محیط زیست خوزستان را بدون درنگ دریابیم

*سید آرمان شیرمردی:واقع شدن کشور ایران در قلمرو و کمربند آب و هوای خشک جهانی با میانگین بارندگی سالانه حدود 250 میلیمتر و قرار داشتن قریب به 90% از گستره سرزمین ایران در منطقه خشک و نیمه خشک و با حرکت ایران به سمت بیابان¬زایی، سالانه مقدار 50 هزار هکتار بر بیابان¬های کشور افزوده می¬شود.

بطوریکه در حال حاضر از 164 میلیون هکتار مساحت ایران مقدار 32 میلیون هکتار آن در محدوده بیابانی قرار داشته که حدود 7 میلیون هکتار آن در کانون بحرانی است و مع الاسف کانون¬های استان در قسمت بحرانی قرار گرفته¬اند، مضاف بر این یکی دیگر از کانون های بحران¬زا در آلودگی هوای استان در کشورهای همسایه جنوب و جنوب غربی واقع گردیده که با توجه به اقلیم صحرایی، خشک و سوزان محدوده جغرافیایی شبه جزیره با لحاظ تغییرات اقتصادی اجتماعی، سیاسی در منطقه و آشفتگی¬های اجتماعی ناشی از تحولات سیاسی به بحران آلودگی خارج از مدیریت ایران دامن زده و مشکلات عدیده¬ای را بر زیست بوم خوزستان تحمیل نموده است.

از دیرباز راهبرد پیشگیری از عوارض و تنش های خشکسالی، استفاده از رفتارهای هیدرولوژیکی و ویژگیهای طبیعی عرصه¬های مختلف در هر منطقه، راهکارهای بومی مناسبی را در مقابله با تنش¬ها و عوارض خشکسالی ها یافته و با کار بست آنها در چرخه زندگی با تعدیل تنش ها روزگار سپری نمودند.

اما در حال حاضر با اتکاء به قدرت ویرانگر تکنولوژی و استیلا بر طبیعت و استفاده¬های بی¬رویه و حریصانه از منابع محدود طبیعی بدون توجه به توان طبیعت منطقه با انحراف بستر رودخانه ها، تغییر حوضه¬های آب زیر در پایین دست و ده ها برداشت و دستکاری های حریصانه، لوازم و مکانیسم تشدید در توسعه کانون های بحران زا و تولید آلاینده ها را فراهم و هرازگاهی با وزش بادهای قالب، باران خاک را روانه منطقه نموده و عرصه حیات و زیستن را برای مردم به مخاطره انداخته است.

از سوی دیگر مشکل ریزگردها قریب به یک دهه و اندی شروع و مشخصا" محیط زیست خوزستان را تحت تاثیر قرار داده و علی رغم سپری شدن تعداد 5 برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی، عمرانی (عمومی) کشور توجه چندانی به پدیده ریزگردها نشده و با مرور زمان به دامنه و شدت آن افزوده که علاوه بر تهدید بهداشت و حیات شهروندان، زیانهای جبران ناپذیر اقتصادی بر اقتصاد استان تحمیل نموده است و متاسفانه در هر بار باران خاک مسئولان در موضع انفعال با اقدامات جزئی و تسکینی با تعطیلی اماکن آموزشی و ... از کنار مشکل گذشتند، در صورتیکه در کنار مدیریت بحران می بایست مدیریت پیشگیرانه یا مدیریت ریسک با اولویت خاص در دستور کار قرار داده می شد تا با مطالعه و تدوین برنامه و اجرای آن به مهار مشکل لااقل در کانون های داخلی اقدام می¬نمود. 

لذا در راستای پیشگیری معضل حیاتی مزبور پیشنهاداتی شامل دو بخش اقدامات کوتاه مدت و بلندمدت به شرح ذیل جهت اطلاع و بهره برداری درج می¬گردد.

1-به عنوان اقدامی آنی تجهیز سازمان هواشناسی مرکز استان به فناوری و روزآمد و جلب مشارکت سازمان هواشناسی بین المللی جهت تبادل اطلاعات آب و هوایی و دست¬یابی دقیق با حداقل خطا وضعیت آب و هوا جهت مدیریت تناقض¬های موجود.

2-تفویض اختیار به مدیر کل ستاد بحران استانداری در مواقع وضعیت بحرانی آب و هوا جهت تسریع در تصمیم¬گیری و اطلاع رسانی بموقع که نیاز به تعطیل اجباری اماکن ضروری استان میباشد.

3-نصب ایستگاه¬های سنجش آلودگی هوا در سطح شهر به منظور پایش آلودگی هوا جهت شناسی و آنالیز منابع آلوده کننده و همچنین اطلاع شهروندان از وضعیت.

4-الزام و اجبار صنایع آلوده کننده هوا که در حریم شهر اهواز واقع شده¬اند به نوسازی صنایع و کاهش آلاینده ها و اخذ گواهی از استانداردهای بین المللی.

5-الزام صنایع بزرگ واقع در محدوده شهر اهواز به اجرای 25% از عرصه محیط کارخانه به فضای سبز براساس قوانین ذیربط و مشارکت آنها در توسعه و گسترش فضای سبز شهر.

6-تامین و تخصیص اعتبار از محل منابع ملی و درج ماده و یا تبصره در قانون برنامه ششم عمرانی کشور به منظور مطالعه و تدوین برنامه و پروژه های پیشگیرانه کانون های بحران زا داخلی و رصد مستمر کانون ها.

7-تامین مالی ستاد بحران استانداری بمنظور حمایت های مالی و درمانی حادثه دیدگان و جبران خسارات وارده ناشی از آلودگی موارد اورژانس در کوتاه مدت.

8-تجهیز سازمان آب و برق خوزستان به ماشین آلات و تجهیزات مربوط به تعمیر و نگهداری تاسیسات و شبکه های انتقال و توزیع در معرض آلودگی و مطالعه جهت بازنگری در روش ها بمنظور استفاده از روش های مدون روز در راستای افزایش ضریب پایدار نیروی برق در مواقع بحرانی.

9-با توجه به اینکه اکثر شبکه آب و فاضلاب شهرهای استان و اهواز از سیستم فنی تحت فشار استفاده می¬شود، تجهیز آنها با ژنراتورهای اضطراری و سایر ماشین آلات و تجهیزات مرتبط با مدیریت بحران در مواقع مورد نیاز.

10-احداث و افزایش منابع ذخیره آب در سطح شهر خصوصا در کانون های جمعیتی شهر.

11-با توجه به شرایط جغرافیایی استان مطالعه جهت تعویض شبکه هوایی توزیع نیروی برق شهر اهواز و استان به شبکه زیرزمینی بمنظور افزایش ضریب پایداری، کاهش تلفات و جلوگیری از دست برد انشعابات غیرمجاز.

12-مطالعه پیرامون اجرای طرح فوری و آنی مالچ پاشی، و امکان ریگ فرش و کاشت گیاهان بوته¬ای و نهال کاری کانون¬های بحران زا.

13-احداث تصفیه فاضلاب شهرهای اهواز، سوسنگرد، بستان، آبادان و خرمشهر و مطالعه پیرامون استفاده از بازچراخانی آب آنها به هورهای منطقه که در جریان خشکسالی ها تحت تاثیر قرار گرفته اند.

14-با توجه به وسعت و وخامت موضوع ریزگردها، جهت رسیدگی به معضل نیاز به نگاه ملی و تشکیل ستاد ملی پیگیری با مشارکت نمایندگان درگیر در مشکل ریزگردها.