ساماندهی حاشیه رودخانه کارون
سازه نیوز-فرزانه احمدی بابادی:سواحل کشور از نظر سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و .... از اهمیت بالایی برخوردارند . خصوصا درآن گروه از شهرها که ساحل جزیی از ساختار شهر شناخته می شود ، بهبود وضعیت فضاهای جمعی در کناره ی آن موجب موفقیت طرح و مهمتراز آن تقویت خاطره جمعی شهروندان می شود که منجر به تقویت هویت شهر و احساس تعلق به آن می شود . کناره رودخانه کارون از معدود فرصت های شهر اهواز می باشد که استعداد احیای فضای شهری سرزنده و پویا را در خود دارد،اما در حال حاضر کناره ی رودخانه کارون با مشکلات گوناگونی روبرو است که به علت کم توجهی ، بهره برداری بهینه از این موهبت الهی را با مشکل مواجه کرده است وآن گونه که باید، پاسخگوی نیاز شهروندان اهوازی نمی باشد وهمین امرنیازبه طراحی وساماندهی کارا وپاسخده را بیش ازپیش مورد تاکید قرار میدهد.
مقدمه : در شهرهای ساحلی یا شهرهایی که رودخانه ای درمیانشان جاری است ، ساحل ، فضای خاطره انگیز و تاریخی شهراست که معمولا مکان شکل گیری هسته و مرکز تاریخی شهر بوده است .توسعه شهر نیز معمولا متاثراز لبه ساحل دریا یا رودخانه و در امتداد آن بوده است.در نتیجه ساحل به بخشی از ساختار شهر بدل شده که مرکز و فضاهای اصلی شهر را در امتداد خود جای داده است . ازسویی دیگرتوسعه پایدار شهری در میان تجربه ها و دستاوردهای خود به زیر ساخت های سبز شهری اشاره می کند که بر اساس احیای لبه های طبیعی شهر استوار است .حاشیه رودها و ساحل دریا از جمله لبه های قابل برنامه ریزی شهرهستند که احیای آنها سهم مهمی در بازگرداندن کیفیت مطلوب زیست به محیط دارد . فضای شهری صحنه ای است که داستان زندگی جمعی در آن گشوده می شو دوشرط اساسی برای اینکه یک فضای عمومی ،فضای شهری تلقی گردد اینست که در آن تعامل و تقابل اجتماعی صورت گیرد و کناره رودخانه کارون از معدود فرصت های شهر اهواز می باشد که استعداد احیای فضای شهری سرزنده و پویا را در خود دارد.
رود کارون عميق بوده وآب آن با سرعت نسبتا كمي حركت مي كند، لذا با سطحي وسيع ازآب روبرو هستيم كه به صورت طبيعي امكانات متنوعي از قبيل ماهيگيري ، قايق راني و ساير ورزش هاي آبي را به دست مي دهند ولبه نرم و دعوت کننده آن این قابلیت را دارد که به صورت طبیعی با سایر عناصر ترکیب شده و فضایی متنوع برای انواع فعالیت ها به دست دهد. (منبع 6) اما در حال حاضر کناره رودخانه کارون آن گونه که باید، پاسخگوی نیاز شهروندان اهوازی نمی باشد. هرچند در چند سال اخیر به این مهم بیش از پیش توجه شده است با این وجود هنوزبعضی ازنقاط درهمان وضعیت غیرپاسخده ی خود قراردارند. ازاین روساماندهی مناطق ساحلی وتوجه به جنبه تفریحی و فراغتی کناره رودخانه کارون دارای اهمیت حیاتی است تا علاوه بر پاسخده بودن محیط ،یک محور گردشگری و تفرجگاهی زیبا ایجاد شود.
لبه آب وکناره رودخانه کارون
آب واجد خصلتی است که به عمیق ترین و درونی ترین بخش طبیعت ما باز می گردد و در میان غوغا و آلودگیهای شهری ،ما را به سرشت وجودیمان پیوند می زند. مردم در سفر ها معمولا جاهایی را که آب و به تبع آن درخت و سایه ای وجود دارد،برای استراحت انتخاب می کنند. این را می توان پیامد احساس ایمنی و اطمینان خاطری دانست که وجود آب با تداعی حیات و سر زندگی برای آدمی به ارمغان می آورد.فرد می تواند چه برای در جمع بودن و چه برای خلوت و تنهایی به آب پناه ببرد، در عین حال هیچ تک عملکرد خاصی به آن مرتب نیست واستعداد پذیرش تمام این کاربری ها را با هم ویا به صورت گزینشی دارد و کمتر کسی می تواند در برابر جاذبه آن مقاومت کند.(منبع 6)آب کارون جایگاهی خاص در فرهنگ ذهن مردم خوزستان دارد ،که انعکاس آنرا در ترانه ها و دوبیتی های جنوب می توان دید .
