در زمان ناصرالدین شاه و بهره‌گیری از معماری پاریس در ساخت خیابان‌های مستقیم و طولانی گسترش یافت.

اعتصام اضافه کرد: در ادامه ساخت میدان توپخانه و ساختمان‌های اطرافش که از انواع گوناگون هنر معماری در آن استفاده شده است ساخته و مورد استفاده قرار گرفت.

وی در پایان ضمن معرفی تجارب معماری برجسته در ایران و سایر کشورها، معماری ساختمان وزارت امور خارجه در تهران را یکی از نمونه‌های معماری مدرن و خوب این دوران نام برد و گفت: در گذر زمان و پیشرفت نکنولوژی و علم ارتباطات نیز در بسیاری از کشورهای دنیا شاهد ایجاد شهرهای جدید با استفاده از معماری های مدرن و در عین حال توجه به بافت‌های قدیمی و تاریخی نیز بودیم که امروزه شاهد بهره‌برداری از آن‌ها در عرصه‌های مختلف هستیم.