نظر رئیس ایکوموس درباره دیوارکشیهای جلوی مجلس قدیم؛
دیوار بین مجلس و ملت!
دیوارکشی مقابل ساختمان تاریخی مجلس شورای اسلامی در حالی الحاق پیاده روی شرقی میدان بهارستان به مجلس را تقویت میکند که طی چند سال اخیر حریم منظری این میدان با ساختو سازهای بناهای جنوبی مربوط به مجلس خدشهدار شده است.
دیوارکشی مقابل ساختمان تاریخی مجلس شورای اسلامی در حالی الحاق پیاده روی شرقی میدان بهارستان به مجلس را تقویت میکند که طی چند سال اخیر حریم منظری این میدان با ساختو سازهای بناهای جنوبی مربوط به مجلس خدشهدار شده است. افزون بر آن در دولت یازدهم نیز با سکوت معنادار شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری و میراث فرهنگی تخریب بخشی از خیابان دیالمه به منظور گسترش بناهای مجلس با سرعت آغاز و این روند همچنان ادامه دارد.
خبر دیوارکشی مقابل ساختمان تاریخی مجلس شورای اسلامی پنجشنبه ۲۰ مهرماه درحالی توجه همه را به خود جلب کرد که گروهی از کارشناسان دیوار کشی جدید مجلس را راهی برای تضمین امنیت بیشتر در مقابل حملات تروریستی عنوان کردند. البته گروهی هم این دلیل را بهانهای برای سرپوش گذاشتن به الحاق پیادهروی شرقی میدان بهارستان به مجلس عنوان کردند و خبر از احتمال حذف خیابان علامه شریف رضی در ادامه اجرایی شدن طرح مجلس دادند.
این درحالی است که خیابان نام برده شده گلوگاه بهارستان به سمت میدان شهدا و خیابانهای ۱۷ شهریور شمالی و جنوبی و پیروزی است و مشخص نیست در صورت صحت بسته شدن این خیابان و الحاق آن به مجلس، فارغ از مسائل میراثی، مردم با چه بار ترافیکی در آینده مواجه خواهند شد.
سکوت معنادار؟!
چندی است مجلس شورای اسلامی درحال اجرای پروژه توسعه فضای اطراف خود است. طرحی که به گفته برخی کارشناسان با نام «طرح جامع مجلس شورای اسلامی در منطقه بهارستان» در سالهای ۷۷- ۷۶ به کمک مهندسان مشاور یک شرکت تهیه و با هدایت «سازمان مجری ساختمانها و تأسیسات دولتی و عمومی وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی» تهیه شده و ظاهراً در سال ۷۸ به تصویب برخی دستگاهها رسیده است. در پی اجرایی کردن این طرح چند سالی است در ضلع جنوبی محدوده مجلس خیابان «مردم»، مجتمعهایی در حال ساخت است که مالکیت آن را به مجلس شورای اسلامی نسبت میدهند و ارتفاع بیش از حد آنها حریم منظری میدان بهارستان را خدشهدار کرده است.
اما این تمام ماجرا نیست چرا که به یکباره در دولت یازدهم شاهد تخریب خانههای خیابان «شهید دیالمه» بودیم که از یک سو به خیابان «امیرکبیر» و از سویی در یک دوراهی به خیابانهای «مردم» و «شهید آقاجانلو» (خیابانهای ضلع جنوبی مجلس) منتهی میشود. سرعت این تخریبها به همراه سکوت معنادار شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری و میراث فرهنگی به قدری بالا است که اکنون غولهای آهنی یکی پس از دیگری در محدوده خیابان علامه شریف رضی (ضلع شرقی مجلس، پس از مسجد سپهسالار که مسیر ورودی خودروها به خیابان مجاهدین اسلام (ژاله) برای رسیدن به میدان شهدا است) و خیابان شهید دیالمه به خوبی مشهود است و خبر از گسترش ساختمانهای مجلس میدهد.
این در حالی است که هنوز مشخص نیست این طرح کی و کجا مجوز میراث فرهنگی، شهرداری و شورای عالی معماری را برای اجرا در محدوده تاریخی بهارستان گرفته است؟ آیا صرف اعلام رضایت نمایندگان مجلس برای اجرای این طرح دلیلی میشود که مجلس در این محدوده دست به ساخت و ساز بزند؟ آن هم در حالی که مسئولان میراث فرهنگی تهران، میراث فرهنگی کل کشور و شورای عالی معماری از وجود این طرح اظهار بیاطلاعی کردند.