لبه آب رودخانه کارون دو کارکرد اصلی متفاوت و در عین حال در پیوند با یکدیگر دارد: دسترسی و اشراف به آب كناره هاي رودهاي دائمي داراي روحيه تفرجگاهي هستند و فعاليت هاي متنوعي را به خود جذب مي كنند،به همين خاطرازاين گونه فضاهای شهري توقع سرزندگی وانعطاف پذيري می رود.ازسویی در كناره رودهاي دائمي سرزندگي و انعطاف پذيري فضا به شدت متاثر از احساس ايمني در آن مي باشد .لذا برخورداري افراد و عناصر اطراف رودخانه از ايمني در برابر رود،توقعي كليدي برای دستیابی به توقعات دیگردر اين كناره ها است . امامتاسفانه بخش مهمی از لبه اب کارون بصورت متروک رها شده است و حتی در بخش هایی که شهر تا کناره کارون گسترش یافته است (اهواز قدیم )فاقد بهینه سازی مناسب است لذا شهر تاکنون نتوانسته است از امکانات بالقوه که در لبه آب وجود دارد ، استفاده کند. کارکرد ترافیکی ،ورزشی و تفریحی کارون پر آب ترین رودخانه ایران وتنها رودی است که کشتیراتی روی آن امکان پذیر است.
درزمینه ی حمل و نقل آبی با توجه به سیر شمالی جنوبی کارون ،عبور از مناطق مرکزی شهر،استقرار کاربری های صنعتی مهم همانند گروه ملی فولاد در پسکرانه رودخانه ،کارون می تواند عهده دار حمل و نقل آبی درون شهری باشد. همچنین بواسطه ی ارتباط رودخانه کارون با اروند رود و خلیج فارس در جنوب و از طرف دیگر گتوند و شوشتر در شمال رودخانه،نقش حمل و نقل بین شهری را نیز می توان بعهده کارون نهاد.
سنت قایقرانی تفریحی از دیرباز در شهر اهواز وجود داشته است ، و عده ای نیز به این امر اشتغال دارند ، اما بخاطر متروک ماندن بخش مهمی از لبه آب ، تنها در دو نقطه (پل معلق و پارک لاله ) دوبندر کوچک و بدون تجهیزات برای این امر در نظر گرفته شده است که در حال حاضر فعال هستند .(منبع 5) تعریف و تکوین فضای سبز ساحلی
فضاهای سبز از مهمترین عناصر تشکیل دهنده فضای شهرها بشمار می دوند و می توانند بسیاری از نیازهای ویژه انسانی را که پدیده شهر نشینی به میزان وسیعی محدود نموده است جبران کنند. در تمام طول ساحل در هر کجا که ابعاد و عرض زمین اجازه می داده است فضای حد فاصل خیابان ساحلی و رودخانه به فضای سبز اختصاص یافته، بطوری که مفصلی پیوسته وپیوند دهنده در طول شمالی –جنوبی شهربا رود کارون باشد و فضای خالی امروزی را پرکند،همچنین دسترسی مردم را به آب کارون در یک فضای شهری برقرار سازد. ونباید از این مهم نیز غافل شد که تاثیر عوامل نا مساعد و ضد فیزیولوژیک شهرها مانند آالودگی های هوا ، صداهای ناهنجار ، گرد و غبار ، باد های زیان اور ، بو های نامطبوع ، نور های مزاحم و... را می توان بوسیله ایجاد و گسترش فضاهای سبز بهبود بخشید .
از دلایل اهمیت فضای سبزپیوسته ی کناره ی رودخانه ی کارون میتوان به موارد زیر اشاره کرد: وزش بادهای شدید از جهات شمال غربی –غرب و جنوب غربی پدیده ای روزمره به شمار می رود از سوی دیگر در فصول گرم سال بادها ، گرد وغبار و گرما نیز به همراه دارند ،مقابله با ورود آنها به فضای شهری به کمک فضای سبز و طراحی باد شکن سبز امری ضروری است . با توجه به جهت عمده رودخانه و خیابان ساحلی آن (شمالی –جنوبی )،باد شکن گیاهی درون فضای سبز ساحلی و در طول شهر قادر خواهد بود جاده ساحلی در سمت شرقی و بخشی از بافت شهری پشت خود را از گزند باد مزاحم مصون بسازد. در ماههای گرم سال ،اهواز،دارای روزهای بسیار گرم و بالای حد تحمل انسانی است، کاهش این دما بوسیله استفاده ازبرودت تبخیری سطوح آب و گیاه، اثری موضعی((micro دارد. پیوستگی فضای سبز در حاشیه جاده ساحلی قادر خواهد بود،در کاهش دمای عمومی خیابان نيزموثر افتد.
