کاخک گناباد تلفیقی از فرهنگ، زیارت و گردشگری

این آبشارها هم‌اکنون با سازه‌های سیمانی، مصنوعی شدند و به شکل پارک‌های شهری درآمده‌اند. در کنار آبشار کاخک دو آسیاب‌ قدیمی به نام آسیاب بالادست و پایین دست قرار دارد. آب قنات کاخک در نزدیکی آبشار به دو شاخه تقسیم و یک شاخه آن به سمت آبشارها و یک شاخه به سوی آسیاب‌ها هدایت می‌شود.

آسیاب‌های کاخک دارای یک مخزن بزرگ است که تنوره نامیده می‌شود. این آسیاب‌ها واحدهای صنعتی در قدیم بودند و برای آرد کردن به کار می‌رفتند و همچنان استوار و برپا هستند، اما اکنون بیشتر جنبه نمادین دارند.

تاریخ ساخت این آسیاب‌ها به دوره قاجار برمی‌گردد. در سال 47 زلزله مهیبی کاخک را لرزاند در جریان این زلزله بیشتر ابنیه و منازل به کلی ویران شد. از این آسیاب‌ها تنها یک دیوار، مخزن و سنگ آسیاب باقی مانده بود که طی سال‌های اخیر بازسازی و مرمت شد. همچنین کاخک دارای چهار امام‌زاده که مهمترین آن امامزاده سلطان محمد عابد، برادر امام رضا(ع) است.  

محمدرضا حجازی، بخشدار کاخک اظهار کرد: با توجه به اینکه قنات‌ها صبغه تاریخی دارند برای گردشگران امکانی فراهم خواهد شد تا به صورت پیاده‌روی فرایند اسحتصال و هدایت آب در قنات از بالا دست به پایین دست را مشاهده کنند. به همین منظور طرح "قنات‌پیمایی" در آبشار کاخک برنامه‌ریزی شد که البته در ارتباط با این طرح هنوز اقدامی انجام نگرفته است.

وی با بیان اینکه آب آبشار کاخک در طی سال‌های گذشته به شدت تقلیل یافته است، افزود: حدود 15 سال است که خشکسالی در منطقه به وجود آمده است این خشکسالی‌ها سبب کاهش آب آبشار شده است. دو آبشار دیگر در قسمت شمالی روستای تک‌میدان مشهور به آبشار زو صالح آباد با بیش از سه تا هفت متر ارتفاع وجود دارد.

 

حجازی درباره تعداد گردشگری که به شهر کاخک می‌آید عنوان کرد: حدود یک میلیون نفر سالانه طبیعت گرد و زائر مذهبی به کاخک سفر می‌کنند. ما از مدیریت‌های بالا دستی تقاضا کردیم یک نگاه ویژه برای توسعه زیارت به این مجموعه داشته باشند و منتظر اعتبار هستیم.

بخشدار کاخک با بیان اینکه طرح مطالعاتی منطقه گردشگری کاخک تدوین شده است، گفت: با همکاری شهرداری و میراث فرهنگی این طرح توسعه دنبال می‌شود. این طرح در انتظار اعتبارات است. بحث اعتبار ضرب‌آهنگ توسعه و گسترش این مجموعه را کم کرده است. همچنین برنامه‌ریزی شده است که یک مرکز فرهنگی در نزدیکی آبشار کاخک راه‌اندازی شود.

 

وی یادآور شد: سازمان میراث فرهنگی بخشی از مرمت آسیاب‌های کاخک را انجام داده است و بخشی نیز هنوز انجام نگرفته است. پیاده‌روسازی این مجموعه نیز یکی از برنامه‌هایی است که در حال انجام است، اما با توجه به اعتباراتی که تزریق می‌شود کند پیش می‌رود.

حجازی خاطرنشان کرد: شهرداری به منظور کاهش هزینه‌ها، نگهداری و نظافت پارک و آبشار کاخک را به بخش خصوصی واگذار کرد. حدود 6 ماه است که از زمان واگذاری به بخش خصوصی می‌گذرد و اکنون از نظر نظافت وضعیت بهتری را پیدا کرده است.

وی تاکید کرد: بهبود وضعیت و افزایش امکانات در آبشار کاخک نیاز به زیرساخت دارد و زیرساخت‌های کنونی جوابگوی جمعیتی که به امامزاده و آبشار می‌آیند نیست. از شهرستان‌های اطراف و استان خراسان از جمله قائنات، بیرجند، سرایان، بشرویه، بجستان، خلیل‌آباد و تربت‌حیدریه به کاخک سفر می‌کنند افراد زیادی هستند که به این منطقه تعلق خاطر دارند.

بخشدار کاخک با بیان اینکه آسیاب‌های بالادست و پایین دست در کنار آبشار کاخک مرمت شدند، گفت: این آسیاب‌ها در برخی از مواقع سال و پیک جمعیتی کار می‌کنند. اما مرمت آنها نیازمند اعتبار است. آسیاب بالادست به کلی مرمت شده، اما آسیاب پایین‌دست هنوز مرمت نشده است.