اعتراف معاون گردشگری به گرانی سفر؛ داستان چیست؟

 

مرتضی رحمانی‌موحد بر این باور است که گرانی سفرهای داخلی تابع شرایط محدود حال حاضر است، هرچند نبودن مرجعیت واحد در گردشگری و زنجیره از هم گسیخته خدمات سفر را اصلی‌ترین دلایل پدیدآورنده وضع موجود می‌داند.

او که خود به قیمت بالای برخی تورهای نوروزی معترف است، در پاسخ به این که چرا با وجود تاکیدهای پی در پیِ رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر ارزان‌سازی سفر و ارائه پیشنهادی متنوع، همچنان اقدامی در این‌باره نمی‌شود و نوروزِ هر سال، افزایش قیمت در تورهای داخلی و خارجی فراتر از بازار عرضه و تقاضا و حتی شاخص نرخ تورم حرکت می‌کند و در شرایطی که بخش خصوصی حاضر نیست از سود خود بگذرد، این ارزان‌سازی توسط کدام سازمان و یا نهاد باید اتفاق افتد؟ گفت: ارزان‌سازی کار سختی است، فقط کافی است روی خدمات نام "ارزان" گذاشته شود، آن وقت برای دریافت یارانه، توقع ایجاد می‌شود، بخش خصوصی که نمی‌تواند این سوبسید را بدهد تا خدماتش ارزان شود، این ما هستیم که باید اقدامی کنیم.

او در عین حال یادآور شد که گردشگری با زنجیزه خدمات و شاخص‌هایی که به بسته سفر تبدیل می‌شود، مواجه است و اظهار کرد: متاسفانه ما صاحب همه این زنجیره نیستیم و نمی‌توانیم به همه بخش‌ها امر و نهی کنیم. متولی گردشگری در این کشور هم که به تنهایی نمی‌تواند کاری کند، باید یک پنجره واحد و چتر باشیم تا اتفاقی که درباره‌اش حرف می‌زنیم رخ دهد.

رحمانی در پاسخ به این پرسش که آیا ستاد هماهنگی خدمات سفر که شما در رأس آن هستید و ٢٢ سازمان، وزارتخانه و نهاد در آن عضویت دارند، چه نفوذ و اثری دارد، آیا این ستاد نمی‌تواند نقش همان چتر یا پنجره واحد را ایفا کند، گفت؟ ستاد سفر مسؤولیت هماهنگی دارد، نمی‌تواند وارد حوزه قانونی سایر دستگاه‌ها شود. مشکلات را حل می‌کند، اما نمی‌تواند تکلیف و یا قیمت تعیین کند. در ستاد، ما با همه اعضا صحبت می‌کنیم و در کمیته‌های زیرمجموعه آن آسیب‌شناسی انجام می‌دهیم.

وی اضافه کرد: مشکل ما این است که مثلا برای هتل سقف نرخ تعیین می‌کنیم، مثلا یک اتاق ۳۵۰ هزار تومان که هتلدار بسته به شرایط مسافرپذیریِ خود، همان اتاق را یک روز می‌تواند به نرخ ١٥٠ هزار تومان بفروشد و یک روز ۳۵۰ هزار تومان، اما چون مردم اطلاع ندارند فکر می‌کند گرانفروشی اتفاق افتاده و نمی‌دانند آن ۱۵۰ هزار تومان حاصل معادلات هتل در شرایط خاص بوده است، برای همین مشتری معترض می‌شود که خدمات گران را گرفته، مشکلی که الان آژانس‌ها با آن روبرو شده اند، درحالیکه واقعیت آن است؛ هتل گران نمی‌فروشد، بلکه دیگر تخفیف نمی‌دهد. چون مشتری دارد و می‌خواهد گذشته را جبران کند و سرمایه گذاری اش را تضمین کند.

