بازسازی موزه ملی، پس از ٨٠ سال
ساختمان سرخ موزه ملی، ٨٠سال پس از ساختش بازسازی میشود؛ یعنی خیلی دیرتر از آنچه معمار فرانسوی انتظار داشت. وقتی در سال ١٣١٦، پس از سهسال زحمت، ساختمانی شبیه ایوان کسری نبش خیابان سیتیر پا گرفت، «آندره گدار»، معمار بنا گفته بود این ساختمان فقط برای ١٠سال کفایت میکند اما ١٠سال کجا و ٨٠سال کجا؟
موزه ایران باستان استاندارد میشود
«همان روزها که آقای گدار موزه فعلی ایران باستان را طراحی کرد، به آقای حکمت، وزیر فرهنگ نامه نوشت که طراحی میکنم اما بدانید که این موزه برای ١٠سال بیشتر کفایت نمیکند، چون حجم کاوشهای کشور و میراث غنی این سرزمین بیش از ظرفیت این موزه است.» جبرئیل نوکنده، مدیرکل موزه ملی ایران وقتی از برنامههای ٨٠سالگی این موزه میگفت، چنین روایتی تعریف کرد.
اینطور که او گفت، درخواست آندره گدار، معمار فرانسوی ١٠سال بعد از این نامه، در سال ١٣٢٧ یکبار دیگر به وزیر فرهنگ وقتنامه زد که «موزه بهروز نیست و تاسیساتش مشکلاتی دارد.» حالا «برنامه جدی» مسئولان موزه ملی برای ٨٠سالگی این است که بازسازی موزه را که از سال گذشته مطالعات اولیهاش آغاز شده، شروع کنند: «امیدواریم که امسال کار طراحی بازسازی موزه ایران باستان تمام شود و از اواخر امسال بتوانیم عملیات اجرایی بازسازی موزه ایران باستان را انجام بدهیم.» مدیر موزه ملی ایران گفت که طرح آندره گدار برای بازسازی بنای موزه در دهههای قبل با نظر کارشناسان کاملتر شده است: «موضوع بازسازی قدیمیترین موزه ایران، در دهه۵۰ و در دهه۸۰ بهطور جدی مطرح شد، اما این اتفاق امسال به سرانجام رسید که بر این اساس کارشناسان ایتالیایی قرار است در این زمینه به کمک ما بیایند.»
نوکنده با اعلام این خبر شرحی از وضع موزه داد: «واقعیت این است که موزه ایران باستان باید استاندارد بشود و طرح محتواییاش بازنگری شود. بسیاری پیشنهادات و انتقاداتی بحق دارند که با مشاوران طرح بازسازی در میان گذاشته شدهاند و امیدواریم این طرح یکی از طرحهایی باشد که در ٨٠سالگی بازنگری و موزه ایران باستان به یک موزه استاندارد تبدیل شود. درنهایت حال موزه ایران باستان را خوب میکنیم.»
مدیرکل موزه ملی درباره برنامه ٨٠سالگی هم گفت: «قرار است بعد از ٨٠سال دو همسایه (موزه ایران باستان و موزه ملک) با هم ملاقاتی جدی و مروری بر گذشته داشته باشند و برای آینده برنامه بریزند.»
در ادامه نوکنده با اشاره به موزه تحت مدیریتش که سهمیلیون اثر تاریخی در آن نگهداری میشود، گفت: «درحالی که ۳۰۰هزار اثر موزه ملی قابلیت نمایش دارند، فقط چهارهزار اثر به نمایش درآمده است. این مجموعه غنی به توسعه فضای فیزیکی نیاز دارد و در جلسات مختلف، رایزنی و توافقات ضمنی شده تا ساختمان وزارت خارجه و میدان مشق به فضای موزه ملی الحاق شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.»
او البته ابراز امیدواری کرد که در برنامه ششم توسعه، دولت دوازدهم با این موضوع کنار بیاید و میدان مشق و ساختمان وزارت خارجه به موزه ملی الحاق شود.
سرانجام ٨٠سالگی
مجتبی حسینی، مدیر کتابخانه و موزه ملک در نشست رسانهای ۸۰سالگی کتابخانه و موزه ملک و موزه ایران باستان، ٨٠سالگی را اتفاق ویژهای دانست: «ایرانیها به خاطر مصایبی که از سر گذراندهاند، درحال زندگی میکنند و به آینده بیتوجهاند. شاید به همین دلیل باشد که در ایران خیلی از کارخانجات و موسسات عمرشان طولانی نمیشود و به نسل دوم و سوم نمیرسد.»
او اینها را گفت و ادامه داد: «دوران معاصرمان را در چنین وضعی شروع کردیم و نهادسازی به شیوه امروزی شکل گرفت اما باز درهمین مقطع، عمر خیلی از نهادها به نیمقرن هم نمیرسد. در این میانه موزه ایران باستان و کتابخانه و موزه ملک که بیش از سه دهه است که همجوار هستند، ٨٠ساله میشوند؛ دونهادی که هر دو برای مردماند اما از دو خاستگاه؛ یکی به همت حاکمان شکل گرفته و دیگری از سوی یک بازرگان فرهیخته و البته هر دو «ملی» هستند.»
مدیر کتابخانه و موزه ملک در ادامه سخنانش موزهها را پدیدههایی معرفی کرد که برای فردا طراحی شدهاند؛ نهادهایی با آثار دیروز که رو به فردا دارند و هر موزهای که فرداییتر باشد، پرمخاطبتر و دلپذیرتر است.
