شهرهای کوچک در انتظار افزایش پروازها
این روزها غیرفعال و زیان‌ده بودن بیش از ۸۰ درصد فرودگاه‌های کشور به یکی از دغدغه‌های اعضای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تبدیل شده و مجلسی‌ها به دنبال راهکارهایی برای پایان دادن به این زیان‌دهی هستند تا فرودگاه‌ها به سمتی هدایت شوند که ادامه فعالیت آنها با سوددهی همراه و دارای توجیه اقتصادی باشد.
با وجود اینکه در برخی فرودگاه‌ها تعداد مسافران بسیار بیشتر از تعداد هواپیماها و ظرفیت فرودگاه‌های کشور است، اما در مقابل در بسیاری از شهرها به دلیل پایین بودن حجم مسافران، فرودگاه‌ها زیان ده هستند و بار این هزینه بر دوش شرکت فرودگاه‌های کشور است.
به این ترتیب، از حدود 60 فرودگاه کشور تعداد 10 فرودگاه فعال و 50 فرودگاه نیمه فعال هستند که حتی در ماه، یک پرواز هم در این فرودگاه‌ها انجام نمی‌شود. فرودگاه‌های شاهرود، سمنان، داراب، کلاله، گرگان، جهرم و... ازجمله فرودگاه‌هایی است که در حال حاضر به خاطر کمبود ناوگان، در آنها پرواز انجام نمی‌شود. در حالی که هزینه نگهداری و دستمزد نیروهای شاغل در این فرودگاه‌ها بار مالی زیادی را بر صنعت حمل و نقل هوایی تحمیل می‌کند.
اگرچه برخی افراد راهکار جلوگیری از زیان دهی فرودگاه‌ها را تعطیلی و توقف فعالیت آنها در شهرهای کوچک می دانند، اما در مقابل کارشناسان بر این باورند که وجود این فرودگاه‌ها برای فعالیت اقتصادی مناطق کشور و افزایش تولید ناخالص داخلی یا GDP موثر است و درنهایت این فرودگاه‌ها به نفع منافع ملی تاسیس شده‌اند.
اتکای فرودگاه‌ها به درآمد حمل و نقل هوایی
درباره علت سودده نبودن فرودگاه‌های ایران می‌توان به دلایل متعددی اشاره کرد. درواقع اتکای فرودگاه‌ها به درآمد حمل و نقل هوایی، منجر به شکست آنها شده است.
بنابراین در این زمینه یکی از راهکارهایی که صاحب‌نظران بر آن تاکید دارند، توسعه مجتمع‌های خدماتی، رفاهی و تفریحی در فرودگاه‌ها در راستای سوددهی بیشتر آنها است. چراکه معتقدند بیشترین فرودگاه‌های زیان ده در کشور را فرودگاه‌های کوچک تشکیل می‌دهند که اگر مراکز زنجیره‌ای تفریحی خدماتی در آنها ایجاد شود، می تواند به ایجاد تحول در آن منطقه نیز کمک کند.
در این میان رئیس کمیسیون عمران مجلس ضمن تایید این راهکار معتقد است: در بسیاری از کشورهای پیشرفته درآمد مجتمع‌های تفریحی موجود در فرودگاه‌ها بیش از پروازهایی است که در آن انجام می شود. در کشور ما نیز ایجاد مراکز خرید و یا مجتمع های تفریحی و رفاهی می تواند در تامین هزینه نگهداری و تجهیزات فرودگاه‌ها اثرگذار باشد. بنابراین در راستای بهبود وضعیت فرودگاه های کشور و خروج آنها از لیست زیان ده باید الگوگیری از کشورهای موفق در این رابطه در دستور کار قرار بگیرد و درآمدهای پایدار برای فرودگاه ها در نظر گرفته شود.
