شورای مرکزی و اخلاق حرفهای مهندسی؛ از حرف تا عمل
در این بیست‌سالی که از تدوین قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان می‌گذرد، اتفاقات مهمی رخ داده و کاربرد مقررات ملی ساختمان در ساخت‌وسازها به امری بدیهی و لازم تبدیل شده است. ساخت بیش از 14میلیون واحد مطابق با اصول مهندسی و مقررات ملی ساختمان نیز مبین همین توجه و لزوم است.
بال دیگر پرواز صنعت ساختمان را می‌توان اصول اخلاق حرفهای مهندسی دانست. اخلاق حرفهای هم سابقه‌ای به بلندای تاریخ دارد؛ اما تدوین اصول و ضوابط آن، هنوز به‌درستی تبیین و تدوین نشده است. هرچند در بسیاری از کشورها در کنار تدوین قوانین ملی ساخت، اصول اخلاق حرفهای را هم به‌صورت مجموعه‌ای از الزامات و توصیه‌ها و نه لزوماً اجبار، جزو برنامه‌های آموزشی و ترویجی مهندسان قرار داده‌اند.
آموزش این اصول باعث می‌شود مهندسان در آزمون‌های اجتماعی و دوراهی‌های پیش رو، جانب اخلاق حرفهای را بگیرند و در مواردی که تعارض منافع وجود دارد، تصمیم‌گیری اخلاقی داشته باشند.
در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، در ذیل وظایف شورای مرکزی و هیئت عمومی، تشکیل سالانه مجمع عمومی در تیر پیش‌بینی شده است که در بند آخر ماده 107، وظایف و اختیارات هیئت عمومی به شرح زیر است: «بررسی و تصویب سایر ضوابط، مقررات، نظام‌نامه‌ها و پیشنهادهای ارائه‌شده از سوی شورای مرکزی یا دبیرخانه هیئت عمومی».
تاکنون 18 اجلاس سالیانه در نقاط مختلف کشور برگزار شده که در پایان هر اجلاس، بیانیه‌ای با رأی هیئت عمومی تهیه و در پایان نشست قرائت شده است.
در بیش از نیمی از این بیانیه‌ها، یک بند را به اصول اخلاق حرفهای و ضرورت تدوین اصول آن اختصاص داده‌اند؛ اما فقط در حد بند و بیانیه باقی مانده و هیچ‌گاه اجرایی نشده است که می‌توان به دو مورد آن اشاره کرد:
قطعنامه اجلاس هفدهم، تهران سالن اجلاس سران، 4 تیر 1383
بند 1. ارتقاي اخلاق حرفه‌اي در مهندسي ساختمان (اخلاق مهندسي) در ردیف اولويت‌هاي ابتدایی سازمان و سازمان‌هاي استان قرار گيرد و با تشدید فعالیت در دبيرخانه اخلاق مهندسی و تعمیم آن به سازمان‌های استان، اقدامات مختلف در اين راستا پيش‌بيني شود و به‌طور مستمر به مرحله اجرا و عمل در آيد.
قطعنامه اجلاس دوازدهم، شيراز، 28 تیر 1387
بند 15. شوراي مركزي با روش‌هاي آموزشي، تشويقي نسبت‌به نهادينه‌كردن اخلاق حرفه‌اي و افزايش ميزان وابستگي اعضاي سازمان‌ها به اصول اخلاقي حرفه مهندسي اقدام نمايد و در ترويج نقش اعتلایي و انتظامی سازمان‌ها به‌مثابه وظيفه حرفه‌اي آن اهتمام ورزد تا از اين طريق، ارائه خدمات بهتر به مردم وظيفه اخلاقی اعضاي سازمان در سراسر كشور قرار گيرد.
اولین همایش ملی اخلاق حرفهای در سال گذشته برگزار و با استقبال گسترده از کمپین اخلاق حرفهای مهندسی روبه‌رو شد. به دنبال آن، نظام‌نامه اخلاق حرفهای در مهندسی ساختمان، در 5 اصل اخلاقی و 26 بند، توسط معاون اول محترم رئیس‌جمهور در اسفند 1394 ابلاغ شد. بنابراین، سازمان‌های نظام‌مهندسی مکلف به تشکیل کمیته‌ای برای اجرایی‌کردن این نظام‌نامه هستند.
بر اساس آنچه گفته شد، در اجلاس پیش روی شورای مرکزی شایسته است به اقداماتی بیش از اختصاص یک بند بیانیه پایانی اجلاس به این موضوع دست بزند و حتی جا دارد یکی از دستور جلسات خود را به چگونگی پیاده‌سازی و اجرایی‌کردن اصول اخلاق حرفهای در حرفه مهندسی و صنعت ساختمان اختصاص دهد.
در حقیقت، اخلاق حرفهای کیمیای گم‌شده‌ای است که در صورتی که دست‌اندرکاران، فعالان و نخبگان عرصه ساخت‌وساز و مهندسان به آن توجه کنند، می‌توان امیدوار بود صنعت ساخت‌وساز کشور با دو بال «دانش حرفهای مهندسی» و «اخلاق حرفهای مهندسی» به اوج قله کیفیت برسد.
