تخلفات شهرداری که از هر انگشتش طلا می‌بارد

پذیرش مدیریت شهری تهران مسئولیت مهمی است که به عقیده بسیاری از مسئولان در شرایط کنونیِ شهرداری تهران، با توجه به بدهی ها و تخلفات بالای این نهاد، جسارت و جرات زیادی می خواهد. این تخلفات عمدتا در دوره مسئولیت قالیباف - که طولانی‌ترین عمر شهرداری را در تاریخ شهرداری تهران به خود اختصاص داده- به وقوع پیوسته است و به باور صاحب نظران، لطماتی که پایتخت ایران در طول مسئولیت وی دیده، همانند آسیب هایی که کشور در دوره حاکمیت احمدی نژاد متحمل شد، بسیار شدید و جبران ناپذیر است.

شهرداری که از هر انگشتش طلا می بارد

به نحوی که اخیرا انتقادات تند و تیز زیادی از سوی مقامات و مسئولان عالی رتبه نسبت به عملکرد شهردار تهران وارد شده و آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نیز با انتقاد شدید از عملکرد شهردار تهران در سال های گذشته گفته است: «شهرداري كه قانون و حق شهروندان را بفروشد و از آن كسب درآمد كند، اگر از هر انگشتش طلا هم ببارد، فاقد ارزش است؛ چون ما معتقديم هر گونه توسعه‌اي بايد مبتني بر قانون باشد.»

اما حال پایتخت‏نشین‏ها با اهتمام به خانه تکانی در حوزه مدیریت شهری، اعضای لیست امید را برای حضور در شورای شهر و ورود به پارلمان تهران برگزیده اند تا از این طریق ضمن اینکه اعتراضات خود را از قانون فروشی و تخلفات شهری ابراز کنند، در عین حال خواستار شکل گیری شورای شهر متخصص و قدرتمند و روی کار آمدن شهردار پاسخگو هستند.

واقعیت آن است که تخلفات زیادی در شهرداری تهران صورت گرفته، پروژه‌های غیراولویت‌دار اجرا شده و در قبال این تخلفات، شورای شهر هم نتوانسته به هیچ‌وجه نقش نظارتی خود را انجام دهد. لذا مسئولیت خطیر و مهمترین اولویت کاری شورای شهر دوره جدید، انتخاب شهرداری توانمند و پاکدست است که بتواند پایتخت را با وجود چالش های اساسی در مسیر درستی هدایت کند. حال سوال این است که فرد منتخب به عنوان شهردار باید چگونه اختیار امور را در دست بگیرد و چه اقداماتی را مدنظر قرار دهد؟

 کارشناسان در پاسخ به این پرسش معتقدند: صرفا شخص شهردار در این زمینه مطرح نیست و گروهی متشکل از 21 نفر اعضای شورای شهر در حوزه امور شهری تصمیم گیرنده هستند و باید براساس تجربیات ادوار گذشته شوراها و عملکرد شهرداری، از این پس باید به صورت ویژه بر روی آنچه مصوب، تدوین و ابلاغ می‌کنند؛ از مسائل مربوط به بودجه گرفته تا مسائل زیست‌محیطی، زیرساخت های شهری و تصمیمات کلان‌شهر، دقت کنند و بسیار سنجیده‌تر و مطمئن‌تر از دوره های قبل در مسیر تهیه این مجموعه گام بردارند تا دست شهردار هم در اجرای هر چه بهتر این مصوبات باز باشد.

این گروه از کارشناسان همچنین معتقدند: صرفنظر از تمام خدماتی که شهرداری ها در سطح کشور به مردم ارائه می‌دهند، چهره نظام شهرداری ما باید مقداری بازسازی شود و مردم به عنوان یک نهاد مدنی به این نهاد اعتقاد پیدا کنند و ساختار شهری به نحوی تغییر پیدا کند که شهرداری ها در خدمت مردم و شهر و تهیه امکانات و امتیازات مورد نیاز شهروندان قرار گیرند.

درواقع مردم نسبت به حاکمیت باندبازی در شهرداری معترضند و بر این باورند که یکسری مصوبات داخلی به نفع گروه های خاصی است که این مسائل باید زدوده شود و درواقع به فرآیندی برسیم که اگر کسی وارد شهرداری می‌شود، خدمات شهری برای وی تعریف شده باشد.

علاوه بر این با توجه به اینکه مردم نوع خدمات را از شهرداری مطالبه نمی کنند و شهرداری خود مصوب می‌کند که برای نمونه ایمنی شهر چگونه تامین شود و یا بحث ارتباطات، ایجاد راه‌های داخلی، حل مسئله ترافیکی و آلودگی چگونه انجام شود، لذا شهرداری و مدیریت شهری باید به این موارد به عنوان درخواست های عمومی توجه ویژه‌ای کنند تا مردم بتوانند به‌راحتی در این شهر زندگی و تجارت کنند و از رفاه و فضای سبز برخوردار باشند.