عامل مزاحم دیگر در اقلیم اهواز شدت تابش بالای خورشید است كه بايد به هر نحوممكن از ميزان شدت آن كاست و از باز تابش نور خورشيد روی سطوح جلوگیری به عمل آورد.اگردر نظام باغ آرایی از گیاهان پایه بلند(درخت) استفاده شود،علاوه بر آنکه خود نور خورشید را جذب میکنند ، قادر به مصون نگاه داشتن سطوح زیرین خود از تابش آفتاب نیز هستند،که برای فراهم اوردن امکان حرکت چه بصورت سواره و چه به صورت پیاده در طول خیابان ساحلی در شرایط روزهای اهواز پیوستگی فضای سبز در مجاورت خیابان ساحلی از این نقطه نظر نیز ضروری است.
رطوبت رودخانه، بطور موضعی در فضای اطراف موثر است و این امر بر رویش گیاهی حاشیه رودخانه نیز تاثیر میگذارد. ازاین پتانسيل طبیعی می توان برای سبز نگاهداشتن حاشیه رودخانه استفاده کرد. عاملی که بطور طبیعی در حال حاضر نیز عمل می کند.کاربریهای مکمل و مناسب برای همجواری با کاربری فضای سبزساحلی تجاری : گستردگی فضای سبز ساحلی و امتداد ان در طول شمالی ،جنوبی شهر اهواز، طیف گسترده ای از کاربریهای تجاری را در فضای سبز ساحلی مطرح میسازد. (کتابفروشی ،ویدئوکلوپ و نوارهای صوتی/ فروشگاههای موادغذایی/فروشگاههایی جهت عرضه صنایع دستی/ساماندهی و متمرکز ساختن دست فروشی ها دربخشهایی ویژه، بصورت محلهای دایمی وموقت). فرهنگی: کتابخانه کودک، سالن نمایش چه برای تئاتر و چه بصورت سینما، نمایشگاه اثار هنری ، کارگاههای هنری (نقاشی ،موسیقی و ....) بعنوان کاربریهای فرهنگی و در مقیاس های مختلف می توانند در فضای سبز ساحلی مطرح شوند. خدمات جهانگردي و پذیرائی: محل کمپینگ کوتاه مدت برای استفاده در شب و بساط پهن کردن مردم محلی وکمپینگ بلندمدت برای استفاده توریستی. رستوران ،بوفه و قهوه خانه در مقیاسهای شهری ،ناحیه ای و محله ای بعنوان کاربریهایی هستند که می توانند مطرح شوند. ورزشی محل ورزش صبحگاهی،بازیهای کودکان ، ورزش های جمعی(تنیس روی میز ،والیبال ،فوتبال گل کوچک ، شطرنج، قایقرانی ،بدمینتون )ورزشهای فردی دو میدانی ،دوچرخه سواری و ماهیگیری. شكل زير بيانگربعضي ديگراز ورزشهايي است كه در سواحل مي تواند انجام پذيرباشد. ورزش های متناسب با فضاهای شهری کناره ی رودخانه اثاثه و مبلمان شهری متناسب با کناره ی رودخانه انتخاب واستقرار عناصر تجهيزات شهری طبق سنت توسط مهندسان واغلب به شيوه خاصي صورت مي گيرد ودرنتيجه هيچگونه انسجام طراحي ويژه اي درانها به چشم نمي خورد.اثاثه وتجهيزات شهري درهويت بخشيدن به يك مكان ،ایجاد نشانه ی مکان و ساخت یا توسعه ی فضاهاي شهري كمك موثري ميكند. در انتخاب مبلمان در مناطق خاصی با شرایط اقلیمی سخت ازجمله سواحل،بايد توجه داشت كه مبلمان در برابر رطوبت وفرسایش آب شورحفاظت شوند ، زيبا و بادوام باشند، ازقابليت وسهولت درتعميرونگهداري برخوردار باشند،در مقابل خسارت ناشی از طوفان های ساحلی مقاوم باشند و هنگام نصب اين وسايل بايد سطح اتكا خوبي براي آنها ايجاد كرد و از نظر ايمن بودن، پذيرا بودن تغييرات آينده، بومي بودن مصالح و صرفه اقتصادي مورد بررسي قرار داده شوند و مصالح بهتر انتخاب گردند. توسعه ی این برنامه ها به طور طبیعی به بافت سواحل شهری ، معماری منطقه ای و فعالیت ها و نیازهای کاربران توجه دارد، ضمن اینکه سازگاري محيط شهري با نياز هاي معلولان جسمي ، تعداد و گروههاي سني استفاده كنندگان ،ضرورتي حياتي است وطراحي شهرها بايد براساس معيارها وضوابط خاصي براي آنها انجام پذيرد.