این طرح مورد تأیید چه کسانی نیست؟
چرا که به یکباره در دولت یازدهم شاهد تخریب خانههای خیابان «شهید دیالمه» بودیم که از یک سو به خیابان «امیرکبیر» و از سویی در یک دوراهی به خیابانهای «مردم» و «شهید آقاجانلو» (خیابانهای ضلع جنوبی مجلس) منتهی میشود. سرعت این تخریبها به همراه سکوت معنادار شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری و میراث فرهنگی به قدری بالا است که اکنون غولهای آهنی یکی پس از دیگری در محدوده خیابان علامه شریف رضی (ضلع شرقی مجلس، پس از مسجد سپهسالار که مسیر ورودی خودروها به خیابان مجاهدین اسلام (ژاله) برای رسیدن به میدان شهدا است) و خیابان شهید دیالمه به خوبی مشهود است و خبر از گسترش ساختمانهای مجلس میدهد
پس از اعتراض اصحاب رسانه و فعالان میراث فرهنگی تهران درخصوص اتفاقات مجلس و در میان گذاشتن این موضوع با معاون میراث فرهنگی در اواخر تیرماه، محمدحسن طالبیان ۴ مرداد ۹۶ از برگزاری جلسه شورای عالی معماری (دوشنبه ۲ مرداد ۹۶) با حضور اعضای این شورا، مسئولان میراث فرهنگی و کارشناسان ذی ربط مجلس درباره این ساخت و سازها در محدوده بافت تاریخی بهارستان به رسانهها خبر داد و گفت: «طرح مشاور برای ساماندهی میدان بهارستان و ساختوسازهایی که در پیرامون این میدان وجود دارد، نیازمند بررسیهای کارشناسی سازمان میراث فرهنگی و وزارت راه و شهرسازی کشور است. در جلسه شورای عالی معماری و شهرسازی درحالی اشکالاتی به طرح ساماندهی پیرامون میدان بهارستان وارد شد که پس از بررسی و ارزیابی اعضای این جلسه قرار شد تا پیشنهادات و اطلاعات مربوط به مطالعات مشاور هر چه سریعتر به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال و بررسیهای کارشناسی و میدانی توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور انجام شود. پس از آنکه این طرح از سوی کارشناسان میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت در کمیتههای فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مطرح میشود تا نتیجه بررسیها به وزارت راه و شهرسازی اعلام شود. از سویی همزمان با ارسال طرح مشاور به سازمان میراث فرهنگی کشور، طرح ساماندهی پیرامون میدان بهارستان به کمیته فنی سه شورای عالی معماری و شهرسازی بازگشت داده شده تا پس از بررسی نمایندگان دستگاههای عضو شورای عالی معماری و شهرسازی تعدادی از دستگاهها بار دیگر برای طرح در شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال شود.»
اما با وجود برگزاری این جلسه همچنان ساخت و سازها با سرعت در محدوده بهارستان بدون هیچ وقفهای به راه خود ادامه میدهد تا آنجا که گفته میشود این طرح خیابان شهید مصطفی خمینی در غرب، خیابان شهید دیالمه و شهید آقاجانلو در شرق، خیابان شهید معیری در شمال و خیابان آرین و شهید بنی جمال در جنوب را در برخواهد گرفت تا مجلس با ساخت این ساختمانها به اهداف مسکونی، فرهنگی، اداری، حکومتی، خدماتی، پشتیبانی، پارکینگ خود دسترسی پیدا کند.
بهارستان چرا نونوار شد؟
هر چند استدلال مجلسیان برای تمرکز بر چنین ساخت و سازهایی افزایش تعداد نمایندگان، ساخت مجتمع مسکونی نمایندگان در جنوب سایت، ایجاد ساختمان جدید برای کتابخانه پژوهشهای مجلس و تمرکز مراکز خدماتی- پشتیبانی مجلس است اما این استدلال یک موضوع جدیتری را مطرح میسازد که چقدر مجلس که خود خاستگاه قانون است به قانون پایبند است و چگونه در محدوده بافت تاریخی و ثبت ملی بهارستان بدون اطلاع میراث فرهنگی و شورای عالی معماری پس از خریداری تعدادی از املاک خیابانهای مورد نظر خود و تخریب آنها دست به چنین ساخت و سازی زده است؟ از سویی چرا با شنیدن نظر کارشناسان میراث و شورای عالی معماری همچنان به رویه خود ادامه می دهد؟
چرا دفتر ثبت آثار و بناهای تاریخی میراث فرهنگی فقط اقدام به ثبت میدان و حوض اطراف آن کرده است و چرا برای ثبت ملی بناهای میدان بهارستان و تعیین حریم آن اقدام نکرده است؟ چرا در طول سالیان گذشته و رفت و آمد میراثیان به آن محدوده سازمان میراث فرهنگی کوچکترین واکنشی به این اقدامات نشان نداده است؟
چگونه میتوان از چنین مجلسی توقع حمایت از میراث فرهنگی را داشت و چگونه باید به این مجلس برای وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی اعتماد کرد آن هم در حالی که به محدوده میراث فرهنگی اطراف خود توجهی نداشته است؟ و یک پرسش دیگر آیا شهرداری تهران از چنین طرحی مطلع بوده و برای خوشآمدگویی به حضور مجلسیان است که سال گذشته به یکباره تصمیم به بازپیرایی محدوده میدان بهارستان تا سرچشمه گرفت؟
با گشتی در اطراف میدان بهارستان به طرف سر چشمه میتوان به راحتی آمار نارضایتی مغازهداران از یک طرفه شدن خیابان شهید مصطفی خمینی را که سبب کسادی کاسبی مغازههای ضلع شرقی خیابان شده گرفت. آنها این موضوع را مطرح میکنند که پیشتر خودروها عصرها هنگام بازگشت از بازار جلوی این مغازهها توقف میکردند و دست پر از مغازههای ماهی فروشی و میوه فروشی و… راهی خانه میشدند اما اکنون دیگر چنین امکانی فراهم نیست.
