اظهار نظر جالب یک رئیس نظام مهندسی در خصوص دلایل زلزله!
سازه نیوز:زلزله به عنوان یک پدیده طبیعی نمی تواند یک بلا باشد!!!. این را علی پزشکی رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان در حاشیه نشست تخصصی بررسی راهکارهای کاهش خطر پذیری ساختمان ها در برابر زلزله گفته است.
زلزله به عنوان یک پدیده طبیعی نمی تواند یک بلا باشد.
این را علی پزشکی رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان در حاشیه نشست تخصصی بررسی راهکارهای کاهش خطر پذیری ساختمان ها در برابر زلزله گفته که در سایت شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان نیز منتشر شده است .اما امام صادق (ع) در خصوص زلزله به یکی از شاگردانش می گوید : « ای مفضل! بیندیش … اگر کسی گفت: چرا این زمین می لرزد؟ (در پاسخ) به او گفته شود: زلزله و مانند آن، پند و هشدارهایی است که مردم را تهدید می کند تا رعایت کنند و از گناهان دست بردارند».
(میزان الحکمة: ج ۱ ص ۵۹)
وی دراین سخنرانی اشاره کرده است :
قضا و قدر الهی همیشه حاکم بر تمام خلقت الهی است. مطالعات جدید اثبات کرده است حیات موجودات زنده و ایجاد شرایط مناسب جهت ادامه این حیات ، وابستگی جدی به پدیده تکتونیک کره زمین است که زلزله یکی از این عوامل طبیعی این پدیده است.
علی پزشکی در حاشیه نشست تخصصی بررسی راهکارهای کاهش خطر پذیری ساختمان ها در برابر زلزله گفت : زلزله نیست که موجب فاجعه می گردد بلکه ساخت و ساز بد و نامناسب و غیر فنی ماست که ایجاد فاجعه می کند.
وی افزود : وظیفه تعریف شده همه ما در حوزه ساخت و ساز ، رعایت مقررات ملی است . این موضوع نه به واسطه اجبار بلکه بواسطه اعتقاد به تاثیر مطلوب و جدی آن بر کیفیت زندگی و ارتقا امنیت جامعه باید صورت گیرد.
رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان اظهار داشت : امروز در کشور ما استاندارد های اجباری گوناگونی وجود دارد ولی از نظر پیاده سازی این استاندارد ها هنوز راه طولانی در پیش داریم.
وی تاکید کرد : امروزه در دنیا ساخت ساختمان های مقاوم در برابر زلزله دیگر مشکل به حساب نمی آید و به گونه ای دنیا از این مرحله عبور نموده است . امروز مسئله اصلی صنعت ساختمان ایجاد ساخت و سازهایی است که کمترین تاثیر نامطلوب را بر محیط زیست ایجاد نماید.
اما روایات اسلامی چه می گوید :
بلا بودن یک زلزله منافاتی با حادثه طبیعی بودن آن ندارد و یک بلا ممکن است به شکل های مختلف و در قالب حوادث گوناگون طبیعی و غیر طبیعی رخ دهد؛ حوادثی نظیر آنچه در پرسش آمده، ممکن است برای برخی امتحان و برای برخی دیگر عذاب باشد. در عین حال ممکن است حادثه برای برخی هم کیفر باشد و هم امتحان و یا در برخی موارد تنها بر اساس روند طبیعی باشد، یعنی امتحان و یا عذاب عامل وقوع حادثه نبوده ، بلکه بر اثر فعل و انفعالات طبیعی رخ داده باشد .
توضیح این امر آنکه به طور کلی حوادثی که در جهان طبیعت روی می‌دهد، چند گونه است:
ا‌لف) مصایب خود ساخته:
برخی بلاها به دست خود انسان ساخته می‌شود؛ این حوادث‌ِ دردناک از نوع طبیعی است که پرورده دست انسان‌هاست. اگر در شهری زلزله می‌آید و از بخش‌های مستضعف‌نشین، هزاران قربانی می‌گیرد، اگر بیماری فراگیر یا قحط سالی همه گیر، تنها از افراد بینوا و از پا افتاده قربانی می‌گیرد، بر اثر عملکرد انسان، تحت تأثیر عوامل اجتماعی از جمله زورگویی ستمگران یا عمل نکردن به دستورهای دینی مبنی بر بهره‌گیری صحیح از طبیعت، نظم، تعهد و…، است.
