به چشم خود می‌بینم که هنوز کاری نکرده‌اند

 در طول دو هفته گذشته و براثر وضعیت جوی استان خوزستان، «کوشک نورآباد ایذه» با تخریب جدی مواجه شد، به حدی که برخی رسانه‌ها اعلام کردند این بنای تاریخی بطور کامل فروریخته است. تا این‌که چند روز بعد یعنی پنجم اسفند ماه، «مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان از آغاز اجرای مرمت اضطراری کوشک نورآباد ایذه خبر داد.»

پنجم اسفند ماه، خسرونشان اعلام کرد «نخاله‌برداری و پاکسازی محوطه عمارت امروز انجام شد و فردا نیز با حضور و نظارت کمیته‌ فنی، عملیات اضطراری مرمتی اجرا می‌شود.»

اما با وجود گذشته سه روز از مطرح شدن این صحبت‌ها از سوی مسئولان میراث فرهنگی، فرامرز خوشاب، رئیس هیأت مدیره شبکه تخصصی سمن‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان که در این محدوده‌ تاریخی مستقر است،  به خبرنگار ایسنا اعلام کرد هنوز هیچ بررسی میدانی یا اجرایی برای ساماندهی وضعیت این بنای تاریخی انجام نشده است.

او نخست به تنها دوره‌ی مرمتی این بنای تاریخی در سال ۱۳۸۵ اشاره کرد و گفت: کوشک نورآباد ایذه یک دوره در سال ۱۳۸۷ مرمت شده است. اما فاجعه‌ای که در خصوص این بنا رخ داد نیز از همین زمان آغاز شد، زمانی که این بنا مرمت شد چیزی حدود ۲۳۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان هزینه را صرف آن کردند، این در حالی بود که در آن زمان ارزش هر دلار بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان در نوسان بود.

وی با بیان اینکه معاون وقت اداره‎کل میراث فرهنگی خوزستان مسوول مرمت این بنا در سال ۱۳۸۷ بود، افزود: این بنا در مرمت صد درصد دچار ایرادهای فنی است، چون در آن از مصالح غیر استاندارد و بین جرزهای دیوار آن نیز به جای گچ، از گِل استفاده شده است که چنین کاری در دیوارهای باستانی و تاریخی نباید انجام شود. بنابراین باید بگویم که مرمت این بنا کاملاً فرمالیته بود و تمام عکس‌ها و مستندات آن نیز موجب است.

«خوشاب» با اشاره به پیگیری‌هایی که از یک سال و نیم گذشته و از زمان وارد شدن خسرونشان به اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان برای وضعیت «کوشک نورآباد ایذه» داشته است، بیان کرد: یک سال و نیم قبل، یک هفته پس از تصدی آقای خسرونشان به عنوان مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان، در حضور معاون میراث فرهنگیِ او، اسناد و مدارکی را به عنوان تخلفات مالی نشان دادیم که براساس آن کوشک نورآباد ایذه در حال نابودی کامل بود. او با دیدن این اسناد همراه مردم منطقه این بنای تاریخی را به طور کامل دید و حتی قول داد مبلغی حدود ۴۰ میلیون تومان برای مرمت این بنای تاریخی هزینه کند، اما متأسفانه از آن به بعد هیچ پیگیری برای مرمت این بنای تاریخی انجام نشده است.

رئیس هیأت مدیره شبکه تخصصی سمن‌های میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان با اشاره به این‌که در این مدت بنای تاریخی کوشک نورآباد ایذه به مرور متروکه شد، افزود: قول‌هایی که کمتر از یک هفته گذشته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مبنی بر آغاز مرمت متروکه‌های کوشک نورآباد ایذه در رسانه‌ها منتشر شده، هنوز اجرائی نشده و هیچ کار مرمتی در این محوطه تاریخی انجام نشده است.

«خوشاب» تاکید کرد: آخرین قولی که دادند، آغاز مرمت این بنا بود اما من در حال حاضر به چشم خود می‌بینم که هیچ کاری حتی بررسی میدانی هنوز روی این متروکه تاریخی انجام نشده است.

او با اشاره به صحبتی که شنبه‌شب با استاندار خوزستان درباره‌ی انتشار خبر از سوی میراث فرهنگی و آغاز نشدن این پروژه داشته است، بیان کرد:‌ به آقای استاندار تأکید کردیم که چنین مسائلی به منافع استان و حتی بحث‌های گردشگری ضربه می‌زند؛ که وی اعلام کرد «سعی می‌کنم تا چند روز آینده یک جلسه تخصصی برگزار و موضوع را کاملا بررسی کنیم تا بتوانیم یک تصمیم منطقی در این زمینه بگیریم.»