کم نیستند مغازه دارانی که تمایل دارند مغازه خود را با قیمتی مناسب بفروشند یا واگذار کنند (البته سندی تعدادی از این املاک متعلق به مجلس است) با این اوصاف کسب رضایت آنها برای خرید مغازهها از سوی مجلس بسیار راحتتر از زمان رونق مغازهها است. حال این پرسش مطرح میشود آیا میتوان یک طرفه شدن خیابان را اقدامی در راستای اجرایی شدن طرح گسترش مجلس دانست؟
جور دیگر باید دید
پرسش دیگر آن است که چرا دفتر ثبت آثار و بناهای تاریخی میراث فرهنگی فقط اقدام به ثبت میدان و حوض اطراف آن کرده است و چرا برای ثبت ملی بناهای میدان بهارستان و تعیین حریم آن اقدام نکرده است؟ چرا در طول سالیان گذشته و رفت و آمد میراثیان به آن محدوده سازمان میراث فرهنگی کوچکترین واکنشی به این اقدامات نشان نداده است؟ تأسفبارترین اتفاق آن است که ثبت ملی این میدان مهم ۱۴ مرداد سال ۹۵ همزمان با روز مشروطه انجام شده و مشخص نیست چرا در طول سالیان گذشته این میدان مورد توجه مسئولان میراث فرهنگی قرار نگرفته است. این در حالی است که میدان بهارستان مهمترین رویدادهای تاریخ معاصر پایتخت و حتی خاورمیانه را روایت میکند تا آنجا که باید این قابلیت را برایش متصور شد که ثبت جهانی شود، گواهش یکی جنبش مشروطه و دیگری تلاشها برای ملی شدن صنعت نفت است.
در جنبش مشروطه، ایران نخستین کشور در قاره آسیا است که اولین مجلس قانونگذاری دموکراتیک را تشکیل داد. در مورد مجموعه رویدادهای نهضت ملی شدن صنعت نفت هم ایران در بین سایر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا پیشگام بود از این رو میدان بهارستان در هر دو رویداد جزء لاینفک تحقق خواستههای اساسی معاصر ملت ایران بود.
از سویی اگر واقعاً این طرح در سال های ۷۸ در وزارت مسکن و شهرسازی مطرح شده چگونه مسئولان میراث فرهنگی و شورای عالی از آن بیاطلاع بودهاند؟
و یک پرسش مهمتر آن که ساختمان شهرداری منطقه ۱۲ در میدان شهدا (حد فاصل میدان بهارستان و خیابان مجاهدین اسلام (ژاله) قرار دارد و ساختمانهای ایکوم و ایکوموس (به ترتیب خانه پروین و خانه وثوق الدوله) در سرچشمه و عمارت مسعودیه (پاتوغ برخی از میراثیان در طول سالیان گذشته در قالب بخش خصوصی که بعضاٌ هم عضو ایکوم هستند هم عضو ایکوموس هم عضو مراکز تصمیم گیرنده در شهرداری) هم در میدان بهارستان قرار دارد. چگونه در طول همین چند سال اخیر میراثیها چنین بیمحابا چشم خود را بر این ساخت و سازها بستند و سکوت اختیار کردند؟
بر میراث فرهنگی تهران حرجی نیست و متوقع بودن از مجموعه مدیریتی آن به شوخی شباهت دارد اما سایر مسئولان و مدیران و کارشناسان میراث فرهنگی چه پاسخی دارند؟ شورای فنی میراث تهران چه توجیهی برای سکوت خود دارد؟ به این فهرست باید نام برخی نمایندگان مجلس را هم که خود را دل نگران میراث فرهنگی میدانند افزود. کی، کجا و با کدام نظر کارشناسی مجلسیان مجوز چنین اعمالی را گرفتند، خودشان طرح دادند، خودشان تأیید کردند، خودشان تصویب کردند؟! اعضای شورای شهر تهران و شهرداری تهران چرا در مقابل این طرح سکوت کردند؟ ماحصل کمیسیونهای معماری، شهرسازی، میراث فرهنگی و گردشگریِ شهرداری و شورای شهر در حوزه شهری چیست که در طول این سالها هیچ واکنشی نسبت به این موضوع نشان ندادند؟ آیا هیچ کدام از مسئولان میراث فرهنگی، ایکوم و ایکوموس، شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری، وزارت مسکن و شهرسازی طی این سالها گذرشان به مجلس و میدان بهارستان و خیابانهای اطراف آن نیفتاده است؟
این دیوار موقتی!