اگر افراد محروم همچون ثروتمندان از خانه‌های مقاوم در برابر حوادث برخوردار بودند و خانه‌ها را طوری نمی‌ساختند که با مختصر حرکتی در هم فرو ریزد، چنین نمی‌شد.
در این‌گونه بلایا، کافر و مؤمن یکسان تلقی می‌شود؛ بنابراین، طبق نظام علت و معلول که بر عالم حاکم است، هر کس زمینه‌های لازم برای رویارویی با حوادث طبیعی (مثلاً زلزله برای کسانی که روی خط زلزله زندگی می‌کنند) را فراهم نکند، آسیب‌پذیر خواهد بود.
قرآن کریم می‌فرماید: “إِن‌َّ اللَّه‌َ لاَ یَظْـلِم‌ُ النَّاس‌َ شَیئا وَ لَـَکِن‌َّ النَّاس‌َ أَنفُسَهُم‌ْ یَظْـلِمُون‌َ ؛خداوند هیچ بر مردم ستم نمی‌کند؛ ولی این مردمند که بر خویشتن ستم می‌کنند”. (۱)
ب) عاملی برای بیداری و بازگشت:
گاهی حوادث ناخوشایند و ناگوار در زندگی انسان‌ها رخ می‌دهد تا عاملی برای بیداری و بازگشت به اصل فطرت باشد؛ بر این اساس، زلزله می تواند گذشته از سنت طبیعی، و بلای آسمانی برای بیداری غافلان و تنبیه فاسقان یا امتحان همگان باشد. این موضوع با طبیعی بودن و در کمربند زلزله قرار گرفتن یک شهر منافاتی ندارد، چرا که حکمت الهی تعلق گرفته که هر چیزی براساس علل و زمینهها ضرورت پیدا کند حتی معجزه از دایره قانون علیت خارج نیست.
پ) کفاره گناهان:
گاهی خدا برای از بین بردن آثار گناهان، برخی بلاها و مصیبت‌ها را متوجه انسان‌ها می‌کند تا به لطف و کرمش، بخشی از گناهان برخی گنه‌کاران را در دنیا بشوید تا پس از مرگ، گرفتار عذاب‌های دردناک نشوند.
ت) امتحان:
برخی بلاها برای آزمایش کردن مردم رخ می‌دهد؛ چرا که یکی از سنت‌های الهی است و به هیچ وجه تعطیل بردار نیست.
در قرآن کریم آمده است:
“وَ لَنَبْلُوَنَّکُم بِشَی‌ْءٍ مِّن‌َ الْخَوْف‌ِ وَ الْجُوع‌ِ وَ نَقْص‌ٍ مِّن‌َ الاْمْوَا َل‌ِ وَ الاْنفُس‌ِ وَ الثَّمَرَ اَت‌ِ وَ بَشِّرِ الصَّـَبِرِین؛َ
قطعاً شما را به چیزی از قبیل ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم و مژده باد شکیبایان را”.(۲)
امتحان الهی شکل خاصی ندارد؛ گاهی در قالب فقر است. گاهی در پوشش غنا؛ گاهی به کثرت مال و اولاد است، گاهی به کاستن از آن ها.
قرآن می‌فرماید:
“نبلوکم بالشر و الخیر فتنةً؛ به خوبی و بدی شما را می‌آزماییم”. (۳)
در جریان وقوع حوادث، افزون بر اعلان خطر و بیدارباش همگانی به این مطلب که فاصله بین مرگ و زندگی بسیار کوتاه است و فواید دیگر، آزمون حس نوع دوستی و امتحان حرکت در مسیر انسانیت نیز به عمل می آید.
