گردشگری خلاق؛ نسل سوم گردشگری در جهان
به اشتراکگذاری دانش و مهارت برای خلق تجربیات خلاقانه
گردشگری خلاق شکل جدیدی از گردشگری فرهنگی است و به بازدیدکنندهها و گردشگران امکان میدهد از طریق شرکت فعال در کارگاهها و برنامههای آموزشی بومی قابلیتهای خلاقانه خود را به منصه ظهور برسانند. گردشگران به جای این که تماشاگر صنایعدستی مردم بومی باشند، در کارگاههای تولید این گونه محصولات شرکت میکنند و به این ترتیب میتوانند ضمن پرورش خلاقیت و مهارتشان، با فرهنگ بومی تماس عمیق برقرار کنند. این گونه فعالیتهای خلاقانه راه عالی برای یکی شدن با فرهنگ بومی، کشف استعدادهای نهفته و به یادگار بردن خاطرات هنری است. این شیوه در طول یک دهه اخیر رشد قابل توجهی نشان داده است.
گردشگری خلاق میتواند طیف وسیعی از فعالیتها را در بر بگیرد. از آموزش صنایعدستی محلی، کوزهگری، کاشیکاری، ساخت خانه زیستبوم سازگار، پختوپز، نقاشی، موسیقی و عبور از مسیرهای باستانی و برگزاری فستیوالهای مختلف تا تورهای آشنایی با تکنولوژی و فناوریهای پیشرفته. پایداری، تمایز و شرکت فعالانه هسته مفهوم گردشگری خلاق را تشکیل میدهند. پایداری اجتماعی- فرهنگی و زیستمحیطی همچون دستاوردهای اقتصادی و مالی مورد توجه قرار میگیرد و پروژههای خلاقانه هر ناحیه مخصوص همان ناحیه هستند، بنابراین نمیتوانند در هیچ جای دیگر به همان ترتیب بازتولید شوند.
هر چند که گردشگری خلاق به عنوان شیوهای از گردشگری که یک گردشگر را از یک ناظر و بیننده صرف به مشاهدهگری فعال و درگیر در تجربه سفر تبدیل میکند، همواره وجود داشته است، اما مفهوم گردشگری خلاق در شکل و شمایل سازمانیافته فعلیاش اولینبار در سال 2000 مطرح شد. در این سال کریسپین ریموند و همسرش ایمیلی، آن را از دخترشان که به آسیای جنوبشرقی و استرالیا سفر کرده بود دریافت کردند. کارهایی که او در سفرش انجام داده بود آن دو را به شدت متعجب کرد. دخترشان در چیانگ می، شهری در شمال تایلند، در برنامه هفتگی آموزش ماساژ تایلندی شرکت کرده بود. در بالی، اندونزی، یک روز را صرف یادگیری آشپزی گیاهی کرده بود. به نظر میرسید دخترشان از هر لحظه سفر برای یادگیری بیشتر استفاده کرده است. آنها فکر کردند که آیا نامی برای این نوع گردشگری فوقالعاده فعال وجود دارد؟
در 24 ژانویه 2000 کریسپین در سخنرانی با موضوع گردشگری فرهنگی در پرتغال شرکت کرد و با گرگ ریچارد آشنا شد. گرگ گفت که گردشگری فرهنگی باید فعالترو خلاقانهتر باشد و چیزی به مخاطبانش ارائه کند که در مقایسه با بازدید صرف از موزه و سایتهای تاریخی رضایت بیشتری به آنها بدهد. این برای کریسپین ریموند لحظه الهام بود. گردشگری خلاق نام مناسبی برای کاری بود که دخترش انجام داده بود. او پس از آن در زمینه این مفهوم جدید و نویدبخش شروع به همکاری با گرگ کرد و در سال 2009 کتاب «گردشگری خلاق؛ یک گفتوگوی جهانی» را منتشر کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت.
ریچارد میگوید: گردشگران اشتیاق روزافزونی برای شرکت در این نوع تجربهها از خود نشان میدهند که بازتابی است از شور و شوق آنها برای ابراز کردن خودشان و تماس با سایرین. به نظر او تعطیلات دیگر محدود به استراحت نیست بلکه یادگیری و رشد و تعالی شخصی را هم در بر میگیرد.
امروزه یک شبکه بینالمللی مخصوص گردشگری خلاق وجود دارد. این شبکه در سال 2010 در بارسلون شروع به کار کرد و هدف آن این بود که شهرها و نواحی روستایی را به مراکزی برای پیشبرد گردشگری خلاق تبدیل کند. هماکنون شهرهای زیادی همچون پاریس، بارسلون و پورتو آلگره در برزیل، روستاهایی همچون بیوت در قلب کوت دازور فرانسه، ناحیه اسپانیایی گالیسیا و کشورهایی همچون گواتمالا و تایلند عضو این شبکه هستند.