او بر این باور است که همراهی شرکت های هواپیمایی می توانند به معتدل شدن هزینه سفر در ایران کمک زیادی کنند و در این باره توضیح داد: اگر دولت نگاه راهبردی داشته باشد که دارد باید تعریف اقتصادی با معنای حمایت و هدایت صورت گیرد، حمایت به این منظور که ایرلاین با یک هزینه پایین مسافر را به مقصدی انتقال و به هتلدار، سوغات و پذیرایی بسپارد. ممکن است آن ایرلاین به سود بالا نرسد ولی کشور به سود بالا می‌رسد، لازم است این نگاه در کشور تقویت شود.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: دولت باید تحت تاثیر این نگاه در یک دوره زمانی مشخص به بدنه خدماتی تزریق مالی داشته باشد، مثلا بسته حمایتی پنج ساله در نظر گرفته شود یا شرکت های هواپیمایی را تشویق کنند که اگر در طول سال یک تعدادی گردشگر خارجی وارد کردند در سوخت تخفیف بدهند، وزارت نفت که نمی‌تواند این موضوع را نپذیرد، سایر زنجیره ها نمی‌توانند زیر بار این خدمات و حمایت ها نروند، چون در اتصال با این زنجیره هستند و اگر یک خارجی به ایران وارد شود همه‌ی این بخش‌ها سود می‌برند، اما اگر خدمات را با حداکثر قیمت عرضه کنیم آن گردشگران حاضر نیستند در ایران اضافه‌تر از آن پولی که برای سفر هزینه کرده‌اند، خرج کنند، حتی یک صنایع دستی بخرند، وضعیتی که الان تقریبا دچار شده‌ایم، این نوع گردشگری پایدار نیست.

رحمانی هشدار داد با خطر بزرگ گران شدن بسته های سفر ایران روبرو هستیم و اظهار کرد: با این روند ممکن است موقعیت مان را از دست بدهیم و این برای من مسؤول زنگ خطر است، اگر به این موضوع توجه نکنیم جایگاه رقابت پذیری‌مان را از دست می‌دهیم، نمی‌توانیم اینطور عمل کنیم باید یکپارچه باشیم. این انتقاد نیست بلکه معتقدم این روحیه باید به برنامه عملیاتی تبدیل شود، همه می‌گویند موافقیم، درحالیکه باید مرجعیت این کار را بپذیرند و تحت آن مدیریت، کار کنند. یک مسؤولی پیدا شده و حاضر است تمام کارها و عواقب آن را بپذیرد به شرطی که همه باهم عمل کنیم. باید دستگاه‌های برنامه‌ریز در کشور مدعی مرجعیت این سازمان در گردشگری باشند.

وی افزود: "زنجیره خدمات گردشگری" در برنامه ششم لحاظ شده که برای آن ۱۳ فعالیت با بودجه و طرح های عملایتی مشخص در ۵ سال تعریف شده است. این بودجه باید در اختیار معاونت گردشگری باشد تا آن طرح ها را انجام دهد، من به عنوان معاون گردشگری باید بتوانم از آژانس ها به خاطر ورورد گردشگر، حمایت کنم و مشوق‌هایی را درنظر بگیرم.

او تاکید کرد: باید سیستم خدماتی یکپارچه شود تا وقتی یک شهر با چند مسافر شلوغ شد زود صورت حساب های جدید خلق نکنند، اتفاقا باید بخش های خدماتی به خاطر این اتفاق تشویق شوند، مثلا بخشودگی‌های یک ماهه درنظر گرفته شود. این نگاه تا سقف ۲۰ میلیون گردشگر باید حاکم شود، هر وقت به آن جایگاه رسیدیم، درآمدزایی از درون نیز اتفاق می افتد.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود همراهی رییس جمهور با توسعه گردشگری چرا سایر نهادها و وزراتخانه ها هنوز در این باره توجیه نشده اند تا آن زنجیره خدمات شکل گیرد؟ گفت: متاسفانه آن ها با نگاه های قدیمی به میراث رسیده، روبه رو هستند. شما با یک بدن بیمار نمی‌توانید در المپیک شرکت کنید. یک بدن سالم با انرژی می‌خواهید که این بدن در حالت ریکاوری است. ما اگر بخواهیم در المپیک گردشگری رقابت کنیم با این همه جاذبه و استعداد و مطالبه باید این هیکل و ساختار را تقویت کنیم.