در جریان آزمایش، هر کسی هویت خودش را نشان می دهد؛ در عده ای این حس تقویت می‌شود و یاریرسانیها برای روز قیامت ذخیره می‌شود .مضافاً بر این که ملتها و حکومتها اظهار همدردی کرده، دولتها و ملتها به هم نزدیک میشوند و دهها فواید دیگر اجتماعی و اقتصادی و روحی و معنوی که بر وجود حوادث غم بار مترتب است.
یکی دیگر از مهمترین فوائد این گونه حوادث، درس گرفتن جهت رعایت اصول هندسی در ساخت و سازها و پیشگیریهای لازم برای جلوگیری از تلفات و خسارات جبرانناپذیر آتی است.
ث) برخی بلاها بر اثر گناه و خلافکاری پیش می‌آید. آثار وضعی عمل انسان است! این نوع بلاها نیزبه گونه ای زاییده اندیشه و عمل خود انسان است.
قرآن کریم می‌فرماید:
“وَلَوْ أَن‌َّ أَهْل‌َ الْقُرَی‌ََّ ءَامَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَـَت‌ٍ مِّن‌َ السَّمَآءِ وَالأَْ رْض‌ِ وَلَـَکِن کَذَّبُواْ فَأَخَذْنَـَاهُم بِمَا کَانُواْ یَکْسِبُون‌َ ؛
اگر مردمی که در شهرها و آبادی‌ها زندگی می‌کنند، ایمان آورند و تقوا پیشه کنند، درهای برکات آسمان و زمین را به روی آن‌ها می‌گشاییم، ولی آن‌ها آیات ما را تکذیب کردند، پس ما هم آن‌ها را به مجازات اعمال شان گرفتیم”. (۴)
بعد از بیان این که آنچه در عالم مادی اتفاق می افتد، بر اساس نظام علیت و معلولیت است. روشن می شود که:
این گونه نیست که تمام حوادث، مثل: زلزله، سیل و… که در جهان طبیعت روی می‌دهد، در اثر اعمال انسان باشد، بلکه می تواند علل دیگری نیز داشته باشد، در این که پارهای از شرور تکان دهنده برای غفلت زدایی و تأدیب است، تردیدی نداریم، چنان که بعضی از عذابها هم کیفر کردار و ثمره اعمال مردم میباشد.
در توحید مفضل در خصوص یکی از حکمتهای لرزش زمین امام صادق علیهالسلام می‌فرماید:
ای مفضل! عبرت بگیر از سرنوشت مردمی که به وسیله زلزلهها با کمی زمان آن (چند ثانیه) چگونه جمعی هلاک شدند و گروهی منازل خود را ترک کرده و فرار می‌کنند!
اگر کسی بگوید: چرا زمین میلرزد؟ میگوییم: زلزله و نظائر آن موعظه و انذاری است برای مردم تا بترسند و تقوا را مراعات کرده و از معاصی کنده شوند.
سایر بلاهایی که بر ابدان و اموال نازل می‌شود، به خاطر مصالحی است؛ اگر مردم شایسته و صالح باشند، در عوض آن، ثواب هایی برای آخرت شان ذخیره می‌شود که هیچ چیز در دنیا با آن برابری نمی‌کند. گاهی این نوع بلاها سرعت می‌گیرد (در جوانی میرسد) که به خاطر مصلحت فردی و اجتماعی است. (۵)
پی نوشت ها :
۱٫ یونس (۱۰) آیه ۴۴٫
۲٫ بقره (۲) آیه ۱۵۵٫
۳٫ انبیا (۲۱) آیه ۳۵٫
۴٫ اعراف (۷) آیه ۹۶٫
۵٫ محمد باقر مجلسی،بحار،دارالاحیاء لتراث العربیه، بیروت، ۱۴۰۳ ق، ج ۳، ص ۱۲۱٫
صرف نظر از اینکه اظهار نظر فنی در حوزه مسایل مهندسی توسط افراد متخصص می بایست ارائه شود و ساختمان ها هم باید خوب ساخته شود تا در موقع زلزله کمترین اسیب به آن وارد شود و ساختمان را باید مهندسی ساخت اما باید به این نکته نیز توجه داشت که در خصوص مسایل دینی به راحتی مسائل مهندسی نمی توان اظهار نظر کرد و باید به کارشناسان خبره دین شناس و مجتعد جامع الشرایط رجوع کرد .