گردشگری خلاق فقط به گردشگران نفع نمیرساند. این کار به هنرمندان و دیگر فعالان بومی کمک میکند نقش پیش برندهای در توسعه اجتماعی-اقتصادی محل زندگیشان داشته باشند و به لطف علاقه به فرهنگ و سنت مردم بومی، اثر مثبتی بر اعتماد به نفس این جوامع دارد.
. Louvre-Lens در ناحیه نورد فرانسه واقع شده است. در سال 2012 شعبهای وابسته به موزه لوور در این ناحیه پایهریزی شد و ساکنان شروع به برگزاری کارگاههای هنری و خلاقانه کردند تا فرهنگ بومی و تاریخی خود را به گردشگران بشناسانند. خیلی زود این ناحیه غیرتوریستی مورد توجه گردشگران قرار گرفت و مشتریان خودش را پیدا کرد.
خاصیت غیر وابسته به فصل این نوع گردشگری باعث میشود فعالیت توریستی در طول سال به خوبی توزیع شود. برای مکانهایی همچون ایبیز این یک نعمت خدادادی است. ایبیز جزیرهای زیبا در اسپانیاست که در تابستان همواره لبریز از گردشگر و در باقی سال خالی است. در این جزیره کمتر کسی به زیبایی طبیعی شگفتانگیزش توجه کرده است. حالا با توسعه گردشگری خلاق مردم در تمام طول سال به ایبیز سفر میکنند و صندلهای خودشان را میسازند و در کنار هنرمندان محلی اقامت میکنند.
به تصویر کشیدن پرتره استانداردی از گردشگران خلاق کار دشواری است؛ چراکه آنها عمدتا دوست دارند منحصر به فرد باشند. مشتریان گردشگری خلاق مشتاقند «جایی بروند که خلاقیت هست» و بتوانند خودشان مستقیما در ایجاد خلاقیت نقش داشته باشند. برخلاف مفهوم گردشگری توده، کاربران گردشگری خلاق به دنبال تجربیات اصیل، منحصر به فرد و شخصی هستند. میخواهند مناظر طبیعی، دستنخورده و تخریبنشده را ببینند و در سکونتگاههای بومی و محلی اقامت کنند. آنها دوست دارند در فعالیتها، نحوه زندگی و آداب و رسوم مردم بومی شرکت کنند و تجربه شخصی و قابل لمسی از زندگی آنها داشته باشند.
کارولینا کورت، مدیر شبکه گردشگری خلاق میگوید: جادوی این نوع گردشگری این است که مسافران را به سمت هنر و خلاقیت میکشاند و به آنها کمک میکند لحظات منحصر به فردی را با جوامع محلی بگذرانند. گردشگران خلاق از این شیوه به عنوان راهی برای کشف فرهنگ میزبان استفاده میکنند.
تقاضای رو به رشد برای گردشگری خلاق باعث شده توجه مدیران و حاکمان محلی به این موضوع جلب شود. آنها به سادگی با تقویت میراث قابل لمس (کارگاهها) و استفاده بهینه از زیرساختهای موجود (مثل کرایه ساختمانهای قدیمی) سعی میکنند برای این نوع گردشگران جذابیت ایجاد کنند. نمونههای موفق زیادی از برنامههای گردشگری خلاق در سراسر جهان وجود دارد:
کاغذسازی آنتهمورو در ماداگاسکار
کاغذ در قلب صنایعدستی مالاگاسی جا خوش کرده و کاغذسازی بخشی از آداب و رسوم اهالی این منطقه را تشکیل میدهد. خود کاغذ آنتایمورو نامیده میشود و حتی امروزه نیز با دست درست میشود. آنتهموروها این صنعت را از بازرگانان عرب آموختهاند که در قرن 15 دانش تولید کاغذ را با خودشان به این منطقه آوردند. برای ساخت این نوع کاغذ به درختان وحشی توت سفید که در ماداگاسکار میرویند نیاز است. پوست درخت به صورت برشهای نازک در میآید و به مدت 6 ساعت پخته میشود تا به توده فیبری روغنی مایل به قهوهای تبدیل شود. زنان فیبرهای سیاه و کثیف را با دست جدا میکنند تا کاغذ تمیز و روشن شود. فیبرهای پخته با ضربه مداوم چوبهای سنگین ترد میشود. در نهایت وزن آنها به یک پوند میرسد و میتوان آنها را به راحتی جابجا یا انبار کرد.
برای تزیین کاغذ به یک کار دقیق و زمانبر نیاز است. برگها و گلهای رنگینی که تازه چیده شدهاند بر روی کاغذ نمناک گذاشته میشود. در پایان کار همه برگههای کتانی زیر نور خورشید بر روی یک صخره بزرگ قرار میگیرند تا خشک شوند.
