خواب زمستانی اقتصاد در سایه آفتاب برجام

سازه نیوز:طی روزهای اخیر، علی رغم وعده های نوید دهنده اقتصادی دولت تدبیر و امید، خبر تعطیلی دومینو وار واحدهای صنعتی و تولیدی و همچنین در پی آن افزایش چشمگیر آمار بیکاران از سراسر کشور به گوش می رسد. 

گفتنی است در شرایطی که رییس جمهور شکر گزاری بر برجام را  لازم تصور می کند و سخن از گشایش های هر روزه در حوزه های مختلف دوران پسا برجام را نوید می دهد، کارگران واحدهای صنعتی بزرگ و کوچک کشور به جای سجده شکر برای این فتح الفتوح دولت در حال بیکار شدن  و از دست رزق و روزی خود هستند. این در حالی است که دولتمردان، برجام را معجزه ای بر اقتصاد به خواب رفته کشور قلمداد می کردند اما حال با گذشت چند ماه، تنها معجزه ای مشهود برجام، قطع نخاع اقتصاد داخلی کشور است.  هر چند در این میان باید متذکر شد که دادن شعار در زمینه اقتصادی، نه تنها پیشرفت را حاصل نخواهد کرد، بلکه تلاش دیگران را نیز بی نتیجه خواهد گذاشت. 

دولت تدبیر و امید در سایه برجام که از سوی رییس جمهور آفتاب تابان لقب گرفت، قصد بر به غلطک انداختن چرخ های اقتصادی داخل کشور گرفت اما آنچه در عمل به وقوع پیوست سرو سامان دهی به  اقتصاد کشورهای غربی بود.

 تا جایی که چنین تصور می شود دولت یازدهم اهمیتی به صنعت و تولید داخلی ندارد و بیشتر تمرکز خود را بر اقتصاد وارداتی و رابطه با بلوک غرب گذاشته است و انگار آفتاب برجام که دولتمردان نوید آن را می دادند هرگز بر پیکر به خواب رفته واحدهای تولیدی کشور نتابیده است. چرا که تنها سوغات برجام برای مردم، افزایش آمار بیکاری، افزایش قیمت ها و پایین آمدن قدرت خرید مردم است.  

بدیهی است برجام برخلاف انتظار مسوولان هیچ تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور برجای نگذاشت. چرا که طبق پیش بینی های به عمل آمده انتظار می رفت بانک های خارجی مراودات خود را با ایران افزایش دهند تا از این طریق شاهد شکوفایی اقتصاد باشیم. اما آنچه در واقع بعد از برجام اتفاق افتاد در تضاد واقعی با این خوش بینی ها است. به عبارت دیگر نتایج برجام که قرار بود روزگاری کام مردم را شیرین کند و رونق را به بخش تولید باز گرداند متاسفانه در رشد فزاینده آمار بیکاری تبلور یافت. هر چند نمی توان به طور قطع از برجام انتظار معجزه داشت اما باید اذعان داشت که این طرز فکر خوش بینانه تنها گره مشکلات اقتصادی را کور تر می کند. 

همان گونه که می دانیم امروزه رکود و تورم از مهم ترین مشکلاتی است که سبب شده تا بسیاری از واحدهای صنعتی به دلیل عدم وجود بازار فروش نیمه تعطیل و یا تعطیل شوند. مشکلی که شاید بتوان با استفاده از کالای داخلی، رونق کارگاههای کوچک، حمایت و ارائه تسهیلات مورد نیاز شرایط لازم را برای رونق و تحقق اقتصاد مقاومتی ایجاد نمود.

به نظر می رسد مدیران ارشد اقتصادی در دولت یازدهم سعی براین دارند تا ابتدا نرخ تورم را کاهش دهند و سپس به معضل رکود و رونق دهی به تولید و رفع بیکاری رسیدگی کنند، یعنی همان استراتژی که در طرح سامان دهی اقتصادی دولت اصلاحات نیز به کار گرفته شد. اما آنچه که در این میان بیش از همه رخ نمایی می کند این است که امروزه نرخ تورم از نظر مسوولان امر در شیب نزولی قرار دارد تا جایی که کاهش نرخ تورم جزو کارنامه درخشان اقتصادی دولت حاضر رقم می خورد. اما باید متذکر شد که رشد نقدینگی یکی از عوامل تورم است و اگر هم زمان با اضافه شدن نقدینگی رکود اقتصادی در جریان باشد و با کاهش  تقاضا هم روبه رو شویم. طبیعتاً تورم هم نخواهیم داشت پس با این تعریف رکود موجود خود زمینه کاهش تورم را در پی داشته است.

با نگاه اجمالی وضعیت صنعت و تولید در دولت یازدهم به این نتیجه می رسیم که نبود نقدینگی، اعتبار کافی، ترسیم اقتصاد وارداتی، عدم توجه دولتمردان و قطع یارانه مصرفی بخش خصوصی باعث خشک شدن آخرین قطرات اعتبارات سرمایه گذاران شد تا جایی که چراغ شهرک های صنعتی یکی پس از  دیگری خاموش شد. 

البته در این میان بوروکراسی  اداری دست و پا گیر در کنار کمبود نقدینگی و عدم لغو تحریم ها نیز مزید بر علت شد تا روند توسعه و سرمایه گذاری در کشور به کندی طی شود و بسیاری از کارخانه ها و مراکز تولیدی که در سال های اخیر فعالیت خود را آغاز کرده اند نیز با رکود و ورشکستگی مواجه شوند. اما باید توجه داشت که اگر یک واحد صنعتی تعطیل شود، راه اندازی مجدد آن کار بسیار دشواری است و همچنین نیاز به هزینه به مراتب بیشتری دارد. از این رو تلاش برای جلوگیری از تعطیلی واحدهای صنعتی توجیح اقتصادی دارد.

بدیهی است رهبر معظم انقلاب اسلامی، بارها بر دو محور اقتصاد مقاومتی و اجرای اصل چهل و چهار تاکید نموده اند. این در صورتی است که متاسفانه بنا به دلایلی تا کنون انجام این مهم، به مرحله اجرا در نیامده است. چرا که بنا به اظهار نظر برخی از کارشناسان، دولت برای ماندن در راس قدرت، نیاز به همراهی و حمایت اقشار خاص دارد که این افراد در قبال خدمات خود از دولت امتیاز و پست می خواهند و همین امر باعث شده تا دولت در بخش خصوصی سازی موفق عمل نکند. همان طور که می دانیم با توجه به شرایط نابسامان اقتصاد حضور واقعی بخش خصوصی نوید دهنده روشنایی چراغ صنعت است. از طرف دیگر اهتمام به تحقق اقتصاد مقاومتی می تواند موجب کاهش نرخ بیکاری و افزایش رفاه مردم شود چرا که اقتصادی با تولید ملی و حمایت از آن تبلور می یابد.