اما در نهایت با دیوار کشی جلوی ساختمان بهارستان که برخی آن را مغایر قوانین جاری و طرح مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری میدانند، چه باید کرد؟
مهدی حجت رییس ایکوموس ایران و معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران: فارغ از ثبت ملی بودن یا نبودن میدان بهارستان با توجه به شأن تاریخی و مردمی بهارستان ضروری بود پیش از هر اقدامی مجلس با نهادهای ذی ربط مانند میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و کارشناسان شهری وارد شور میشد اما مجلس شورای اسلامی بدون هماهنگی اقدام به خرید خانههای مورد نظر در محدوده انتخابی خود کرده و با تخریب آنها به اجرایی کردن طرح خود پرداخته است
مهدی حجت رییس ایکوموس ایران و معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران میگوید: «باید به هر سه وجه موضوع امنیت، منظر فرهنگی بهارستان و حق عبور مردم توجه شود. هریک از این موارد یک ارزش است اما وقتی خود مجلس در خطر باشد قطعا ارزش امنیت از دو ارزش دیگر بالاتر قرار میگیرد. میتوان از مردم خواهش کرد چند صباحی از مسیر دیگری پیاده بروند یا چند مدتی با دیوار جلوی مجلس کنار بیایند اما به هیچ وجه نمیتوان امنیت را نادیده گرفت. گفته میشود از گروههای تروریستی کامیونهای مواد منفجرهای ضبط شده که قصد ورود با آن به مجلس را داشتند. طبیعی است در چنین حالتی نیروهای امنیتی به مجلسیان، میراثیان، شورای شهریها و شهردار بگویند شما امنیت این محدوده را تضمین میکنید؟ که قطعاً هیچ ارگان و نهادی نمیتواند چنین تضمینی بدهد و کار را به متخصص آن یعنی نیروهای امنیتی میسپارد. اما در حال حاضر حداقل میتوان در خواست کرد که نخست طرح دیوار کشی موقت باشد و دوم این که جنس مصالح به کار رفته با جداره مجلس قدیم همخوانی داشته باشد و سوم این رویهای نشود که هر سازمان و نهادی برای خود حقی متصور شود و با دیوار کشی به بهانه تضمین امنیت منظر شهری را به هم بریزد و حقوق جامعه را متصرف شود.»
قائم مقام پیشین سازمان میراث فرهنگی با اشاره به سفر چند ماه پیش خود به لندن توضیح میدهد: «متأسفانه گروههای تندرو و داعش امنیت را در سراسر جهان به هم ریختهاند. اکنون اگر شما به محدوده کاخ بوکینگهام در لندن بروید با دیوارهای فلزی محکم سیاهی مواجه میشوید که روی چرخهای قابل حملی قرار گرفته و گردشگران از یک فاصله معینی حق نزدیک شدن به محدوده را ندارند. این اقدامات جهت حفاظت کاخ سلطنتی از حملات احتمالی تروریستی و ایجاد مانع آهنی برای جلوگیری از ورود کامیونها و خودروهای حامل مواد منفجره به داخل کاخ است.»
ضد هوایی روی تپه چغازبیل!
او مثالی از دوران دفاع مقدس که وی رییس میراث فرهنگی بود میزند و میگوید: «چون تنها منطقه مرتفع محدوده چغازنبیل بود نیروهای نظامی مجبور شدند ضد هوایی خود را بر بالای این تپه تاریخی – باستانی بگذارند. هیچ چارهای هم نبود در این حالت دفاع از جان مردم و تمامیت ارضی ارزشی بالاتر بود. اکنون هم حفظ امنیت مجلس مهمتر است هرچند ممکن است راههای بهتری برای محافظت باشد و باید همه را بررسی کرد و بهترین را انتخاب کرد که البته بعید به نظر میرسد موضع میراث فرهنگی در این میان چندان مورد توجه قرار بگیرد.»
شارع عامی که خصوصی میشود
حجت درباره احتمال تصرف خیابان علامه شریف رضی توسط مجلس جهت توسعه محدوده مورد نظر خود اظهار میکند: «بله متأسفانه شنیده شده که قرار است این اتفاق رخ بدهد در چنین حالتی بار ترافیکی منطقه بهارستان چند برابر خواهد شد. از سویی این خیابان شارع عام است و متعلق به همه مردم است اما پرسش اینجا است معماران طراح چگونه چنین طرحهایی را امضا میکنند. صحیح است که نمیتوان به دلیل ثبات میراث، شهر و زندگی را متوقف کرد اما میتوان در عین تحول شهر تا جای ممکن از میراث فرهنگی محافظت کرد.»