ماداگاسکار اکسپلور برگزارکننده تورهای داخلی از جمله تورهای تولید کاغذ است که در سال 1988 توسط فرانچی تاسیس شد. او چندین سال تجربه کار در صنایع گردشگری در ایتالیا را داشت. اشتیاق او به سفر و همچنین زیبایی ماداگاسکار، باشکوهترین کشور جهان با آن نواحی ساحلی بکر و دستنخورده، تنوع فرهنگی و تنوع زیستی منحصربهفرد و مردم شگفتانگیزش او را ترغیب کرد که این شرکت را تاسیس کند.
اداره ماداگاسکار اکسپلور دریک ساختمان جذاب به سبک و سیاق سنتی در قلب آنتاناناریوو واقع شده که پایتخت کشور ماداگاسکار است. 15 کارمند تمام وقت ماداگاسکاری که همگی ماهر و باتجربه هستند و دستکم به دو زبان خارجی تسلط دارند در این شرکت کار میکنند. آنها خود را وقف گردشگری پایدار کردهاند و حفاظت از فون و فلور بومی و زیستگاههای طبیعی منطقه و همچنین فرهنگ بومی اهمیت زیادی برایشان دارد.
مدرسه کاشیکاری خرونا در کاتالونیا
خرونا در کاستا براوا کاتالونیا واقع شده و از نظر فرهنگی بسیار پویاست. صنایعدستی و کاشیکاری از مهمترین فعالیتهای مردم این ناحیه هستند و سابقهای بالغ بر سه قرن دارند. هنرمندان و سازندگان صنایعدستی این ناحیه درب کارگاههای خود را به روی گردشگران خلاق میگشایند تا احساس خود را با آنها به اشتراک بگذارند. گردشگران میتوانند کاشیکاری کنند، در فستیوال سنتی کاتالانها شرکت کنند، هنر بونسای را یاد بگیرند یا از قدم زدن در بازارهای محلی و بالاتر از همه از خونگرمی ساکنان این منطقه لذت ببرند.
کارگاه تست روغن در لوسنا- آندالوسیا، اسپانیا
شهر لوسنا در ناحیه اندلس در جنوب اسپانیا واقع شده و همواره به عنوان نقطه تلاقی سه فرهنگ یهود، عرب و مسیحی شناخته شده است. تور موسوم به OliveOilTour با قدم زدن در میان ردیف درختان زیتون شروع میشود که در نزدیکی یک روستای اندلسی واقع شده و چشماندازهای نفسگیری از سیرانوادا پیش چشم گردشگران قرار میدهد. برخی از این درختان زیتون چند صد سال قدمت دارند. راهنماها توضیح میدهند که چرا درختان زیتون یکی از ستونهای اصلی فرهنگ مدیترانهای هستند. بازدیدکنندهها میتوانند کانالهای آبیاری که از زمان روم باستان در این منطقه استفاده میشده و هنوز هم استفاده میشود را ببینند و با دنیای زیتون آشنا شوند. آنها از یک کارخانه تولید روغن زیتون قرن پانزدهمی بازدید میکنند که یکی از قدیمیترین کارخانههای تولید زیتون در اسپانیاست و روغن زیتونهای خالص، روغن زیتونهای مزهدار شده، سرکه زیتون و بسیاری خوراکی دیگر را مزه میکنند.
کارگاه ساخت موسیقی در ایبیزا، اسپانیا
ایبیزا، شهر موسیقی الکترونیک آن قدر جذاب است که میتواند شما را در فضا معلق کند. برنامه دی جی (دیسک جوکی) در سنت جوزف به بازدیدکنندهها امکان میدهد ابزار ساخت و تولید موسیقی را بشناسند، با ریتم، تن، ملودی، زبان موسیقی، انتخاب اصوات و آلات موسیقی، روشهای ترکیب و ویرایش و استفاده از ابزار موسیقایی برای اهداف هنری و زیبایی شناختی و مدیریت صوت آشنا شوند و در نهایت موسیقی الکترونیکی خود را بسازند. این مرکز همه چیزهای لازم برای تحقق رؤیای ساخت موسیقی را در اختیار گردشگران قرار میدهد.
پس از این که گردشگران در این کلاسها شرکت کردند، باید با چالش جدیدی در تولید موسیقی رو به رو شوند؛ آنها میتوانند یک گام جلوتر بروند و پس از بازگشت به شهر محل زندگیشان آموزش خود را در کلاسهای حرفهایتر ادامه دهند و با تلاش فردی استعداد خود را شکوفا کنند. این تغییری است که سفر خلاقانه ایجاد میکند و حتی شاید بتواند مسیر زندگی یک نفر را برای همیشه تغییر دهد.
بازدید:۶۹۳
منبع: ایسنا
لینک کپی شد