اما در حالی که انتقادات زیادی از عملکرد شهردار تهران وجود دارد، کارشناسان معتقدند که در این بخش باید روی دیگر سکه را هم دید. به عقیده آنها برای قضاوت در این زمینه باید مباحث سیاسی را کنار بگذاریم. چرا که رسیدگی به کلانشهر تهران با این وسعت و جمعیت زیاد کار کوچکی نیست.

درواقع طی سال های اخیر شهرداری تهران تلاش های زیادی برای اقداما موثر در تمامی ابعاد مخصوصا ایجاد فضای سبز و دسترسی‌ها و گسترش‌ اتوبان‌ها انجام داده اما نکته‌ای که جای تامل بیشتری دارد، ساخت‌وسازهای و صدور یکسری تراکم‌های غیرضروری در برخی مناطق است.

به عبارتی هرچند شهرداری تهران با دفاع از عملکرد خود در این حوزه، اعلام می کند که در این ساخت وسازها براساس طرح جامع و تفصیلی پیش رفته‌اند، اما این در حالی است که مسئولان ذیربط می‌توانستند پروژه بهبود تعریف و در این زمینه تجدیدنظرکنند.

به اذعان کارشناسان، درواقع باید با تعریف یک ساختار جدید، مدیریت صحیح‌تری به جای صدور حجم عظیمی از تراکمات ساخت‌وساز انجام می‌شد. علاوه بر این یک کارگروه و کمیته‌ای متشکل از شهرداری، سازمان برنامه و بودجه، شورای شهر، وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی و سایر نهادهای ذی‌ربط باید ارزیابی سازندگان مسکن و ساختمان را برعهده بگیرند تا افرادی که در این حرفه به عنوان سازنده وارد می شوند، از نظر تخصص فنی و توان مالی دارای صلاحیت برای فعالیت در بخش ساخت وساز باشند. نه به این صورت که یک سازنده چند پروژه را شروع کند و سپس با مشاهده وضعیت نامناسب بازار مسکن، آنها را نیمه‌کاره رها کند و یا اینکه مسکن را تولید کند و به نوعی فرآیند فروش و تعیین قیمت آنها بر ‌عهده خودش باشد.

بر این اساس از طریق این کمیته می‌توان سازندگان مسکن را به نوعی ساماندهی کرد تا صرفا افراد با صلاحیت نسبت به ساخت‌وساز و فروش و پیش‌فروش در پایتخت اقدام کنند. همچنین این سازنده‌ها را می‌توان با ارائه امتیازاتی به واحدهای تولیدی مصالح ساختمانی داخلی معرفی کرد. درواقع با فراهم کردن شرایط فعالیت برای این قبیل افراد باصلاحیت، ضمن اینکه سوداگری کاهش و حرفه ساخت و ساز ساختار پیدا می‌کند، هر فردی ادعای ساخت و ساز نمی‌کند و در عین حال معماری ساختمان ها با هویت ایرانی شکل می‌گیرد. همچنین با توجه به تعداد زیاد مهندسانی که در کشور وجود دارد، لازم است که ماده 33 قانون نظام مهندسی اجرایی شود که اجرای آن هم به لحاظ ایجاد اشتغال برای مهندسان و هم به لحاظ مدیریت اجرا و نظارت، بسیار موثر خواهد بود.

در هر حال جای تاسف است که امروز آنچه کلمه «شهرداری» به ذهن همه مردم متبادر می‌کند، مساوی با ساخت‌وسازهای زیاد و تراکم‌فروشی است.

با این اوصاف حالا به جایی رسیده ایم که دیگر باید چهره شهر‌ها تغییر پیدا کند و مدیریت شود. بدون شک در دوره جدید منابع پایدار و غیرپایدار شهرداری باید به درستی تعریف شود و به‌نحوی نباشد که دست شهردار برای هزینه‌کرد هر منابعی که به عنوان منابع پایدار و یا غیرپایدار تعریف می‌شود، باز باشد و در هر جا که با کمبود بودجه مواجه شد، به تشخیص خود، تراکم فروشی را افزایش دهد.

باید از لحاظ فرهنگی به این باور برسیم که نظام شهرداری در سطح کشور به عنوان یک نهاد خدمتگزار و نهادی مطرح است که مستقیما با حیات مردم آن شهر و با سیما و منظر معماری ایرانی و هویت ایرانی در ارتباط است و همه این موارد باید به درستی و با اتکا به نظرات کارشناسان تعریف و بازیابی شود. در این صورت می توانیم امیدوار باشیم که ذهنیت مردم نسبت به شهرداری به عنوان نهادی که صرفا تراکم می‌فروشد و جواز ساخت‌وساز می‌دهد، عوض شود.

آنچه مسلم است امروز فعالیت های شهرداری باید شفاف باشد و تمامی عملکردها و خدمات خود را در معرض دید عموم بگذارد و همچنین ضعف‌های خود را اعلام کند. چرا که مردم خسته از داستان‌ تکراری اختلافات بین دولت و شهرداری، صرفا به دنبال نتایج و خروجی مثبت هستند. درواقع با این شفاف‌سازی مردم به خدمت نظام شهرداری می‌آیند تا ضعف‌های آن را پوشش دهند. اما عدم شفافیت مدیران شهری به طور قطع آسیب جدی می‌رساند.