صادرات خدمات مهندسی لازمه اقتصاد مقاومتی

سازه نیوز-الهام صمد زاده :صادرات خدمات فنی و مهندسی به عنوان یکی از اقلام صادرات غیر نفتی بر رشد اقتصادی کشور تاثیر شگرفی دارد که اجرای صحیح آن می تواند در ارتقای قابلیت های فنی و تکنولوژی نقش بسزایی را ایفا نماید.

همان گونه که می دانیم خدمات فنی و مهندسی می تواند در مرز یک کشور محصور بماند یا به بازارهای بین المللی کشورهای دیگر نیز راه یابد، اما در عصر حاضر، با توجه به گسترش ابعاد اقتصاد صادرات خدمات فنی و مهندسی در مبادلات جهانی از سهم عمده ای برخوردار است. بدین معنا که با توجه به ارتقای سطح دانش علمی و عملی جامعه مهندسان، بسیاری از خدمات مهندسی از قابلیت صدور برخوردارند تا جایی که خدمات فنی و مهندسی به یک محصول  ارزنده و قابل تبادل نیز تبدیل شده است.

متاسفانه امروزه با توجه به نقش اساسی صادرات خدمات فنی و مهندسی و آثار آن بر اقتصاد نابسامان کشورهنوزمفهوم درستی از خدمات فنی و مهندسی وجود ندارد که این مساله خود یک آفت کلی در شناسایی حوزه های توانمند صدور خدمات فنی و مهندسی به شمار می رود و موانعی را برای حوزه مورد بحث تا به امروز رقم زده و کلاف سردرگمی را در میان جامعه مهندسان به وجود آورده است تا جایی که مهندسان چشم انتظار بخت گشایی از موانع موجود و اتخاذ تدابیر لازم از مسوولان امر هستند.

بدیهی است صادرات خدمات فنی و مهندسی با معضلات عدیده ای دسته و پنجه نرم می کند که در نگاه اول یکی از بارزترین این مشکلات را می توان ضعف مدیریتی دانست چرا که این چالش موجب شده تا از توانمندی های نیروی انسانی در حوزه خدمات فنی و مهندسی استفاده لازم و مناسب انجام نشود که البته برخی از کارشناسان در خصوص حل این مشکل بر این باور هستند که تصمیمات منطقی سیاست گذاران و ایجاد زمینه های لازم می تواند راهکاری برای برون رفت  از این معضل محسوب شود.

شایان ذکر است طبق بررسی های به عمل آمده از دیگر معضلات پیش روی صادرات خدمات فنی و مهندسی می توان به  گرانی تسهیلات صادراتی، عدم صدور مجوز برای تجهیز ماشین آلات شرکت های عمرانی و عدم همکاری لازم  بانک ها در ارائه تسهیلات اشاره کرد.

با نگاهی اجمالی بر روند صادرات خدمات فتی و مهندسی از ابتدا تا کنون به این مهم دست می یابیم که علی رغم اعمال تحریم ها صادرات خدمات فنی و مهندسی پیشرفت چشمگیری داشته است. اما متاسفانه  با وجود ظرفیت بالای کشور در صادرات خدمات فنی و مهندسی که ۲۵ میلیارد دلار برآورد می شد تنها طبق آمار موجود تا به امروز صادرات در این حوزه زیر یک میلیارد دلار بوده است که البته انتظار می رود به منظور افزایش میزان صادرات تشکل های مربوطه اقدام به تقویت و نوسازی ساختار شرکت های خود نمایند تا از این طریق قدرت رقابت خود را ارتقا دهند و در همین راستا دولت نیز بهتر است با اعمال سیاست های حمایتی خود و ایجاد انگیزه لازم موجب تقویت حوزه مذکور شود، که در همین راستا ارائه تسهیلات کلان می تواند وضعیت صدور خدمات فنی و مهندسی را بهبود بخشد تا جایی که رکود حاکم بر این بخش نیز از میان برود.

آنچه مسلم است صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز مانند دیگر حوزه های صادرات نیازمند یک برنامه ریزی جامع و مدون است و در همین راستا تشکیل کمیته ویژه که مسوولیت برنامه ریزی را برعهده بگیرد امری ضروری قلمداد می شود و البته مهم ترین مسوولیت این کمیته می تواند نظارت  مداوم نیز بر اجرای صدور خدمات فنی و مهندسی و توانایی حل هر معضلی در زمان مقتضی می باشد. متاسفانه امروزه به پتانسیل های صادرات خدمات فنی و مهندسی که ارز آور ترین نوع صادرات است، توجه زیادی نمی شود و این صنعت حمایت خاصی را از سوی دولت نمی بیند.

باید توجه داشت که مهم ترین زیر بنای صدور خدمات فنی و مهندسی ارتباط خوب و اخذ ویزا در جهان است چرا که این مقوله مانند صدور کالا نیست و نیازمند اخذ روادید ارزان و دور از سیاسی بازی ها برای فعالان صنعت ساخت و ساز است.

صدور خدمات فنی و مهندسی با تمامی مقوله های صادراتی فرق دارد چرا که این خدمات ماندگاری بیشتری دارد و از سوی دیگر ایجاد اشتغال میکند و همچنین تنها صادراتی است که آثار مخربی بر اقتصاد کشور ندارد.

جالب است بدانیم که از دیرباز صدور خدمات فنی و مهندسی در اقتصاد کشور بلاتکلیف است و تعداد شرکت های خصوصی در این عرصه در مقایسه با شرکت های دولتی بسیار اندک بود و دولت نیز از آنها حمایت می کرد به گونه ای که به طور واضح مشخص نبود که متولی توسعه صدور خدمات فنی و مهندسی در کشور دولت یا بخش خصوصی و یا هر دو خواهند بود.

شایان ذکر است با مقایسه آمار صادرات و واردات خدمات کشور برمبنای گزارش های سازمان توسعه تجارت به وضوح نشان دهنده روند فزاینده صادرات خدمات به ویژه در حوزه های آسیای میانه و خاورمیانه است.بازار بالقوه عظیم خدمات فنی و مهندسی که فراروی کشور قرار گرفته است با توجه به استعدادها و امکانات موجود، مزیت نسبی را برای شرکت های ایرانی فراهم آورده است. افزایش قابل توجه درآمدهای ارزی کشور، اشتغال زایی مولد و پایدار، توسعه روابط سیاسی و اقتصادی، انتقال دانش و دانش آفرینی و آشنایی و دوستی بیشتر ملت ها از جمله مزایای صادرات خدمات برای دولت و صرفه جویی های ناشی از مقیاس، بهره مندی از بازارهای وسیع تر، ارتقای شهرت بین المللی، توانمند سازی و توسعه مهارت های منابع انسانی، تعامل با بازیکنان جهانی اقتصاد و کسب تجارت بیشتر بازرگانی و کاهش ریسک فعالیت در بازار محدود از جمله مزایای صادرات خدمات برای صادرکنندگان است.