فهرست نيازهاي یک فضای سبزعمومی مي تواند به شرح زير باشد : • انواع مبلمان(نرده، نيمكت، سطل زباله ، حصار، تابلوهاي راهنمايي و تابلوهاي اطلاع رساني، پايه هاي مخصوص روشنايي، دروازه هاي ورودي و خروجي، مكان پيك نيك ،پارك دوچرخه ، فضاهاي خصوصي و خلوت و..) • ابنيه( كتابخانه، نمايشگاه، آمفي تاتر، آبنما، كيوسك فروش مجلات، فضاهاي بازي) • تاسيسات رفاهي (توالت، دستشويي، كافه تريا، خدمات درماني و كمكهاي اوليه، آب خوري،پاركينگ) • تجهيزات (موتورخانه ي آب وبرق،انبار نگهداري وسايل،گلخانه) • وسايل بازي كودكان براي گروههاي مختلف سني و انواع زمينهاي بازي • نشانه هاي تجسمي چون مجسمه هاي اساطير و مشاهير و بزرگان، كتيبه ها، نقش برجسته ها،سردرهاي ويژه • پياده روها • محل نگهداري حيوانات و...
گیاهان بومی قابل کاشت در فضاهای شهری ساحلی
گیاهان به طور تحسین برانگیزی برای محصور کردن و تقسیم فضا مناسبند . به عبارتی دیگر فضاهای متنوعی در اختیار طراح شهري قرار می دهند تا با رنگ طبیعت بخشیدن به فضا ،رنگ آمیزی و فرم بخشیدن به آن ، فضاهای مختلف و کاربریهای متنوعی فراهم کنند.هرگیاهی که کاشته می شود باید در خدمت هدفی از پیش تعیین شده باشد و انتخابی باشد از بهترین شرایط برای رشد گیاه مورد نظر ونیازهای طراحی . (منبع 4) شناخت وارزیابی محدوده مورد مطالعه (حد فاصل پل چهارم و پل هشتم) از نظر کلی فضاهای شهری دارای نمادهایی هستند که تعلق خاص عاطفی و ادراکی بین انسانها بوجود می آورند و می تواند بصورت یک مفصل بین طبیعت و فضای زیستی انسانها تعریف شود .
اجزاء کالبدی فضاهای شهری هر یک زاده ریشه ها و زمینه های فکری خاص تلقی می گردد،لیکن در شرایط رشد و توسعه پر شتاب جامعه ،فضای شهری دستخوش تحولاتی می شود که بدلیل تحرک ذاتی و فلسفه وجود فرد،همخوانی یا ناهمخوانی فرهنگهای محیط و رفتارهای اجتماعی وابسته به آنها ،روانشناسی شکل وتوجیه فضای ساخته شده بی اعتنا به آنکه مفهوم های نهفته در آن را تضمین نمایند ، می تواند به نتایج متفاوتی نسبت به یکدیگر برسد. لذا شناخت همه جانبه ی موضوع به عنوان شرط اولیه در تصمیم گیری تلقی می گردد وبا ارزیابی وتحلیل سایت می توان درجهت دستیابی به اهداف درمسیردرست گام برداشت .
تجزیه وتحلیل سایت مورد مطالعه به روش s.w.o.t
نقاط قوت Strengths 1- افزایش نفوذ پذیری به دلیل الگوي خطی شبكه دسترسي درسراسر رودخانه 2- قرارگیری محدوده موردمطالعه در مرکز شهرو مرکزشبکه ارتباطي 3-نزدیکی پارکینگ های عمومی به سایت(پاركينگ رفاه،پاركينگ طبقاتي، پاركينگ كارون،پاركينگ شهدا، ) 4- وجود كاربري پذيرايي گردشگري (رستواران قصر يخي) در سايت 5- تنوع فعاليتي دركاربري ورزشي مانندقايق سواري و ماهيگيري بدليل عمق زياد اب و سرعت كم ان، همچنين پياده روي ،دوچرخه سواري و... 6- تنوع در پوشش گياهي متناسب با اقليم براي سايه گستراني 7- عملكرد الاچيق نزديك به پل نادري وفضاي سبز كنار رستوران به عنوان يك نشانه وپاتوق 8- وجود اب ،فضاي سبزو سايه ناشي از آن، خنكي نسيم جاري درلبه رودخانه بالاخص در غروب وشب عامل حضور و تجمع خانواده ها واقشار اجتماعي مختلف 9- ایجاد فضاهای جذاب با محوریت گردشگری 10- حس تعلق قوی به سواحل و رودخانه در شهروندان 11- موقعیت مناسب به سایت به لحاظ دسترسی به خدمات سطح شهر 12- رودخانه به عنوان يكي از عناصر ارزشمند طبيعي و جاذب توريسم 13- مناسب بودن شيب سايت براي فعاليت ها ي مختلف بدون خاكبرداري يا خاكريزي 14- استفاده از چشم اندازهای طبیعی رودخانه و فضاي سبزساحلي 15- ديد مناسب از سايت به اطراف (سيلو،بانك مركزي،پل سفيد،پل كابلي و..) 16- خوانایی سایت با استفاده از لبه های قوی ومرزهای عینی و مشخص در اطراف سایت (خیابان ساحلی ) 17- پل هاي اطراف سايت عامل شكل گيري تصويرذهني شهروندان از سايت 18-عدم پيوستگي دايمي بصري در حاشيه رودخانه و تقويت حس كنجكاوي 19- وجودپوشش گیاهی و جانوری بومی متنوع 20- توپوگرافی متنوع و جذاب در سایت 21- تامین ارامش واسایش اجتماعی به کمک پوشش گیاهی وتوسعه فضای سبز و درختکاری