شورش نان اشاره به خیزش و اعتراض مردم تهران نسبت به قحطی مرگباری است که ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ نقطه اوج آن بود. گروهی از مردم به مجلس شورای ملی ریختند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند
چه کسی باید به قانون احترام بگذارد
او در عین حال بر این موضوع تأکید میکند: «فارغ از ثبت ملی بودن یا نبودن میدان بهارستان با توجه به شأن تاریخی و مردمی بهارستان ضروری بود پیش از هر اقدامی مجلس با نهادهای ذی ربط مانند میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و کارشناسان شهری وارد شور میشد اما مجلس شورای اسلامی بدون هماهنگی اقدام به خرید خانههای مورد نظر در محدوده انتخابی خود کرده و با تخریب آنها به اجرایی کردن طرح خود پرداخته است. در طی این سالها میراث فرهنگی شأن و جایگاه خود را از دست داده است و لابد آنها پیش خود میگویند شما میراثیها خیلی خوب چغازنبیل، تاق بستان، شوش ، سی و سه پل و… را نگه داشتهاید که اکنون نگران منظر فرهنگی بهارستان و بافت اطراف آن هستید. اما با همه این تفاسیر مرجع قانونگذاری خود باید نماد احترام به قانون باشد.»
دیوار بین مجلس و ملت!
خبر دیوارکشی مقابل ساختمان تاریخی مجلس شورای اسلامی پنجشنبه ۲۰ مهرماه درحالی توجه همه را به خود جلب کرد که گروهی از کارشناسان دیوار کشی جدید مجلس را راهی برای تضمین امنیت بیشتر در مقابل حملات تروریستی عنوان کردند. البته گروهی هم این دلیل را بهانهای برای سرپوش گذاشتن به الحاق پیادهروی شرقی میدان بهارستان به مجلس عنوان کردند و خبر از احتمال حذف خیابان علامه شریف رضی در ادامه اجرایی شدن طرح مجلس دادند.
ساخت و سازهای اطراف مجلس در سکوت مسئولان ادامه دارد | دیوار کشی جلوی مجلس قدیم میدان بهارستان
این درحالی است که خیابان نام برده شده گلوگاه بهارستان به سمت میدان شهدا و خیابانهای ۱۷ شهریور شمالی و جنوبی و پیروزی است و مشخص نیست در صورت صحت بسته شدن این خیابان و الحاق آن به مجلس، فارغ از مسائل میراثی، مردم با چه بار ترافیکی در آینده مواجه خواهند شد.
عمارت مسعودیه یکی از ساختمانهای تاریخی ضلع جنوب غربی میدان بهارستان که نقش بسزایی در تاریخ مشروطه ایفا کرد
سکوت معنادار؟!
چندی است مجلس شورای اسلامی درحال اجرای پروژه توسعه فضای اطراف خود است. طرحی که به گفته برخی کارشناسان با نام «طرح جامع مجلس شورای اسلامی در منطقه بهارستان» در سالهای ۷۷- ۷۶ به کمک مهندسان مشاور یک شرکت تهیه و با هدایت «سازمان مجری ساختمانها و تأسیسات دولتی و عمومی وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی» تهیه شده و ظاهراً در سال ۷۸ به تصویب برخی دستگاهها رسیده است. در پی اجرایی کردن این طرح چند سالی است در ضلع جنوبی محدوده مجلس خیابان «مردم»، مجتمعهایی در حال ساخت است که مالکیت آن را به مجلس شورای اسلامی نسبت میدهند و ارتفاع بیش از حد آنها حریم منظری میدان بهارستان را خدشهدار کرده است.
ساخت و ساز ضلع جنوبی مجلس
اما این تمام ماجرا نیست چرا که به یکباره در دولت یازدهم شاهد تخریب خانههای خیابان «شهید دیالمه» بودیم که از یک سو به خیابان «امیرکبیر» و از سویی در یک دوراهی به خیابانهای «مردم» و «شهید آقاجانلو» (خیابانهای ضلع جنوبی مجلس) منتهی میشود. سرعت این تخریبها به همراه سکوت معنادار شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری و میراث فرهنگی به قدری بالا است که اکنون غولهای آهنی یکی پس از دیگری در محدوده خیابان علامه شریف رضی (ضلع شرقی مجلس، پس از مسجد سپهسالار که مسیر ورودی خودروها به خیابان مجاهدین اسلام (ژاله) برای رسیدن به میدان شهدا است) و خیابان شهید دیالمه به خوبی مشهود است و خبر از گسترش ساختمانهای مجلس میدهد.
