متخصصان ایمنی هر ۶ ماه یکبار باید ساختمان ها را کنترل کنند

 

«پلاسکو» نخستین بلند مرتبه تهران بود، اما نخستین ساختمانی نبود که طعمه بی‌توجهی به «تذکرها و اخطارها»شد.  چرا که  به گفته معصومه آباد، عضو شورای شهر تهران، ۳ هزار ساختمان در تهران، وضعیتی مشابه «پلاسکو» دارند و هر لحظه باید انتظار فروریزش ساختمان جدیدی را در تهران کشید. به این آمارها باید اخطارهای لازم برای توقف فعالیت «مرکز تجارت جهانی فردوسی» و تخریب طبقه غیر قانونی پاساژ پر حاشیه «علاءالدین» را هم اضافه کرد. اگرچه کارشناسان نظام مهندسی بر این باورند بیش از ۹۰ درصد ساختمان‌های تهران نا ایمن هستند و یکی از دلایل آن هم به سازندگان غیر متخصصی برمی‌گردد که حرفه اصلی‌شان ساخت و ساز نیست!

دکتر حیدر جهانبخش، عضو هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران با بیان اینکه مهم‌ترین موضوع در ساختمان ها طبق استاندارد جهانی، توجه به «سلامت» و «ایمنی» است، می‌گوید: اما متأسفانه باید بگویم، نه «مدیریت شهری» و نه «بهره بردار»، هیچ کدام به این دو اصل مهم در ساختمان‌ها توجه نمی‌کنند. همین چند ماه پیش بود که به علت رعا یت نکردن ایمنی، آتش گرفتن یک سقف کاذب در برج سلمان مشهد، ساختمان را کامل از بین برد و حالا یک ساختمان ۵۴ ساله در تهران، طعمه حریق می‌شود و این اتفاق در آینده هم خواهد افتاد.

وی با بیان اینکه روش‌های ایمن‌سازی در ساختمان‌ها چه در دوره ساخت و چه در دوره بهره‌برداری باید به شدت تقویت شود، می‌گوید: به تازگی دفتر مقررات ملی ساختمان وزارتخانه راه و شهرسازی، بدنبال اجرای نشان استاندارد جهانی سلامت و ایمنی ساختمان هاست، اما تاکنون هیچ ساختمانی این نشان را دریافت نکرده و این کار تازه‌ای است.

وی ادامه می‌دهد: به بهانه اتفاق ساختمان پلاسکو،  همه مردم باید مطالبه گر فعال شدن خدمات مهندسی دوره بـــــــــهره‌برداری ساختمان باشند. چراکه در قانون نظام مهندسی، این مورد پیش‌بینی شده اما طی این ۲ دهه اجرا نشده است.

او درباره علت اجرا نشدن این اصل مهم در ساختمان‌ها به بی‌توجهی دستگاه‌های مسئول از جمله وزارتخانه راه و شهرسازی اشاره کرده و می‌گوید: براساس این اصل مهم، مهندسان ساختمان باید در دوره بهره‌برداری هم نظارت ها و کنترل‌های لازم را در حوزه ایمنی ساختمان ها انجام دهند.

وی درباره سن ساختمان‌های مسکونی دنیا، به رقم ۱۰۰ سال اشاره کرده و با بیان اینکه عمر ساختمان‌های کشور، یک چهارم استانداردهای جهانی است، می‌گوید: در کشور ما عمر ساختمان ها ۲۰ تا ۲۵ سال است که در ساختمان‌های عمومی باید به این سال توجه نکرده و به طور کامل در زمان بهره‌برداری باز احیا و اماده شوند. متأسفانه این اتفاق الان نمی‌افتد و به محض ساخت، پایان کار صادر می‌کنیم. هفته پیش طی بازدیدی که از پارکینگ شرقی پلاسکو داشتم، فاجعه‌ای در بدنه شرقی دیدم که نشان می‌داد به علت نصب بی‌رویه دستگاه‌های تأسیساتی سرشار از خطر است و باید حتماً پلمب شود. اما متأسفانه تنها به ارائه تذکر بسنده شده بود.