نقاط ضعف Weaknesses 1- مختل شدن تداوم و پيوستگي مسير به دليل کفسازی نامناسب پياده روها وعاملي درتشديد ايجاد نقاط جرم خيز وبدون نظارت در لبه رودخانه 2- غيرقابل عبوربودن پياده رودر روز هاي باراني به دليل جاري شدن گل و لاي سطوح شيب داربه پياده رو 3- نبود تعریف مناسب و ایمن برای دسترسی مستقیم به لبه ی اب وتداخل شديد سواره و پياده 4- نبوداسكله ياجايگاه ایمن قایقراني 5-عدم تعریف مسیر ویژه دوچرخه و تکیه گاه دوچرخه در ساحل 6- نداشتن تعریف مناسب برای ورودیها 7- كم بودن زمان ماندن در سواحل بدليل نبود اتوبوس وتاكسي درشب 8- عمق كم زمين فضاي سبز(22-42متر)مانعی برای ايجاد كاربري هاي سازگارنظيرفرهنگي، آموزشي و...در سايت مي شود. 9- كمبود كاربري هاي تفريحي و اوقات فراغت از جمله كافي شاپ،رستوران ،بوفه هاي اغذيه فروشي و...براي تشويق به بيشتر ماندن در فضا 10- فعال نبودن كاربري ها ي فضاي سبز و ورزشي در شب به دليل روشنايي نامناسب وخيس بودن زمين به دليل ابياري گياهان درغروب 11- طولانی بودن دوره ی گرما وپايين بودن سطح كمي و كيفي تامين اسايش اقليمي 12- عدم وجود سایبان و الاچیق برای مواقع بارانی یا افتابی 13- ناامني زيرپل وحتي شعاعي ازاطراف پل و ايجادفضاهاي كور،كثيف وبستربزهكاري به دليل مناسب سازي نشدن فضا ولحاظ ننمودن امتداد حركتي 14- جرم خیزی والقاء حس ناامني درنقاط كوروفضاهاي غيرقابل دفاع سایت( کنجها وحاشیه ی پیاده رو) در شب به بدليل نور نامناسب و ناكافي 15- القاء حس ناامنی درفضا خصوصا براي بانوان به علت دود وبوی ناشي ازاستعمال دخانیات نظيرقليان وحضور متکدیان درسایت 16- جداره سازي نامناسب رودخانه در جاهايي كه خطرسقوط وجود دارد 17- خلوتی بیش از اندازه ی بعضی نقاط به دلیل نبودن تنوع فعالیتی یا خالی بودن از فعالیت مناسب 18- استفاده ي شهروندان از قایق ها بدون وجود اسکله ای ایمن و مناسب 19- ريختن زباله در محيط و كناره هاي رودخانه توسط شهروندان 20- كمبود تسهيلات حتي درحد وجود سطحي صاف و نسبتا خشك براي نشستن افراد دوريكديگر 21- ضعف تعامل اجتماعی سایت باسایرسواحل نواری همجواربر اثرعدم وجود فضاهاي مناسب براي تجمع ساكنين و برقراري ارتباطات اجتماعي 22- استعمال دخانيات ازجمله قليان در پاتوق ها به عنوان سرگرمي گروهكها به جاي تفريحات سالم 23- استفاده از فضا در ساعات خاصي از شبانه روز به علت عدم تامين اسايش شهروندان در روز 24- اسيب ديدن پوشش گياهي دراثر نزديكي به محل هاي تجمع وفعاليت هاي متنوع انساني 25- نبود شیرهای اب به تفکیک اشامیدنی و غیر اشامیدنی براي استفاده كنندگان از پارك 26- کمبود زیر ساخت های خدماتی گردشگران 27- نپرداختن به توسعه و زیبا سازی پتانسیل های موجود گردشگري 28- وجود شرياني ها در كنار رودخانه كه هويت تفريحي-گردشگري را تضعيف نموده است. 29- کمبود درامد شهرداری نسبت به هزینه ها 30- هزينه تهيه خاك نباتي براي پوشش گياهي مناسب سواحل 31- كمبود مبلمان زيبا و متناسب با اقليم از جمله سطل زباله و نیمکت 32- ضعف در بدنه سازي و منظر رودخانه خصوصا درفصول کم آب 33- نورپردازي نامناسب در لبه آب 34- منظر بدتجمع زباله ها در لبه ي رود 53- عدم تاسيسات حفاظتي ايمن و مناسب با