مدیر موزه ملی هم گفت که قرار است به مناسبت ٨٠سالگی کتاب راهنمای فارسی و انگلیسی موزه را منتشر کند. او خبر داد که ۲۵مهرماه نمایشگاهی افتتاح میشود که در آن ۱۰۳ اثر از کشور ارمنستان به نمایش گذاشته میشود. در آبان هم آثار کرهجنوبی و اسفند امسال ۶۰ اثر از موزه لوور در نمایشگاهی با عنوان «لوور در تهران» به نمایش درخواهد آمد.
به گفته نوکنده، به همین مناسبت، آثار تاریخی استان سمنان و آثار کاوششده توسط مرحوم مقدم در استان گیلان نیز به نمایش گذاشته میشود و برنامهای با همکاری موزه ملک و ایکوم در چابهار اجرا خواهد شد.
موزههای ایران فقیرند
قصه از این قرار است که به بهانه ٨٠سالگی تأسیس این دو موزه، برنامه مشترک فرهنگی برای ٦ماه دوم تا سال ٩٦، در نظر گرفته شده و این آغازی برای تجربه یک کار مشترک گروهی است. کاری که البته به گفته مسعود صالحی، رئیس این ستاد در ایران ویژه است: «نخستینبار است دو موزه از دو جنس، خاستگاه و حوزه متفاوت تصمیم به انجام کار مشترکی گرفتهاند. کار مشترک در کشور ما خیلی سخت است و حرکت گروهی افراد و یکدل و یکزبانشدن آنها در ایران کمتر اتفاق میافتد. حالا ٨٠سالگی بهانه این همیاری شده است.»
صالحی در ادامه گفت که موزههای ایران شرایط نامساعدی دارند: «موزهها فقیرند؛ نیاز مالی دارند و حتی کمکهای کارشناسی که به آنها میشود، کم است و توجه عمومی هم به آنها کم است. موزهها مهجورند و در عین مهجوریت و جداافتادگی و تنهایی، اختلاف بین خود موزهها و رقابت ناسالم میان آنها وجود دارد. بعضی موزهها با وجود این مهجوریت، دامن هم را رها میکنند و زلف هم را گره نمیزنند.»
۸۰سال مشق فرهنگی
در ادامه نشست حسینی به شعار کارگروه مشترک ۸۰سالگی موزه ملی ایران و موزه ملک اشاره کرد: «۸۰سال مشق فرهنگی در باغ ملی». او توضیح داد که در زمستان ۱۳۲۰ وقتی قرار شد سخنرانیهایی در موزه ایران باستان برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ کشور شکل بگیرد، یکی از مهمترینها «محمدعلی فروغی» بود؛ سخنرانی جالبی که سال ١٣٢٥ دوباره منتشر شد.
مدیر موزه و کتابخانه ملک کارکردهایی که فروغی برای موزهها تعریف کرده بود را اینطور بازخوانی کرد: «برای عموم مردم موزه گردی یک تفریح و تفرج است و بهعلاوه موزه دیدن از اسباب ترقی علم و آموزش است. موزهها خواص و تأثیرات متفاوتی دارند و از طریق آثارشان دریچه جدیدی برای درک تاریخ به ما خواهند داد، چراکه تاریخ ما گهگاه با قرض نوشته میشود و آثار موزه راویان بیدریغ و بیدروغ ما هستند.»
حسینی سپس فعالیتهای موزه ملک را تشریح کرد: « همزمان با آیین ۸۰سالگی موزه ملک و موزه ایران باستان ۸۰ اثر به نمایش گذاشته میشود. ۴۰ اثر از این میان به موزه ایران باستان و ۴۰ اثر دیگر به موزه ملک تعلق دارند. ۸۰ اثر نفیس خطی و ۸۰ سند ویژه به نمایش گذاشته میشود و همچنین کتاب ۸۰سالگی منتشر خواهد شد که در این کتاب ۸۰نفر از بزرگان فرهنگ و هنر معاصر ایران درباره این موضوع سخن گفتهاند. در بخش تاریخ شفاهی خاطرات ۸۰نفر از کسانی که حاج حسین ملک واقف موزه را دیدهاند، منتشر شده است. تورهای ویژه ۸۰سالگی هم برگزار میشود که بخشی از این تورها به ۸۰سالهها و بخش دیگر به ۸سالهها تعلق دارد. این افراد میتوانند به وبسایت موزه ملک مراجعه کنند و کارت بازدید رایگان برای این ٦ماه بگیرند و هر چند بار که خواستند به موزه بروند.»
قرار نیست موزه ملک تجمیع شود
این شایعه که شنیده میشود ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی تصمیم گرفته طبقه دوم موزه ملک را تعطیل کند و قرار است موزههای آستان قدس تجمیع شود هم، بخش دیگری از گفتههای مدیر این موزه بود. او گفت: «من این موضوع را نشنیدهام. آستان قدس همیشه توجه ویژهای به موزه ملک داشته و درحال حاضر هم تولیت آستان قدس یک موزه سههزار متری را در کنار حرم امام رضا(ع) کلنگ زده است. بنابراین از طرف این نهاد توجه ویژهای به فرهنگ و فضاهای فرهنگی وجود دارد.»
او ادامه داد که کتابخانه و موزه ملی ملک جزو موقوفات است و در هرحالتی نیات واقف باید اجرا شود و مجموع موقوفات ملک از محل داراییهای مرحوم حاج حسین ملک اداره میشود: «این مجموعه همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد و در دومین طبقه آن علاوه بر نمایشگاه تمبر و هزار داستان دو نمایشگاه دیگر هم راهاندازی خواهد شد اما طبیعی است که هر مدیر ارشدی شیوه مدیریتی خود را تعیین میکند و تولیت آستان قدس رضوی نسبت به تجمیع موزهها تصمیم میگیرد اما این تصمیمات موزه ملک را به واسطه وقفیبودن آن در برنمیگیرد.»/
بازدید:۵۸۹
لینک کپی شد