وی با بیان اینکه هم اکنون سلامت ساختمان در زمان پایان کار، باید به تأیید بهره‌بردار و مدیریت شهری برسد، می‌گوید: موضوع مهم دیگر« بیمه تضمین کیفیت ساختمان»است که در همه ساختمان‌های دنیا اجرا می‌شود، اما آنهم منوط به استقرار مهندسین است، درحالی که هم اکنون شهرداری تنها به ارائه تذکر بسنده می‌کند، اما مسئولیت هرگونه خطر با مدیریت شهری است و شهرداری هم جز از عهده نظارت و کنترل ساختمانها برنمی‌آید.

وی با بیان اینکه هم اکنون ساختمان‌های نا ایمن زیادی در شهر داریم، می‌گوید: متأسفانه پاساژ علاءالدین و مرکز تجارت بین‌الملل فردوسی هم به ایمنی هیچ توجهی نشان ندادند و الان چند ماه است که درگیر تخریب طبقه غیر قانونی علاءالدین شده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه خطر در کمین ساختمان‌های جدید است، به روزنامه ایران می‌گوید: ساختمان‌های جدید بویژه بلند مرتبه‌ها به علت پیچیدگی‌های زیادی که دارند، خطرناک ترند.

به گفته جهانبخش، ساخت و سازهای غیر منطقی و غیر اصولی، تهران را به یک شهر غیر تاب آور تبدیل کرده، درحالی که طبق استاندارد جهانی، یک ساختمان در حین ساخت حتی اگر یک مصدوم داشته باشد، جزو ساختمان ناایمن محسوب می‌شود، اما متأسفانه در کشور ما سالانه ۲ هزار نفر براساس حوادث ساختمانی جان خود را از دست می‌دهند.وی با بیان اینکه شهر ناپایدار و ناایمن با ساختمان ناایمن تناسب دارد، می‌گوید: حفاری تونل مترو در زیر ساختمان هم در این حادثه بی‌تأثیر نبوده است.

جهانبخش به ماده۵۵ قانون شهرداری‌ها اشاره کرده و می‌گوید: براساس این قانون، شهرداری باید بعد از تذکر، برای پلمب ساختمان اقدام کند و حتی فراتر از این،  سیستم ایمنی را با هزینه خود ایجاد کرده و بعد با جرایمی که وضع می‌کند، آن را از بهره‌بردار دریافت کند. نظام مهندسی تا قبل از صدور پروانه کار نقش دارد.

مهندس حسن سلطانعلی، دبیرکمیته ایمنی نظام مهندسی استان تهران هم با بیان اینکه گرمای بیش از حد حریق، اسکلت فولادی سازه را تغییر داده است، می‌گوید: درحالی که طبق استانداردهای جدید، پوشش یا لایه مقاومی روی اسکلت ایجاد می‌کنند تا در هنگام آتش سوزی زمان بخرند.وی با بیان اینکه در اتفاق دیروز همه از مردم گرفته تا مسئولان بازنده بودند، می‌گوید: ایمنی یک نگرش سیستماتیک است. ایمنی در «حین ساختمان سازی» و ایمنی «سازه در حین بهره برداری» ۲ تدبیر مهم هستند که باید رعایت شود. بنابراین وظیفه بهره‌بردار است که سازه را در برابر عوامل جوی مثل زلزله مقاوم کند و در نهایت سیستم ایمنی تأسیسات را در برابر حریق ارزیابی کند.سلطانعلی تأکید می‌کند: با اطمینان تمام می‌گویم که عمده ساختمان‌های تهران و کشور در این زمینه ایمن نیستند و الان در حدود ۹۰ درصد ساختمان‌های جدید تهران، ایمنی سازه جدی گرفته نمی‌شود. الان کدام ساختمان ۵ طبقه، نقشه برق یا تأسیسات دارد؟