اقليم سواحل و بدون زيبايي بصري 63- تناقض اسكله فلزي پاركينگ طبقاتي و حضورصدها جعبه عظيم فلزي با حال وهواي سبزوطبيعي بستر رود كه موجب الودگي بصري دراين محيط ميشوند 73- ضعف در تداوم بصري درزيرپل ها 83- ضعف در كف سازي افقي و عمودي پياده روهاي ساحلي و عدم توجه به زيبايي هاي عيني انها 93- تاثير منفي بوی بد و ناخوشاند رودخانه در تصوير ذهني از رودخانه فرصتها Opportunities 1-امکان استفاده ازسیستم حمل ونقل ابی براي دسترسي به سايت(تاكسي ابي) 2- گوناگونی دسترسی به سایت از طریق وسایل نقلیه عمومی نظیر تاکسی ،اتوبوس ومترو(دراينده) و وسیله نقلیه شخصی 3- دسترسي راحت به سايت ازنقاط مختلف شهر 4- همجواری با پايانه هاي اتوبوسراني و تاكسيراني 5- نزدیکی ایستگاه مترو به سايت 6- وجود فرودگاه ، راه اهن ،پایانه های مسافربری فرصتی برای جذب گردشگر بیشتربه شهر 7- سازگاري مناسب كاربري هاي همجوارپارك از جمله تجاري(فروشگاه رفاه)فرهنگي(موزه هنرهاي معاصر) 8- همجواري باكاربري پذيرايي گردشگري براي جذب گردشگر(هتل قو ،خانه ماپار،سراي معين التجار، پل معلق وبازار) 9- وجودكاربري پارکینگ طبقاتي مکانیزه جدیدالحداث در مجاورت سایت 10- جبران خلا وكمبود فضاي سبز مناطق مسكوني مجاور با درامد كم و تراكم بالا 11- پيوند پياده راه امام خميني (بازارسرپوشيده) با فضاي سبز ساحلي وتشويق به استراحت کردن در پارك به دليل نزدیکی سایت به بازار 12- امکان انجام ورزش های ابی مانند قایق سواری – اسکی روی اب – شنا و.. 14- فراهم امدن امکان فعالیت نیروی جوان و فرصت جهت برنامه ریزی وايجاد اشتغال براي انها در فضاهاي شهري ساحلي 15- بهبود کیفی شرایط محیط زیست انسانی باکاشت گیاه 16- تعامل فرهنگی و اجتماعي با محلات اطراف 17- فرصت جهت استقرار مبلمان شهري و تعريف قرارگاههاي رفتاري مناسب در محل هاي تجمع در حاشيه رود 18- وجود موزه هنرهای معاصر در مجاورت سایت 19- امکان شناخت و معرفی کانون های گردشگری استان در توسعه گردشگری 20- وجود پتانسیل های تاریخی مجاور به سایت(سراي معين التجار،پل سفيد،خانه ماپار، هتل قوو...)عاملي براي جذب گردشگر 21- جذب توريست و گردشگربيشتربا بالا بردن كيفيت فضاهاي پذيرايي گردشگري
22- دسترسی به شهر از طریق خطوط هوایی ،زمینی ،هوایی و ابی و امکان جذب بیشتر توریست 23- وجود هتل ها و اقامتگاه ها در نزدیکی به سایت و تاثیر ان بر جذب مسافران به سایت (هتل پارس،هتل ایران و...) 24- تركيب عناصرطبيعي و مصنوع براي تنوع نقاط مختلف رودو ايجاد فضاي جذاب و پارك گونه براي شهروندان و مسافران 25- جذب سرمایه در شهرباجذب بیشتر توریست 26- پل هشتم (پل كابلي ) به عنوان یک نشانه و نماد 27- منظر عيني و ذهني موزه ی هنر های معاصر به عنوان نشانه 28- وجود ديدهاي مناسب از كنار رود به ساحل غربي 29- ايجاد تصوير ذهني پررنگ با تقويت نقاط تاريخي (سراي بازرگان، پل سفيد وخانه ماپار،هتل قوو..) 30- بهبود خوانايي و حس جهت يابي با تعريف پلهاي ارتباطي 31- تقويت نشانه هاي جديد ومناسب درفضاهاي بازاطراف رودخانه 32- وجود جزایر متعدد زیستگاه پرندگان مهاجر ابزی و کنار ابزی در رودخانه کارون 33- امکان استفاده از آبهای سطحی و اب رودخانه در جهت ابیاری فضای سبز سایت 34- امکان استفاده از سیستم روشنایی خورشیدی