او در بخش دیگر این گفت و گو، درباره گرانی تورهای خارجی در نوروز نیز گفت: ارزیابی هایی که روی تبلیغات و میزان درخواست های چارتری صورت گرفته نشان می دهد، ۱۹ کشور، اصلی ترین مقاصد مسافران ایرانی هستند. سیاست ما همیشه بر این بوده که برای متوازن کردن گردشگران ورودی و خروجی، ظرفیت داخلی را از نظر اقتصادی و رضایتمندی، پررنگ کنیم تا بسته سفر ایران، رقابتی شود، ولی با مشکلاتی روبرو هستیم که نبود بالانس میان زمان اوج سفر در نوروز ایران و فصل کم سفر در کشورهای همسایه، از آن جمله است.

وی اضافه کرد: دقیقا در نوروز که اوج سفر در داخل است، فصل کم سفر در کشورهای هماسیه است، بنابراین آنها تمام مزیت‌های خود را برای جذب گردشگران بیشتری از ایران به کار می گیرند، این یکی از دلایل افزایش و یا کاهش قیمت در نوروز است.

رحمانی در پاسخ به این پرسش که چطور ممکن است در کشورهایی که پیک سفر نیست و ظرفیت ها خالی است، قیمت ها با این همه تغییر و افزایش روبرو شود؟ گفت: البته اگر توازن قیمت اتفاق افتد، استقابل می‌کنیم، چون نگاه مان به نوروز تقویت سفرهای داخلی است، اما به هر حال هزینه ها تحت تاثیر تقاضایی که در بازار ایران بوجود آمده افزایش می‌یابد، برای مثال ظرفیت گرجستان محدود است وقتی در نوروز بیش از این ظرفیت، مسافر به آن کشور سفر می‌کند، یعنی تقاضا بالا است و هتلدار هم قیمت خارج آن فصل را می‌دهد، درحالیکه ۱۵ فروردین همان قیمت‌ها به نصف می رسد.

او با این انتقاد که ما با این روش سفر کردن، کشورهای همسایه را هم به سرنوشت خومان دچار کرده‌ایم، افزود: علت گرانی سفرهای خارجی، ظرفیت کم کشورهای مقصد ایرانی ها در نوروز و محدود بودن پروازها است. سال‌های قبل تعداد پروازهای چارتری خیلی زیاد بود و این قیمت را پایین می‌آورد، ولی حالا تعداد پروازهای چارتری کمتر شده و هتل هم که محدود است، پس قیمت‌ها بیشتر شده است، مثل لبنان را در نظر بگیرید، برای یک هفته سفر به آن باید ۵ میلیون تومان بپردازید، چرا باید این مقصد اینقدر گران باشد! علت آن نبود پرواز چارتری و بستن قیمت تورها روی پروازهای برنامه ای است که گران‌ترند، هتل ها همین وضعیت را دارند.

وی سپس با اشاره به جلسه اخیری که با برخی شرکت‌های هواپیمایی داشته است، اظهار کرد: درخواست ما این بود، به جای افزایش چارترهای خارجی، تعداد چارترهای داخلی را افزایش دهند تا قیمت ها متناسب سازی و ارزان سازی شود، آن‌ها که نظر خاصی را اعلام نکردند، چون به هر حال معتقدند از نظر اقتصادی مسیر خارجی به صرفه‌تر است.

او همچنین با انتقاد به شرایط پروازهای چارتری در ایران که متفاوت از سایر کشورها است، اظهار کرد: در دنیا رسم است ظرفیتی از یک پرواز را بفروشند، اما این ظرفیت معنی دارد، جامعه هدف معلوم است، در ایران هم باید شفاف شود. پیچیدگی‌های صنعت هوایی باید برای مردم ما هم باید ساده سازی شود.

