تشریح مشکلات ۶ گانه پروژه مسکن مهر در کشور

 غلامرضا کول، از فعالان حوزه انبوه‌سازی در میزگرد بررسی مشکلات انبوه‌سازی گفت: من از ابتدای انقلاب از کارکنان و مدیران وزارت مسکن و شهرسازی بودم و الان بازنشسته هستم و در حوزه انبوه‌سازی و پیمانکاری فعالیت دارم. در نتیجه با سیاست‌ دولت‌ها در حوزه مسکن آشنایی دارم.

غلامرضا کول ادامه داد: مشکلات بخش مسکن در ایران را ناشی از عدم استراتژی درازمدت دولت‌ها می‌دانم که با تغییر دولت متاسفانه این بخش مهم اقتصادی و اشتغال‌زا دستخوش سلیقه‌ها و آزمون و خطا می‌شود. استراتژی دولت‌های قبل از انقلاب در بخش مسکن بر پایه شهرک‌سازی با تمامی امکانات برای اقشار مختلف و ایجاد خانه‌های سازمانی کارمندی ، کارگری، نظامی و امنیتی معطوف بود که نمونه‌های آن در تمامی نقاط کشور به چشم می‌خورد. شهرک اکباتان ، آپادانا ، اسکان و ... نمونه بارز آن است.

وی اظهار داشت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و سال‌های اول انقلاب به دلیل فقدان استراتژی و جریان جنگ تحمیلی، سیاست کشور در توزیع زمین شهری بین تمامی افراد فاقد مسکن در حاشیه شهرها توسط اداره زمین شهری انجام شد که چون این اراضی فاقد امکانات زیربنائی و روبنایی بود ساخت و ساز توسط مردم سال‌ها به درازا کشید و اهداف تامین مسکن و اشتغال در این طرح مغفول ماند. سپس دولت بعد از جنگ تحمیلی طرح ایجاد شهرهای جدید با هدف تولید و اشتغال و تامین مسکن شهری با همه خدمات مورد نیاز را مطرح کرد مانند شهرهای پردیس ، هشتگرد، پرند، بهارستان، فولادشهر، سهند تبریز، گلبهار مشهد و نظایر آن که این طرح‌ها به جهت گستردگی وسیع و عدم تامین مالی برای زیرساخت‌های شهری توسط دستگاه‌های دولتی خدمات رسان مانند شهرداری‌ها ، آموزش و پرورش ، بهداشت درمان ، برای کاربری‌های مورد نیاز مردم، مناسب نبود.

کول ادامه داد: بخش خصوصی نیز برای سرمایه‌گذاری در این شهرها با استقبال کمی وارد سرمایه‌گذاری شد و عملا اهداف طرح به درازا کشیده شد و وزارت راه و شهرسازی در ایجاد و تکمیل زیرساخت‌های شهری و خدمات روبنائی تنها و ناکام ماند که هنوز هم با دستگاه‌های دولتی خدمات‌رسان و موسسات و نهادهای عمومی برای ارائه خدمات مورد نیاز مردم برای رسیدن به اهداف طرح و استقرار جمعیت درگیر است.

این فعال بخش مسکن اظهار داشت: در همین راستا طرح‌های مسکن اجاره به شرط تملیک وارد عرصه ساخت مسکن شد که آن هم طی دوره ۱۰ ساله موفقیت چندانی به دست نیاورد تا اینکه در سال ۸۸ فارغ از تمامی برنامه‌ریزی‌های قبلی طرح تولید سالانه یک میلیون واحد مسکونی مهر شروع شد که در آن نواقص و اشکالات اساسی وجود داشت.

وی عمده‌ترین نواقص و اشکالات اساسی مسکن مهر را این گونه عنوان کرد:

۱. قیمت ساخت برای تمام کشور اعم از یک طبقه تا چند طبقه یکسان تعیین شد.

۲. محل احداث در زمین‌های حاشیه شهرها که فاقد امکانات دسترسی به آب و برق و خدمات بود انتخاب شد.

۳. هزینه راه‌های دسترسی و خدمات زیربنائی و روبنائی آنقدر سنگین بود که قیمت تمام شده در بعضی مناطق بیشتر می‌شد.

۴. تامین منابع مالی در مقابل هزینه‌ها ناچیز بود و قرار بود مردم تامین کنند که قدرت مالی آنها کم و روز به روز هم با افزایش قیمت‌ها روبرو می‌شدند.

۵. برنامه تولید سالانه فراتر  از نیاز واقعی بود و به دلیل طولانی شدن دوران ساخت و وجود تورم سالانه عملا قیمت تعیین شده اولیه پاسخگوی هزینه احداث نبود و قیمت‌ها گرانتر از پیش بینی اولیه رقم خورد.

۶. هر چند این طرح باعث اشتغال زیادی از نیروی کارگری و فعال شدن صنعت ساختمان در بخش فولاد و مصالح و ابزار آلات ساختمانی شد و تعداد زیادی از مردم با فرهنگ‌ها و سطوح مختلف اجتماعی را در چنین مجتمع‌هایی اسکان داد اما مسائل اجتماعی – فرهنگی و امنیتی آنها و نگهداری این بناها در آینده با مشکلاتی مواجه خواهد بود.