تهديدها Threats 1- فراموش شدن سنت کشتیرانی به دلیل نبود زیرساخت هاواسکله های مناسب 2- ناامنی عابر پیاده در هنگام عبور از خيابان به دليل عدم تعريف مناسب ورودي ها به پارك خصوصا در زير پل نادري 3- نا امني دوچرخه سواران به دليل استفاده از خيابان به علت نبود مسير ويژه دوچرخه 4- مهاجرت پرندگان بومي به دليل شرايط نامناسب محيطي و زيستگاه 5- ايجاد بارترافيكي سنگين خيابانهاي ساحلي در ساعات اوج استفاده ازپارك به دليل عبورنامنطم پياده از عرض خيابان 6-قطع ارتباط مردم ورودخانه با احداث جاده هاي عريض سواره درساحل رود 7- جدايي كاربري فضاي سبز شهري و بناهاي ارزشمند اطراف سايت در اثرطراحي بدون انديشه و ناهماهنگ 8- ناسازگاري بين كاربري فضاي سبز ساحلي و كاربري حمل ونقل شهري به دليل ايجاد الودگي صوتي و الودگي هواناشی از شلوغ تر شدن خيابان ساحلي وترافيك عبوري كه با روحيه ارام سواحل مغايرت دارد. 9- الودگي اب به دليل استفاده زياداز قايق هاي موتوري تفريحي 10- طغيان اب و سيل به دليل تغيير تدريجي چهره رود با رسوب گل ولاي ولجن در اثر عدم لايروبي منظم و به موقع رودخانه 11- خطر عرق شدن در رودخانه در برخي از نقاط لبه ي رودخانه به دليل مشخص نبودن عمق اب و عدم نصب تابلوهاي هشداردهنده 12- عدم حضور سالمندان ،معلولان و كودكان به دليل كم توجهي به نيازهاي انان 13- رواج قلیان در پاتوق ها به عنوان سرگرمی در بين گروهكها بدون توجه به عواقب ان 14- از بین رفتن ارزش بافتهای تاریخی در اثر بی توجهی به آنها در طراحي فضاهاي شهري ناهماهنگ با حوزه فرادست 15- دلزدگي شهروندان از حضور در فضاهاي شهري در اثر سطح توقع بالاي شهروندان از فضاهاي شهري و كيفيت نامطلوب فضاهاي شهري 16- تخريب و تبديل فضاهاي باز و فضاهاي سبز به محورهاي عبوري در لبه رودخانه 17- هدررفتن مبالغ و نيروي انساني زياد در اثركم توجهي و يا جامع نبودن پاسخي براي حل مسايل حاشيه رودخانه
راهکارهای پیشنهادی ارائه شده
◘ راهکارهای پیشنهادی در زمینه فضای سبز • جدول گذاری • خاکریزی نباتی • پیاده رو سازی • کانال دفع آبهای سطحی • افزایش سرانه فضای سبز • استفاده بیشترازگیاه کونوکارپوس(به دلیل فرم پذیری، طراوت وزیبایی وچهارفصل بودن) • چمن کاری • ایجاد کریدورهای بصری با کاشت خطی درختان اکالیپتوس وبرهان به همراه آبیاری • کاشت نهال • محوطه سازی • ایجاد سایه بان به صورت آلاچیق وپرگولا • استفاده ازمصالح بومی ازجمله آجرقرمز در محوطه سازی • تعریف ورودی با استفاده از گیاهان و پرگولا • جمع آوری زباله ها ازفضای سبز • تعبیه سطل های زباله متناسب با اقلیم گرم و مرطوب
◘ راهکارهای پیشنهادی در زمینه کالبدی o تعریف ورودی های پارک o تامین خدمات نیروی انسانی o بهسازی لبه رودخانه o نرده گذاری لبه ساحل o بهبود وضعیت کفپوش قائم وافقی o احداث کافه تریا درمحوطه o ایجادرمپ درورودی ها و درپله ها برای حرکت افراد ناتوان حرکتی
◘ راهکارهای پیشنهادی در زمینه ترافیکی • راه اندازی خطوط اتوبوسرانی درمسیرساحلی • احیای مجدد حمل ونقل آبی (تاکسی آبی )
◘ راهکارهای پیشنهادی در زمینه فرهنگی - اجتماعی o نورپردازی مناسب پیاده روها وفضاهای مکث برای برقراری امنیت اجتماعی درشب o احداث آب نما برای تلطیف هوا و القاء آرامش خاطر o طرح های مشارکت سبز(مشارکت شهروندان در حفظ وایجاد فضای سبز) o تشویق وهدایت مردم به سمت مکانهای فرهنگی ازجمله موزه هنرهای معاصر o جمع آوری قلیان و فروشندگان دخانیات o تشویق و ترغیب به ورزش های همگانی o برگزاری مسابقات فرهنگی و ورزشی در سایت
◘ راهکارهای پیشنهادی در زمینه زیباسازی • احداث آب نما • تقویت نورپردازی معابر،پیاده روها،آب نما،آلاچیق ها، لبه رودخانه و... • نصب مجسمه جانواران بومی رودخانه ومعرفی جانوران بومی • استفاده از رنگهای شاددرمبلمان • طرح پوشش کف به شکل جانوران دریایی • مسقف کردن بعضی از نقاط پیاده رو برای ایجاد سایه روشن و تنوع • ایجاد المان و تپه های گل وگیاه • رنگ آمیزی جداول • نصب تابلوهای راهنماوهدایت کننده درسایت • نورپردازی پل وبهبود دید سایت به خارج • تعبیه سطل های زباله