بررسی دلایل زلزله :
در همین راستا چند روایت از ائمه در مورد علت وقوع زلزله و نحوه پیشگیری از وقوع آن در ذیل آورده شده است:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله ): هرگاه دعا اندک شود، بلا نازل گردد.
(مستدرک الوسائل:ج ۵ ص ۱۷۹ ح ۵۶۱۶)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله ):« در امت من زلزله ای رخ می دهد که در آن ده هزار، بیست هزار، سی هزار نفر نابود می شوند. (خداوند) آن را برای پرهیز کاران پند، برای مومنان رحمت، و برای کافران عذاب قرار می دهد».
(کنز العمال: ج ۴۱ ص ۵۶۷ ح ۳۹۶۱۵)
امام صادق (سلام الله علیه):« ای مفضل! بیندیش … اگر کسی گفت: چرا این زمین می لرزد؟ (در پاسخ) به او گفته شود: زلزله و مانند آن، پند و هشدارهایی است که مردم را تهدید می کند تا رعایت کنند و از گناهان دست بردارند».
(میزان الحکمة: ج ۱ ص ۵۹)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): از [وقوع] غرق [یا دفن] شدن و مسخ و زلزله چاره ای نیست! عرض کردند: ای رسول خدا! آیا در این امت؟ فرمود: آری، هنگامی که زنان خوانندگی کنند، و زنا را حلال شمارند، و ربا خورند، و شکار در حرم را حلال گردانند، و لباس ابریشم پوشند، و مردان به مردان و زنان به زنان بسنده کنند (هم جنس بازی کنند).
(مستدرک الوسائل: ج ۶ ص ۱۸۸ ح ۶۷۳۷)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هر گاه امت من ربا خورند، زلزله و ماه گرفتی رُخ دهد.
(کنز العمال: ج ۱۴ ص ۲۸۰ ح ۳۸۷۳۱)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هر گاه امت من ربا خورند، زلزله و ماه گرفتی رُخ دهد.
(کنز العمال: ج ۱۴ ص ۲۸۰ ح ۳۸۷۳۱)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هرگاه پنج چیز در میان شما فاش شود، پنج چیز به شما راه یابد: هر گاه زنا در میان شما فاش شود، زلزله رخ دهد.
(وسائل الشیعة (آل البیت) : ج ۹ ص ۲۶ ح ۱۱۴۳۱)
امام باقر(سلام الله علیه): در نامه‌ی رسول خدا [چنین] یافتم: هرگاه پس از من زنا فاش شود، مرگ ناگهانی بسیار گردد
(من لایحضره الفقیه: ج ۱ ص ۵۲۴ ح ۱۴۸۸)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هر گاه بنده پنهانی گناه کند، جز گنه کار را اسیب نرساند. و هرگاه آشکارا آن را انجام دهد و مورد نکوهش قرار نگیرد، همه را آسیب رساند.
(وسائل الشیعة (آل البیت : ج ۹ ص ۳۱ ح ۱۱۴۴۸)
امام علی(سلام الله علیه): ای مردم! همانا خداوند عزوجل عوام را به سبب گناه خواص کیفر نکند [البته] اگر خواص بدون این که عوامل بداند در پنهانی کارمنکر انجام دهد. [اما] اگر خواص آشکارا مرتکب منکر شود و عوام آن را تغییر ندهد، هر دو گروه از ناحیه‌ی خداوند عزوجل سزاوار کیفر می‌گردند.
(میزان الحکمة: ج ۱ ص ۷۶۳)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هرگاه مردم منکر را ببینند ولی آن را تغییر ندهند، نزدیک است که خداوند کیفرش را فراگیرشان کند.