وی با بیان اینکه تملک این بنای تاریخی در اختیار دانشگاه علوم پزشکی استان خوزستان است، ادامه داد: آن‌ها یک دعوای حقوقی با فردی محلی داشتند که با پیگیری توانستند حکم قطعی را بگیرند، اما هیچ‌گاه مانعِ اینکه سازمان میراث فرهنگی در این بحث وارد شود، نشدند. حتی رئیس شبکه بهداشت و درمان ایذه که زیرمجموعه دانشگاه پزشکی اهواز است نیز در صحبتی با مسئولان میراث فرهنگی رسما اعلام کرد انجام کار مرمتی هیچ نیازی به مجوز از سوی آن‌ها ندارد و میراث فرهنگی هر زمان که بخواهد می‌تواند وارد این محوطه شود.

او درباره‌ی صحبت‌های شنیده شده مبنی بر قول واگذاری دو هزار متر مربع از این محوطه‌ی تاریخی به میراث فرهنگی استان اظهار کرد: رئیس شبکه بهداشت و درمان ایذه به ما گفته است؛ «برای تملک این محوطه هیچ مشکلی ندارند و می‌توانند آن را واگذار کنند فقط باید مسیر قانونی‌اش طی شود.»

وی در ادامه مطرح کردن این صحبت از سوی مسئولان علوم پزشکی را پس از ریزش بخش‌های مختلف این بنا در طول ده روز گذشته دانست و افزود: با این اتفاق رئیس دانشگاه علوم پزشکی اعلام کرد که حاضر است هزار متر از این محوطه را به میراث واگذار کند، در حالی که این محوطه  حدود هشت هزار متر هست و بهتر است کامل واگذار شود.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه در ادامه با اشاره به صحبت‌های چند نفر از مسئولان هلال احمر و علوم پزشکی اهواز درباره کاربری کوشک نورآباد ایذه که گفته بودند این منطقه در حال حاضر محل فعالیت اورژانس این شهرستان است، گفت: ای کاش آن افراد قدری درباره حوزه کاری‌شان اطلاعات داشتند. چند سال است که این مکان صددرصد متروک شده و هیچ‌کس به آن توجه نمی‌کند.

او تاکید کرد: معتقدم باید هرچه سریع‌تر محوطه کوشک نورآباد ایذه به یک موزه تبدیل و کاربری متفاوت بگیرد تا از ادامه تخریب‌هایش جلوگیری شود.

مجید کیوانی، مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی نوژان کارون نیز در این زمینه  گفت: براساس مطالبات عمومی، هنوز میراث فرهنگی به طور جدی به کوشک نورآباد ایذه ورود نکرده است. آن‌ها فقط گفته‌اند یک ردیف مالی تعیین کرده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه میراث فرهنگی هنوز در بحث اجرا به طور عملی وارد نشده است، گفت: تنها اعلام میراث فرهنگی در این زمینه اختصاص اعتبار ۱۰۰ میلیون تومانی برای مرمت بوده است.

او همچنین تأکید کرد: براساس گفته‌های رئیس دانشگاه علوم پزشکی اهواز قرار است ۲۰۰۰ متر زمین اطراف کوشک به میراث فرهنگی واگذار شود. اما متأسفانه تنها اقدامی که تا امروز میراث فرهنگی در این زمینه انجام داده است انتشار یک خبر درباره آغاز مرمت بوده تا بتوانند موج را بخوابانند.

 کوشک نورآباد تنها کوشک با ارزش تاریخی این شهر است که در مسیری به یک آبشار منتهی می‌شود و از جمله دلایل ساخت این بنا وجود همین آبشار بوده است. بنای سنگ و گچی کوشک نورآباد از سنگ قواره و لاشه سنگ با استفاده از گچ نیم‌کوب بر روی یک سکوی سنگی ساخته شده است. در این بنا هیچگونه چوبی بکار نرفته و منبع روشنایی آن پنچ دری‌ها و سه دری‌هایی به شیوه معماری دهدشتی (بهبهان) بوده است.

این بنا یک بنای تفریحی بوده که در زمستان‌ها و بهار مورد استفاده قرار می‌گرفت و ساکنان آن برای کوچ پاییزه به چغاخور چهار محال بختیاری می‌رفتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بنای کوشک نورآباد مرکز حکومتی خوانین بختیاری بوده که برای گردآوری سهم مالکانه و مالیات مدتی از سال را در آنجا می‌گذراندند.

این بنای تاریخی که در روستای نورآباد در شهرستان ایذه و در اواخر دوره‌ی قاجار احداث شد، در ۱۱ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است