جمع بندی طرح نهایی پیشنهادی
در کل فضای سبز به عنوان مفصلی میان رودخانه و خیابان تعریف شده است که در یک نگاه کلی به سایت دو دسترسی عمده درون آن قابل تشخیص است، یک پیاده رویی که در طول فضای سبز امتداد می یابد (این پیاده رو که بعنوان مسیر اصلی طولی پارک ، سعی در جذب حرکت از پیاده روی حاشیه خیابان درون خود دارد ، بطور عمده در طول روز مورد استفاده قرار میگیرد و باید برای استفاده در این اوقات ، از گزند تابش افتاب و وزش باد مزاحم بوسیله امکاناتی که از گیاه بدست می اید ، تا حد امکان مصون گردد). دسترسی دیگر را پیاده روهایی عمود بر آن که ارتباط خیابان به لبه آب و اسکله را برقرار میسازند ، تشکیل می دهند. این دسترسی ها ،عمود بر خیابان حرکت میکنند و بدلیل اهمیت دسترسی ای که بر قرار می کنند قادرند به عنوان نقاط تمرکز و تجمع در پخشایش کاربری دورن فضای سبز شناخته شوند. با چنین تعریفی از این مسیر می توان برای آن، نوعی زمین آرائی را در نظر گرفت. تقاطع دو مسیر اصلی ، مراکز اصلی تجمع درون فضای سبز را تشکیل خواهند داد. در اینجا کاربری های در نظر گرفته شده با توجه به همجواری های فضای سبز با بافت شهری ،همخوانی کاربریها در کنار یکدیگر و توان فیزیکی زمین که درنهایت نظام استقرار کاربری ها درمراکزبدست امده از تقاطع دو پیاده رو تعیین می شود. طراحي فضاهاي شهري باتمامي تسهيلات وتجهيزات ،باید متناسب با شرایط خاص فضا درنظرگرفته شود تامحيط مناسب و دلپذیری را براي زندگي وفعاليت شهري فراهم آورد. در همین جاباید به مسیری از نوع دیگر اشاره نمود که بطور عمده در شب مورد استفاده قرار می گیرد، این پیاده رو با چراغ تجهیز میشود و در لبه اب و در موازات رودخانه امتداد می یابد. با استفاده از امکانات آب و هوائی در این اوقات و بازتاب نور چراغهای این پیاده رو در آب ، میتوان رودخانه را در این اوقات در شهر بازیافت و یکی از امکانات تفرج در ارتباط با اب را فراهم نمود. گونه های گیاهی زینتی قابل کاشت ومتناسب با سایت واقلیم درساحل رودخانه کارون که به تقویت دید ومنظر بینجامد وهمچنین آسایش اقلیمی را برای کاربران ایجاد کند با توجه به ارتفاع وقطرتاج درخت،سطح سایه دهی ،تراکم شاخ وبرگ ،مقاومت نسبت به بادوشوری آب ،میوه دهی ،خزان داربودن یا نبودن گیاه،میزان نیازبه نظافت محوطه ،سازگاری با گرما،نوع استفاده از گیاه،فضای مناسب کشت به شرح زیرپیشنهاد می شود: آکاسیا،انجیربنگالی ،انجیرمعابد،اکالیپتوس، برهان ،پیچ امین الدوله،گل ختمی چینی،گل دارایی، زبان گنجشک،زیتون ،سرو خمره ای ،گل شاهپسند، کنار،کهور،کاج ،گل کاغذی ،گل محبوبه شب،مرجان ،مورد،نخل بادبزنی ،نخل خوراکی ،نخل زینتی،نسترن ،ناترک و.... (منبع 1)
فهرست منابع :
1 ( درختان و درختچه های زينتي گرمسيري (جلداول) ،سازمان پارکها وفضای سبز اهواز-1373 2 ) كتاب سبزراهنماي شهرداريها ،مهندس احمد سعيد نيا،انتشارات سازمان شهرداري ها و دهياري هاي كشور،جلد دوازدهم ،1383 3) مناظر خيابانی شهر(کتاب کار برای طراحان ) ،جوانا گيبونز،برنارد اوبرهولزر،ترجمه امير اعلا عديلی ،1385 4) جزوه كلاسي طراحي فضاهاي سبز شهري ، مهندس فاطمه پودات ،دانشگاه ازاد اسلامي واحد اهواز،1387 5) راهنمای ميهمانان نوروزی شهراهواز،روابط عمومی و اموربين الملل شهرداری اهواز، بهار1388 6) راهنماي طراحي فضاهاي شهري ،جهانشاه پاكزاد، انتشارات شهيدي ،چاپ چهارم ،1388 7)طرح خیابان های ساحلی و کناره های کارون،استانداری خوزستان ،سازمان عمران کارون
بازدید:۲۶۵۳
لینک کپی شد