رحمانی افزود: ما از ایرلاین‌ها خواستیم زمان‌های کم سفر خود را اعلام کنند تا با قیمت‌های پایین، در همان مسیر تور اجرا شود. حتی از آن‌ها درخواست کردیم برای نوروز اقدام متفاوت داشته باشند، هرچند که نظام قیمت گذاری آن‌ها آزاد است، اما حداقل در مردم‌داری و مشتری مداری کارهای ویژه انجام دهند، مثلا پاسخگو باشند و در تغییرات جوی با مردم همراه تر باشند.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در ادامه درباره نوروزی که با شعار "متفاوت" همراه شده، توضیح داد: نوروز متفاوت یعنی نظارت، قیمت و کیفیت متفاوت باشد، مثلا هر سال در نوروز نرخ اتوبوس‌ها و قطار در فاصله ۲۰ روز افزایش می یافت و بعد به حالت قبل برمی گشت، درحالیکه در نوروز ۹۶ این تغییر صفر است.

وی اضافه کرد: نظارت ها تشدید شده و قیمت خدمات اقامتی تغییر نکرده و روی همان تورم ۱۱.۵ درصد که قانونگذار اجازه داده ثابت مانده است. البته بهره بردارهای استاندارد شده می توانند نرخ خود را پس از تایید ما اعلام کنند.

رحمانی بیان کرد: متفاوت بودن یعنی مسیرهایی را به وای فای متصل می‌کنیم که فعلا در نوروز پیش رو، مسیر تهران ـ مشهد پایلوت است و مسافرانی که در این مسیر حرکت می‌کند می‌توانند اطلاعات شهرها را از این طریق دریافت کنند. نقاظ توقگاهی برای کنترل ترایک و مدیریت رفت و آمد با ناجا و پلیس راه را تعیین می‌کنیم تا در آن نقاط نیز خدماتی مثل وای فای و بازرچه صنایع دستی ارائه شود.

نوروزگاه و جشن ملی در سراسر نقاط اجرا خواهد شد و هر دستکاهی خدمات متفاوت خود را ارائه می‌کند.

معاون گردشگری حتی بر این باور است که حجم کلاهبرداری‌ها در نوروز کمتر خواهد شد و در این‌باره گفت: این اتفاق خواهد افتاد، چون دو سال است روی موضوع استفاده از فضای مجازی کار می‌کنیم، چون مردم در این فضا است که به شرایط غیرواقعی دست پیدا می‌کنند، برای همین نظارت در همه‌ی استان‌ها جدی شده و با تشکل‌ها صحبت کرده‌ایم و برای ایجاد سیستم خودارزیابی ابلاغ‌هایی شده است.

رحمانی‌موحد همچنین درباره‌ی اجرای طرح همیار گردشگر در نوروز ۹۶، توضیح داد: این طرح، سرمایه‌ی بزرگی برای گردشگری به حساب می‌آید، ‌ چون آشنایی با فرهنگ سفر از سنین پایین صورت می‌گیرد و این جمعیت قرار است با گردشگری مسؤولانه و میراث فرهنگی آشنا می‌شود.

به گفته او، این طرح با مشارکت آموزش و پروش و انجمن‌های تربتی استان‌ها، به صورت پایلوت در ۳۲ استان (که تهران دو استان محاسبه شده) و ۳۸۴ واحد آموزش و پروش اجرا می‌شود که قرار شد در هر استان یک نفر به عنوان مربی آموزشی  و مشاور ارشد این طرح، آموزش‌ها را ارائه دهد. این همیاران قرار است نوروز در کنار داوطلبان هلال احمر باشند.

رحمانی گفت: همیار گردشگر نقطه‌ی تنظیم خانواده و همکلاسی‌هایشان است، در واقع آن‌ها مبلغان و مروجان فرهنگی و توسعه گردشگری مسؤولانه هستند.

به گفته‌ معاون گردشگری، طرح همیار گردشگر از نوروز ۹۶ اجرا می‌شود، اما آموزش‌های گسترده‌تر آن سال آینده آغاز خواهد شد.