جبران کمبود ناوگان با هواپیماهای کوچک
اما یکی دیگر از دلایل مهم غیرفعال بودن این فرودگاه‌ها، کمبود ناوگان است. در این راستا طبق اعلام مدیران شرکت‌های هواپیمایی، ۹۰ درصد از مسافرانی که شرکت‌های هواپیمایی جابه‌جا می‌کنند، تنها در ۱۰ فرودگاه کشور جابه‌جا می‌شوند و حدود ۱۰ درصد در ۴۵ تا ۵۰ فرودگاه باقی مانده که جزو فرودگاه‌های کوچک هستند، جابه‌جا می‌شوند.
چرا که پرواز هواپیماهای بزرگ به فرودگاه‌های کوچک، به دلیل کاهش ضریب ظرفیت آنها، برای ایرلاین‌ها مقرون به صرفه نیست و ایرلاین‌ها تمایل پرواز به فرودگاه‌های کوچک با هواپیماهای بزرگ و غول پیکر را ندارند و پرواز با هواپیمای کوچک در فرودگاه‌های کوچک اقتصادی است.
از همین رو به نظر می رسد یکی از مشکلات در این حوزه نبود هواپیماهای کوچک متناسب با فرودگاه های کوچک است و به همین دلیل پرواز در این فرودگاه‌ها به میزان کمتر انجام می‌شود. در سال‌های گذشته به واسطه تحریم‌ها این مسئله پررنگتر به نظر می رسید و حالا جای امیدواری وجود دارد که با ورود هواپیماهای جدید به ویژه هواپیماهای کوچک نظیر ATRها ظرفیت فرودگاه ها افزایش یابد و افزایش درآمد از محل پروازها نصیب صنعت حمل‌ونقل هوایی شود.
همچنین به عقیده کارشناسان، استفاده از هواپیماهای ساخت داخل و کوچکتر در پروازهای داخلی و در مسافت های کوتاه می تواند کمک زیادی به ارتقای سوددهی فرودگاه های کشور کند. بنابراین باید توجه بیشتری به هواپیماهای ساخت داخل شود؛ چرا که استفاده از آنها در پروازهای داخلی با مسافت های کوتاه، می تواند ضرردهی فرودگاه ها را تاحدی کاهش دهد.
واگذاری فرودگاه‌های غیرفعال به بخش خصوصی
بر پایه این گزارش یکی دیگر از فرضیه هایی که در راستای رونق فرودگاه ها راهکار مناسبی به نظر می‌رسد، بحث واگذاری فرودگاه های کوچک غیرفعال به بخش خصوصی است تا از این طریق فرودگاه ها از حالت زیان دهی خارج شوند.
اما کارشناسان ضمن مخالفت با این راهکار پیشنهادی معتقدند: در راستای رونق فرودگاه ها، به هیچ وجه بحث خصوصی و دولتی بودن مطرح نیست، بلکه مسئله تغییر رویکرد در برخی فرودگاه ها مطرح است. همانطور که در اسناد مربوط به سازمان بین المللی هوانوردی نیز نقش خصوصی سازی در این حوزه بسیار کمرنگ دیده شده است.
به عقیده صاحب نظران، در دنیا بر روی دو موضوع یعنی تجاری شدن و خودگردان شدن فرودگاه ها و حرکت آنها به این سمت تاکید می شود. بنابراین این سیاست در فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران هم باید پیگیری شود تا بتوان فرودگاه های غیرفعال کشور را به صورت شرکت های مجازی و خودگران درآورد و هدف هر فرودگاه، پوشش هزینه های فرودگاه از راه درآمدزایی باشد.
بر این اساس مسلم است که در صنعت هوانوردی، هیچ گاه مسئله خصوصی سازی مورد تاکید نبوده و با نگاهی به تجربه های جهانی می بینیم که خصوصی سازی راه حل رونق فرودگاه‌ها شناخته نشده است و حتی طبق اظهارات متخصصان انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی، خصوصی سازی فرودگاه ها در برخی مناطق دنیا، درنهایت باعث شده تا همان خدماتی هم که فرودگاه ها ارائه می کردند، از بین برود.
منبع: صما