ساخت و سازهای اطراف حریم میدان بهارستان توسط مجلس
این در حالی است که هنوز مشخص نیست این طرح کی و کجا مجوز میراث فرهنگی، شهرداری و شورای عالی معماری را برای اجرا در محدوده تاریخی بهارستان گرفته است؟ آیا صرف اعلام رضایت نمایندگان مجلس برای اجرای این طرح دلیلی میشود که مجلس در این محدوده دست به ساخت و ساز بزند؟ آن هم در حالی که مسئولان میراث فرهنگی تهران، میراث فرهنگی کل کشور و شورای عالی معماری از وجود این طرح اظهار بیاطلاعی کردند.
این طرح مورد تأیید چه کسانی نیست؟
چرا که به یکباره در دولت یازدهم شاهد تخریب خانههای خیابان «شهید دیالمه» بودیم که از یک سو به خیابان «امیرکبیر» و از سویی در یک دوراهی به خیابانهای «مردم» و «شهید آقاجانلو» (خیابانهای ضلع جنوبی مجلس) منتهی میشود. سرعت این تخریبها به همراه سکوت معنادار شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری و میراث فرهنگی به قدری بالا است که اکنون غولهای آهنی یکی پس از دیگری در محدوده خیابان علامه شریف رضی (ضلع شرقی مجلس، پس از مسجد سپهسالار که مسیر ورودی خودروها به خیابان مجاهدین اسلام (ژاله) برای رسیدن به میدان شهدا است) و خیابان شهید دیالمه به خوبی مشهود است و خبر از گسترش ساختمانهای مجلس میدهد
پس از اعتراض اصحاب رسانه و فعالان میراث فرهنگی تهران درخصوص اتفاقات مجلس و در میان گذاشتن این موضوع با معاون میراث فرهنگی در اواخر تیرماه، محمدحسن طالبیان ۴ مرداد ۹۶ از برگزاری جلسه شورای عالی معماری (دوشنبه ۲ مرداد ۹۶) با حضور اعضای این شورا، مسئولان میراث فرهنگی و کارشناسان ذی ربط مجلس درباره این ساخت و سازها در محدوده بافت تاریخی بهارستان به رسانهها خبر داد و گفت: «طرح مشاور برای ساماندهی میدان بهارستان و ساختوسازهایی که در پیرامون این میدان وجود دارد، نیازمند بررسیهای کارشناسی سازمان میراث فرهنگی و وزارت راه و شهرسازی کشور است. در جلسه شورای عالی معماری و شهرسازی درحالی اشکالاتی به طرح ساماندهی پیرامون میدان بهارستان وارد شد که پس از بررسی و ارزیابی اعضای این جلسه قرار شد تا پیشنهادات و اطلاعات مربوط به مطالعات مشاور هر چه سریعتر به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال و بررسیهای کارشناسی و میدانی توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور انجام شود. پس از آنکه این طرح از سوی کارشناسان میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت در کمیتههای فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مطرح میشود تا نتیجه بررسیها به وزارت راه و شهرسازی اعلام شود. از سویی همزمان با ارسال طرح مشاور به سازمان میراث فرهنگی کشور، طرح ساماندهی پیرامون میدان بهارستان به کمیته فنی سه شورای عالی معماری و شهرسازی بازگشت داده شده تا پس از بررسی نمایندگان دستگاههای عضو شورای عالی معماری و شهرسازی تعدادی از دستگاهها بار دیگر برای طرح در شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال شود.»
دیوار کشی جلوی مجلس قدیم
اما با وجود برگزاری این جلسه همچنان ساخت و سازها با سرعت در محدوده بهارستان بدون هیچ وقفهای به راه خود ادامه میدهد تا آنجا که گفته میشود این طرح خیابان شهید مصطفی خمینی در غرب، خیابان شهید دیالمه و شهید آقاجانلو در شرق، خیابان شهید معیری در شمال و خیابان آرین و شهید بنی جمال در جنوب را در برخواهد گرفت تا مجلس با ساخت این ساختمانها به اهداف مسکونی، فرهنگی، اداری، حکومتی، خدماتی، پشتیبانی، پارکینگ خود دسترسی پیدا کند.
