"آب، اهميت و آنواع"

                             

*برات قبادیان :در دوران تحصيلات ابتدايي كه بوديم به ما ياد دادند كه آب از دو عنصر هيدروژن و اكسيژن تشكيل شده است و مايه حيات است. يعني بدون آب زندگي معنا ندارد. عناصر اصلي محيط زيست ما نيز آب، خاك و هوا هستند.

 براي زندگي هر كدام حذف شود، زندگي غير قابل تصور مي شود. اين ماده حياتي جزيي اساسي از مواد تشكيل دهنده زيست توده كالبد هر موجود زنده اي است.  اهميت آب زماني براي ما به شكل حياتي خودنمايي مي كند كه تشنه هستيم و وقتي كه دسترسي به آن برايمان مقدور نباشد، آنگاه  با تمام وجود به مفهوم "آب مايه حيات است" پي مي بريم.

 از طرف ديگر تا پريروز زياد گفته و شنيده مي شد كه جنگ آينده  ميان كشورها، بر سر آب است و يا جنگ جهاني سوم جنگ آب است اما از ديروز گفته شده و يا شنيده شده كه در يك كشور، جنگ ميان ايالتها و يا استانها بر سر آب است. متاسفانه بايد بگويم كه نه در حرف و در شعار و نوشته بلكه در  عمل،  همين امروز جنگ و دعوا  در يك استان و ميان شهرها بر سر آب است.  درگيري ميان مردم شهرهاي بلداجي و سفيد دشت و فرادنبه  در استان چهارمحال و بختياري كه منبع ١١ درصد از آب باكيفيت و شيرين كشور است در هفته جاري و كشته شدن يك نفر و  زخمي شدن و بازداشت ده ها تن، اين گفته اخير كه امروز جنگ بر سر آب ميان شهرهاي يك استان است را تاييد مي كند.  بدون شك اگر اين روند پيش برود ،در آينده اي نه چندان دور، درگيري بر سر آب ديگر ميان مردم دو شهر نخواهد بود بلكه " جنگ ميان همسايه ها در يك كوجه" خواهد بود. هيچ بعيد نيست كه جنگ آب به يك رويارويي تن به تن مبدل گردد.  موضوع امروز ديگر بحث عرضه و تقاضاي اين ماده حياتي است.  

بنظرم مشكل اصلي از اينجا ناشي مي شود كه چون آب در گذشته و تا به امروز تقريبا" همچون هوا مجاني بوده است، لذا ارزش و اهميت آن كمتر مورد توجه قرار گرفته است. آب براي ما يك ماده سيال بوده و كم و كيف آن چندان مطرح نبوده است. همينكه اين ماده حياتي همچون هوا به وفور در دسترس بوده براي ما كفايت مي كرد. اين موضوع هنوز هم در بخشهايي از جامعه ايراني ما مصداق دارد، بويژه در بخشهايي از جامعه روستايي و عشايري ما كه از تصفيه آب، تقسيم بندي آب، كنتور آب، قيمت آب و مفاهيمي از اين دست، خبري نيست. در هر صورت امروزه، هوا براي كل جامعه بشري روي اين كره خاكي چنين مفهومي دارد. علي ايحال، با كاهش منابع آبي كشور هر روز بر برداشت و فرهنگ اهميت آب افزوده مي شود. براي بسياري از ما ايرانيان آب، آب است، ماده اي سيال و شفاف. اينكه آب امروزه و در دنياي مدرن به لحاظ كيفي تقسيم بندي گرديده است، چندان مهم نيست، حال آنكه فرهنگ سازي اين تقسيم بندي براي بها دادن به آب و اهميت دادن به كم و كيف مصرف آن به منظور جلوگيري از بروز بحران آب در آينده بسيار حياتي است. در يك تقسيم بندي كلي آب به پنج نوع زير دسته بندي مي شود:

١- آب معدني

٢- آب آشاميدني(آب شرب)

٣- آب بهداشتي

٤- آب كشاورزي

٥- آب صنعتي

هريك از اين آبها براي اينكه در دسترس قرار گيرند، هزينه و قيمتي دارند. ارزش و بهايي دارند، هزينه هايي را به جامعه تحميل مي كنند. در فرهنگ عمومي ما چند درصد از مردم به اين بينش و آگاهي رسبده اند كه آب معدني و آب شرب را نبايد براي استحمام و شستشوي حياط، ماشين، لباس و .... بكار برد. يا اينكه آب شرب و آب بهداشتي چه تفاوتي دارند. چند درصد از مردم ما مي دانند كه آب كشاورزي نيز استانداردهايي  دارد. آب كشاورزي نبايد حاوي برخي فلزات و يا عناصر سنگين باشد چرا كه اثرات زيانبار غير مستقيم آن بر سلامتي انسان جبران ناپذير است. مردم  ما اگر نمي دانند مقصر نيستند، بلكه متوليان مربوطه مقصرند كه فرهنگ سازي نكرده اند. علي ايحال، كوتاهي و قصور ما كار را بسيار پيچيده كرده است بگونه اي كه شواهد و قراين علمي انكارناپذير از بحران آب در ايران و در آينده اي نه چندان دور خبر مي دهد. در اين ميان، وظيفه ما دانشگاهيان در اطلاع رساني صحيح و فرهنگ سازي علمي در جامعه بسيار اهميت دارد. اين اهميت، وظيفه همكاران متخصص دانشگاهي در امور آب را دوچندان مي كند. اميدوارم ما دانشگاهيان به درستي از پس اين وظيفه خطير بر آييم.