(کنز العمال: ج ۳ ص ۷۰ ح ۵۵۳۵)
چه باید کرد
امام صادق (سلام الله علیه): هر بنده ای پیش از آن که خداوند عزوجل بخواهد [به خدا] رو آورد ، خداوند [به او] رو کند پیش از آن که او بخواهد و هر که به خدا پناه آورد، خدا او را حفظ کند، و خدا به هر که پیش از او رو کند و نگهش دارد برایش باکی نیست وقتی که آسمان بر زمین بیفتد یا چیزی بر زمینیان فرود اید و بلایی آنان را فراگیرد، او در حزب خدا از هر بلایی مصون بماند. مگر نه این است که خداوند عزوجل می فرماید: {همانا پرهیزکاران در جایگاه امنی هستند}
(ثواب الأعمال: ص ۱۲۹)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله ): از قرائت [سوره] زلزال ملول نشوید؛ زیرا کسی که در مستحباتش آن را قرائت نماید، خداوند عزوجل هرگز زلزله ای بدو نرساند و با آن و [نیز] با صاعقه و آفتی از آفات دنیا نمیرد تا این که [به طور عادی] بمیرد
(بحار الانوار: ج۵۶ ص ۳۵۶)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله ): هر که سه مرتبه بگوید: « به نام خداوند بخشنده مهربان، هیچ نیرو و قدرتی جز با خدای والا و بلند مرتبه نیست» ، خداوند متعال او را از نود و نه بلا کفایت کند که آسان ترین آن خفگی است.
(الکافی: ج ۲ ص ۲۷۶ ح ۳۱)
امام علی (سلام الله علیه): طوفان های بلا را با دعا دف کنید؛ [زیرا] کسی که به بلای سخت گرفتار شده از [فرد] تندرستی که از بلا در امان نمی باشد به دعا نیازمند تر نیست.
(الدعوات:ص ۲۱ ح ۲۱)
امام صادق(سلام الله علیه): هر کس از بلایی که به او می رسد بترسد و درباره [دفع] آن به دعا برخیزد خداوند هرگز آن بلا را بدو نشان ندهد.
(الدعوات:ص ۲۱ ح ۲۲)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله ): هر آینه بلا به بنده نزدیک می گردد، آن گاه بنده از خدا عافیت می خواهد و خدا را یاد می کند و عافیت را حفظ می کند. و دعا و بلا تا روز رستاخیز با هم توافق دارند.
(کنز العمال: ج ۲ ص ۷۶ ح ۳۲۰۸)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): بلا همانند قندیل ها بین آسمان و زمین آویزان است، هرگاه بنده عافیت را از پروردگارش بخواهد، خدای متعال بلا را از او برگرداند، [حتی] در حالی که برای او قطعی شده باشد.
(کنز العمال: ج ۷ ص ۸۲۵ ح ۲۱۵۶۰)
امام زین العابدین (سلام الله علیه): دعا بلای نازل شده و نازل نشده را دفع می کند.
(الکافی: ج ۲ ص ۴۷۲ ح ۲)
امام کاظم (سلام الله علیه): بر شما باد دعا کردن؛ چرا که دعا برای خدا و درخواست از خدا بلا را برگرداند [حتی] در حالی که تقدیر و قضا شده باشد و جز امضای آن باقی نمانده بشد. پس هرگاه از خداوند عزوجل دعا و درخواست شد، بی درنگ بلا را برگرداند.
(الکافی: ج ۲ ص ۴۷۲ ح ۳)
امام صادق (سلام الله علیه): هر که از بلایی که به او می رسد بترسد و درباره آن به دعا پیشی بگیرد، خداوند عزوجل هرگز آن بلا را بدو نشان ندهد.
(ثواب الأعمال: ص ۱۵۳)
امام صادق (سلام الله علیه) : به هر که زلزله برخورد کرد این [دعا] را بخواند: « ای [خدایی] که آسمان ها و زمین را نگاه می دارد تا نیفتد. و اگر بیفتد بعد از او هیچ کس آن ها را نگاه نمی دارد، اوست بردبار آرزنده! بر محمد و خاندانش درود فرست و بدی را از ما بازدار؛ چرا که تو بر هر چیز توانایی» .
فرمود: هر که هنگام خواب آن را بخواند، خانه بر سراو فرو نریزد انشاءالله.
( کنز العمال: ج ۱ ص ۴۷۹ ح ۲۰۹۴)
مرجع:سایت صما