ساخت و سازهای مجلس در حریم میدان بهارستان
بهارستان چرا نونوار شد؟
هر چند استدلال مجلسیان برای تمرکز بر چنین ساخت و سازهایی افزایش تعداد نمایندگان، ساخت مجتمع مسکونی نمایندگان در جنوب سایت، ایجاد ساختمان جدید برای کتابخانه پژوهشهای مجلس و تمرکز مراکز خدماتی- پشتیبانی مجلس است اما این استدلال یک موضوع جدیتری را مطرح میسازد که چقدر مجلس که خود خاستگاه قانون است به قانون پایبند است و چگونه در محدوده بافت تاریخی و ثبت ملی بهارستان بدون اطلاع میراث فرهنگی و شورای عالی معماری پس از خریداری تعدادی از املاک خیابانهای مورد نظر خود و تخریب آنها دست به چنین ساخت و سازی زده است؟ از سویی چرا با شنیدن نظر کارشناسان میراث و شورای عالی معماری همچنان به رویه خود ادامه می دهد؟
ساختمان مجلس قدیم پیش از دیوارکشی
چرا دفتر ثبت آثار و بناهای تاریخی میراث فرهنگی فقط اقدام به ثبت میدان و حوض اطراف آن کرده است و چرا برای ثبت ملی بناهای میدان بهارستان و تعیین حریم آن اقدام نکرده است؟ چرا در طول سالیان گذشته و رفت و آمد میراثیان به آن محدوده سازمان میراث فرهنگی کوچکترین واکنشی به این اقدامات نشان نداده است؟
چگونه میتوان از چنین مجلسی توقع حمایت از میراث فرهنگی را داشت و چگونه باید به این مجلس برای وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی اعتماد کرد آن هم در حالی که به محدوده میراث فرهنگی اطراف خود توجهی نداشته است؟ و یک پرسش دیگر آیا شهرداری تهران از چنین طرحی مطلع بوده و برای خوشآمدگویی به حضور مجلسیان است که سال گذشته به یکباره تصمیم به بازپیرایی محدوده میدان بهارستان تا سرچشمه گرفت؟
با گشتی در اطراف میدان بهارستان به طرف سر چشمه میتوان به راحتی آمار نارضایتی مغازهداران از یک طرفه شدن خیابان شهید مصطفی خمینی را که سبب کسادی کاسبی مغازههای ضلع شرقی خیابان شده گرفت. آنها این موضوع را مطرح میکنند که پیشتر خودروها عصرها هنگام بازگشت از بازار جلوی این مغازهها توقف میکردند و دست پر از مغازههای ماهی فروشی و میوه فروشی و… راهی خانه میشدند اما اکنون دیگر چنین امکانی فراهم نیست.
کم نیستند مغازه دارانی که تمایل دارند مغازه خود را با قیمتی مناسب بفروشند یا واگذار کنند (البته سندی تعدادی از این املاک متعلق به مجلس است) با این اوصاف کسب رضایت آنها برای خرید مغازهها از سوی مجلس بسیار راحتتر از زمان رونق مغازهها است. حال این پرسش مطرح میشود آیا میتوان یک طرفه شدن خیابان را اقدامی در راستای اجرایی شدن طرح گسترش مجلس دانست؟
مشروطه خواهان در محدوده بهارستان دستگیر و در باغ شاه اعدام شدند
جور دیگر باید دید
پرسش دیگر آن است که چرا دفتر ثبت آثار و بناهای تاریخی میراث فرهنگی فقط اقدام به ثبت میدان و حوض اطراف آن کرده است و چرا برای ثبت ملی بناهای میدان بهارستان و تعیین حریم آن اقدام نکرده است؟ چرا در طول سالیان گذشته و رفت و آمد میراثیان به آن محدوده سازمان میراث فرهنگی کوچکترین واکنشی به این اقدامات نشان نداده است؟ تأسفبارترین اتفاق آن است که ثبت ملی این میدان مهم ۱۴ مرداد سال ۹۵ همزمان با روز مشروطه انجام شده و مشخص نیست چرا در طول سالیان گذشته این میدان مورد توجه مسئولان میراث فرهنگی قرار نگرفته است. این در حالی است که میدان بهارستان مهمترین رویدادهای تاریخ معاصر پایتخت و حتی خاورمیانه را روایت میکند تا آنجا که باید این قابلیت را برایش متصور شد که ثبت جهانی شود، گواهش یکی جنبش مشروطه و دیگری تلاشها برای ملی شدن صنعت نفت است.
تجمع طرفداران مصدق در بهارستان
در جنبش مشروطه، ایران نخستین کشور در قاره آسیا است که اولین مجلس قانونگذاری دموکراتیک را تشکیل داد. در مورد مجموعه رویدادهای نهضت ملی شدن صنعت نفت هم ایران در بین سایر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا پیشگام بود از این رو میدان بهارستان در هر دو رویداد جزء لاینفک تحقق خواستههای اساسی معاصر ملت ایران بود.
