مدیریت شهری و چگونگی مقابله با بحران های کالبدی در کلان شهرها
*سازه نیوز - حسین شیخ زاده: افزایش روند مهاجرت به کلان شهرها و توسعه ساعتی شهرها از نظر جمعیت و همچنین ساختار کالبدی، باعث شده است که رشد جمعیت شهری از کنترل مدیریت شهر خارج شده وبرنامه ریزی و طراحی برای ساختار شهر زیر پا گذاشته شود.
وقایع طبیعی و در نتیجه کاهش خطرها همواره به عنوان بخشی از زندگی مطرح بوده است. از نظر مدیریت شهری در عصر حاضر سلامت شهروندان و تأمین رفاه مادی شهروندان یک شهر در هنگام بروز خطر یک اصل به شمار می رود..
افزایش بی سابقه جمعیت شهرها و رشد شهرسازی نشانگر ضروری بودن دو تحقیق در زمینه کاهش آسیب پذیری شهرها و افزایش مقاومت زیرساخت های شهری به هنگام بروز وقایع طبیعی است. بی شک در مدیریت شهرهای بزرگ علاوه بر تمام مشکلات موجود چگونگی مقابله با وقایع طبیعی نظیر زلزله یکی از مسائلی است که شهرهای بزرگ به سادگی نمی توانند در مقابله با آن مجهز شوند.
طرح های اخیر سازمان ملل نشان دهنده، این مطلب است که جمعیت جهان تا سال ۲۰۲۵، نسبت به سال ۹۴ به میزان ۴۵ تا ۷۵% افزایش قابل ملاحظه ای می یابد که منطقه های توسعه یافته دست کم تا دو تا ۳ برابر آن رشد خواهد داشت..
چگونگی مقابله با بحران های کالبدی در کلان شهرها ناشی از بروز وقایع طبیعی :
اگر دولت ها و مقام های مسئول را به این واقعیت ترغیب نکنیم که کاهش بحران عامل تمام پیشرفت ها است، ناموفق خواهیم بود. طرح های بی شماری در جهان در حال توسعه وجود دارد که توسط مقام های ملی و بین المللی و سازمان های محلی باعث توسعه تدارک ساختار و تسهیلات اساسی و تقریباً کیفیت زندگی افراد آسیب پذیر می شود. به نظر بنده این طرح ها باید در آگاهی اصول مدیریت بحران دخالت داشته باشند..
برای شهرهای بزرگ در معرض خطر، نیاز اساس، ارزیابی و تعیین خطر و تحلیل کمک ها به منظور برآورد هدف های اقتصادی و استراتژیک کاهش خطر می باشد و همچنین تعیین منطقه هائی که عملکردها در آنجا متمرکز می شود. این تحلیل نیاز ضروری و حیاتی برای کاهش آسیب ساختمان ها است.
مدیریت بحران اعم از کاهش بحران، آمادگی، امدادرسانی، پاسخ، بازسازی و نوسازی مفهوم آشنائی برای همه افراد است. در این دوره، تلاش های فوری امدادرسانی در بحران ها اغلب مورد توجه قرار می گیرد و از رسانه های گروهی برای درخواست آنها و از ادارات دولتی و محلی در شناسائی فوریت ها و لزوم این چنین تلاش هائی کمک گرفته می شود.
مرحله بعدی بازسازی و نوسازی است. در واقع کمک و نوسازی امری حیاتی است. بحث این است که کاهش خطر بهتر از مراقبت و توجه است. صرف وقت در طرح ریزی و آمادگی برای کاهش اثرات وقایع طبیعی بهتر از واکنش در برابر این اثرات است و به مفهوم این است که مدیریت بحران به طور غیرقابل حال درگیر مراحل طرح و برنامه ریزی می شود. در واقع با کاهش بحران باید نقش حیاتی در پیدایش همکاری و مهارت های اساسی در طراحی شهرها داشته باشد
در حقیقت در تعریف شهرمی گوئیم: یک شهر با طراحی خوب، شهری است که در برابر خطر وقایع طبیعی، قدرت مقاومت داشته باشد. به این معنا که برای اینکه شهری در مقابل خطرها خوب مقاومت کند باید ساختار و زیربنای آن شهر پایدار و ثابت باشد.
این اصل بسیار واضح و آشکار به نظر می رسد و شکی نیست که از سوی سازمان هائی که در جهت کاهش بحران فعالیت دارند باید مورد قبول واقع شود. تقریباً، اجراء مؤثر اقدام های کاهش خطر، کلیدی برای کاهش فشار ناشی از بروز وقایع طبیعی به هنگام بروز خطر می باشد.
مشکلات پیش رو
افزایش روند مهاجرت به کلان شهرها و توسعه ساعتی شهرها از نظر جمعیت شهری و همچنین ساختار کالبدی باعث شده است که رشد جمعیت شهری از کنترل مدیریت شهری خارج شده و برنامه ریزی و طراحی ساختار شهری زیر پا گذاشته شود.
نتیجه این امر آن است که مدیریت شهری در حالت عادی برای ارائه خدمات اولیه نیازهای شهری به شهروندان دچار مشکل می شود چه برسد به اقدام مناسب و به موقع استحکام ساختار شهری به هنگام طراحی شهر و همچنین تمرین آمادگی برای مقابله با بحران های کالبدی به هنگام بروز بحران، هنگام افزایش جمعیت شهری دغدغه مدیریت شهری به تأمین آب، برق، وسایل حمل ونقل عمومی و تأمین سلامت عمومی شهروندان است و ساکنین شهرها توجه کمتری به خطرات طبیعی دارند.
به نظر اینجانب : ویژگی شهرهای بزرگ توأم با رشد جمعیت افزایش حومه نشینی و زندگی در حاشیه آنهاست. بیش از ۳۵% جمعیت شهرهای بزرگ در این بخش ها زندگی می کنند. این مناطق معمولاً از حداقل خدمات عمومی و تسهیلات برخوردار بوده و طراحی درست و صحیح ساختاری ندارند. ساکنین این منطقه ها، از حق زمین برخوردار نبودن و شانس کمتری برای بهبود وضعیت خود دارند. این مناطق با توجه به موقعیتشان اغلب آسیب پذیر بوده و کمبود زمین در نواحی شهری موجب حاشیه نشینی می شود که اغلب برای زندگی نامناسب است. زمین هائی که اغلب در حاشیه نشینی مورد استفاده قرار می گیرند نظیر دشت ها، زمین های شیب دار ناپایدار و سست و زمین های نامناسبی است که خطراتی مانند سیل، زلزله و زمین لرزه همواره آن مناطق را تهدید می کند و نتیجتاً خانه هائی که در این مناطق ساخته شده به راحتی در معرض تخریب قرار می گیرندیکی دیگر از مشکلات پیش رو ساختار سازمانی و نامناسب در کاهش بحران است شواهد موجود نشان می دهند در جائی که سازمان های قوی و استوار وجود دارند توانائی پیش بینی، روش های مناسب تخلیه شهر و ساختارهای محکم نیز وجود دارد و در نتیجه مشکلات اساسی و خطرهای جانی نیز به حداقل می رسد. در بسیاری از کشورها، روش های قانونی برای کاهش خطر به خوبی تدوین شده و براساس علم و تجربه حمایت می شود.
* عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان خوزستان