وی ادامه می‌دهد: طبق مبحث ۲۲ قانون مقررات ساختمان، پاساژ پلاسکو باید طبق دستورالعمل مشخصی در سال، از سوی مهندسین بررسی و بازرسی می‌شد. شهرداری البته تذکراتش را داده، اما از آنجا که کارگاه تولیدی در این پاساژ مستقر بوده، طبق فصل ۴ قانون کار، بازرسین کار موظف به بازرسی و پلمب بوده‌اند. شهرداری البته می‌گوید که چون کارگاه‌ها در حال بهره‌برداری نبوده و در مالکیت بخش خصوصی بودند، امکان ورود نداشته و به بازرسین کار، گزارش داده‌اند. بازرس هم ضابط قضایی است و باید پرونده ساختمان را به قوه قضاییه ارسال می‌کرد تا درخواست پلمب بدهند.اگرچه مباحث درهم تنیده‌اند و متأسفانه فرماندهی واحد وجود ندارد.وی با بیان اینکه برج‌های تهران ناایمن نیستند و این در بلند مرتبه‌ها فاجعه است، تأکید می‌کند: مشکل اینجاست، مهندس متخصص، ساختمان نمی‌سازد! کسی که الفبای ساخت و ساز را نمی‌داند، الان همه سیستم‌ها را حذف می‌کند تا سود بیشتری ببرد. درحالی که طبق مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، سازنده ذی صلاح باید ساختمان بسازد و پاسخگو باشد. هم اکنون ۱۰۶ هزار نفر در نظام مهندسی عضو هستند که فقط ۶۰ هزار نفر فعالند.

وی ادامه می‌دهد: الان در راسته خیابان جمهوری، چند درصد مغازه‌ها، برنامه ارزیابی ریسک دارند؟ دراین برنامه، تیم متخصص، خطرها را شناسایی کرده و حتی نگهبان شیفت صبح و شب، آموزش می‌بینند، علاوه بر اینکه متخصصان ایمنی، هر ۶ ماه یکبار، ساختمان را ارزیابی می‌کنند.

وی با بیان که آموزش عمومی در این حوزه بسیار ضعیف است، تأکید می‌کند: اگر ساکنین با یک کپسول آتش را خاموش می‌کردند کار تمام شده بود، اما برخی بدون توجه به ابعاد حادثه، بدنبال چک و پول خود رفتند که گیر افتادند. در این اتفاق متأسفانه، حتی نیروهای امدادی هم شوکه شدند و چرا فرماندهی عملیات باید اجازه دهد که تعدادی از نیروها حین عملیات، در طبقه منهای یک استراحت کنند. زمانی که طبقه ۱۱ شروع به ریزش کرد به هرکس که می‌توانستیم اطلاع دادیم تا ساختمان را تخلیه کنند، اما تیم اجرایی آموزش کافی ندیده بود.

مهندس حامد مانی فر، مدیر کل دفتر مقررات ملی  کنترل و ساختمان وزارت راه و شهرسازی هم با بیان اینکه هرگونه اظهارنظر منوط به بررسی دقیق موضوع بدون شتابزدگی است، می‌گوید: براین اساس ما کارگروهی متشکل از کارشناسان تشکیل دادیم تا ابعاد ماجرا را در دو حوزه «حریق» و «سازه» واکاوی کنند. البته نتیجه این بررسی، در هفته‌های آینده اعلام می‌شود. وی با بیان اینکه در بافت‌های مرکزی، ساختمان‌های قدیمی تجاری زیادی قرار دارند که باید در حوزه «نگهداری ساختمان» مورد توجه قرار بگیرند، می‌گوید: هرچه شهرها بزرگ‌تر می‌شوند، حساسیت تاب آوریشان بیشتر می‌شود و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق تر هستند.

وی با تأکید بر اینکه رعایت مقررات ملی ساختمان درحال حاضر  برای همه ساختمان‌ها الزامی است، می‌گوید: اما اینکه با چه کیفیتی اجرا می‌شود و چه کسانی و یا چه نهادهایی کوتاهی می‌کنند؛همچنان جای سؤال است.به گفته مانی فر از ۲ ماه پیش، تیم کارشناسی، حوادث مختلف ساختمانی مثل گودبرداری و ریزش‌ها را ثبت و بررسی می‌کند.

وی با بیان اینکه باید از  حوادث ناکامی ها درس‌های بزرگ گرفت، می‌گوید: آتش سوزی برج سلمان مشهد منجر به شکل‌گیری دستورالعملی از سوی وزارت راه شد تا همه تولید‌کنندگان مصالح ساختمانی طی ۶ ماه، حتی در صورت داشتن گواهی استاندارد و مجوز تولید، از مرکز تحقیقات این وزارتخانه، تأییدیه و گواهی محصولات مرتبط با حریق را دریافت کنند. امیدوارم این اتفاق هم به نتایج مطلوبی برای شهر ها  منجر شود.