تلفیقی از معماری شبه قاره هند و هنر اسلامی

مسؤول انجمن دوستداران ميراث فرهنگی آبادان و خرمشهر گفت: مسجد رانگونی‌ها در اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی توسط تعدادی از کارگران کشور میانمار (برمه) و نيز کشورهای هندوستان، بنگلادش و پاکستان که در شرکت نفت انگلیس و ایران (پالایشگاه آبادان ) کار می‌کردند با سبک معماری تلفیقی از معماری شبه قاره هند و هنر اسلامی ساخته شد. کارگران موصوف مسلمان اهل سنت و حنفی مذهب بوده‌اند.

سيد اميد نوری، با اشاره به اين كه رانگون نام پایتخت کشور میانمار (برمه) است که در آسیای جنوب شرقی قرار دارد،افزود: بر پیشانی این بنا نقش کنده‌هايی وجود دارد که با بسم الله الرحمن الرحیم شروع و با ذکر اسامی خلفای اربعه و همچنین بانیان مسجد خاتمه می‌یابند. در آرایه‌های این مسجد از طرح‌های گچ‌بری برجسته به صورت روکش سیمانی استفاده شده است.

وی بيان كرد: متولی مسجد شیخ عبدالرشید مندل بوده و امام جماعت‌های آن عبارت بودند از شیخ قادر هندی، حاج آقای رنگونی و سپس محمد اسلم راجا که بازماندگان آخرین متولی مسجد هم‌اکنون در آبادان زندگی می‌کنند و مدیریت رستوران پاکستانی‌ها را بردارند.

اين دوستدار ميراث فرهنگی خاطرنشان كرد: این بنای تاریخی در تاریخ 9 فروردین ماه 1378 به شماره 2289 به عنوان یکی از آثار ملی در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید.

نوری گفت: با توجه به این که اين مسجد در نقطه صفر مرزی ایران و عراق قرار دارد در طول جنگ تحمیلی آسیب‌های فراوانی دید اما در سال 1385 به همت سازمان میراث فرهنگی مرمت شد و سپس در سال 1388 و همزمان با سومین سفر هیأت دولت دهم به عنوان موزه اسناد تاریخی و خطی مورد بازگشايی قرار گرفت.

او ادامه داد: هم‌اکنون نسخه‌هايی از قرآن‌های خطی و همچنین اسناد تاریخی مربوط به اواسط دوره قاجار تا پهلوی اول شامل مکاتبات مالی و تجاری تجار ایرانی مقیم هندوستان و انگلستان با ایران و همچنین انواع سفته، برات، صورت ریز معاملات و نامه‌های تجاری در آن نگه‌داری و نمایش داده می‌شوند.

مسجد رانگونی‌هد در شهرستان آبادان ـ خیابان امام خمینی (ره) ـ  روبه‌روی انبار دارويی پالایشگاه و در جوار اروندرود قرار دارد.