از سویی اگر واقعاً این طرح در سال های ۷۸ در وزارت مسکن و شهرسازی مطرح شده چگونه مسئولان میراث فرهنگی و شورای عالی از آن بیاطلاع بودهاند؟
و یک پرسش مهمتر آن که ساختمان شهرداری منطقه ۱۲ در میدان شهدا (حد فاصل میدان بهارستان و خیابان مجاهدین اسلام (ژاله) قرار دارد و ساختمانهای ایکوم و ایکوموس (به ترتیب خانه پروین و خانه وثوق الدوله) در سرچشمه و عمارت مسعودیه (پاتوغ برخی از میراثیان در طول سالیان گذشته در قالب بخش خصوصی که بعضاٌ هم عضو ایکوم هستند هم عضو ایکوموس هم عضو مراکز تصمیم گیرنده در شهرداری) هم در میدان بهارستان قرار دارد. چگونه در طول همین چند سال اخیر میراثیها چنین بیمحابا چشم خود را بر این ساخت و سازها بستند و سکوت اختیار کردند؟
ساخت و ساز در ضلع جنوبی مجلس
بر میراث فرهنگی تهران حرجی نیست و متوقع بودن از مجموعه مدیریتی آن به شوخی شباهت دارد اما سایر مسئولان و مدیران و کارشناسان میراث فرهنگی چه پاسخی دارند؟ شورای فنی میراث تهران چه توجیهی برای سکوت خود دارد؟ به این فهرست باید نام برخی نمایندگان مجلس را هم که خود را دل نگران میراث فرهنگی میدانند افزود. کی، کجا و با کدام نظر کارشناسی مجلسیان مجوز چنین اعمالی را گرفتند، خودشان طرح دادند، خودشان تأیید کردند، خودشان تصویب کردند؟! اعضای شورای شهر تهران و شهرداری تهران چرا در مقابل این طرح سکوت کردند؟ ماحصل کمیسیونهای معماری، شهرسازی، میراث فرهنگی و گردشگریِ شهرداری و شورای شهر در حوزه شهری چیست که در طول این سالها هیچ واکنشی نسبت به این موضوع نشان ندادند؟ آیا هیچ کدام از مسئولان میراث فرهنگی، ایکوم و ایکوموس، شهرداری، شورای شهر، شورای عالی معماری، وزارت مسکن و شهرسازی طی این سالها گذرشان به مجلس و میدان بهارستان و خیابانهای اطراف آن نیفتاده است؟
میدان بهارستان – ساختمان مجلس در اوایل تأسیس | عکس از فتوگرافی مرحوم تهامی
این دیوار موقتی!
اما در نهایت با دیوار کشی جلوی ساختمان بهارستان که برخی آن را مغایر قوانین جاری و طرح مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری میدانند، چه باید کرد؟
مهدی حجت رییس ایکوموس ایران و معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران: فارغ از ثبت ملی بودن یا نبودن میدان بهارستان با توجه به شأن تاریخی و مردمی بهارستان ضروری بود پیش از هر اقدامی مجلس با نهادهای ذی ربط مانند میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و کارشناسان شهری وارد شور میشد اما مجلس شورای اسلامی بدون هماهنگی اقدام به خرید خانههای مورد نظر در محدوده انتخابی خود کرده و با تخریب آنها به اجرایی کردن طرح خود پرداخته است
مهدی حجت رییس ایکوموس ایران و معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران میگوید: «باید به هر سه وجه موضوع امنیت، منظر فرهنگی بهارستان و حق عبور مردم توجه شود. هریک از این موارد یک ارزش است اما وقتی خود مجلس در خطر باشد قطعا ارزش امنیت از دو ارزش دیگر بالاتر قرار میگیرد. میتوان از مردم خواهش کرد چند صباحی از مسیر دیگری پیاده بروند یا چند مدتی با دیوار جلوی مجلس کنار بیایند اما به هیچ وجه نمیتوان امنیت را نادیده گرفت. گفته میشود از گروههای تروریستی کامیونهای مواد منفجرهای ضبط شده که قصد ورود با آن به مجلس را داشتند. طبیعی است در چنین حالتی نیروهای امنیتی به مجلسیان، میراثیان، شورای شهریها و شهردار بگویند شما امنیت این محدوده را تضمین میکنید؟ که قطعاً هیچ ارگان و نهادی نمیتواند چنین تضمینی بدهد و کار را به متخصص آن یعنی نیروهای امنیتی میسپارد. اما در حال حاضر حداقل میتوان در خواست کرد که نخست طرح دیوار کشی موقت باشد و دوم این که جنس مصالح به کار رفته با جداره مجلس قدیم همخوانی داشته باشد و سوم این رویهای نشود که هر سازمان و نهادی برای خود حقی متصور شود و با دیوار کشی به بهانه تضمین امنیت منظر شهری را به هم بریزد و حقوق جامعه را متصرف شود.»
دیوار کشی در لندن
قائم مقام پیشین سازمان میراث فرهنگی با اشاره به سفر چند ماه پیش خود به لندن توضیح میدهد: «متأسفانه گروههای تندرو و داعش امنیت را در سراسر جهان به هم ریختهاند. اکنون اگر شما به محدوده کاخ بوکینگهام در لندن بروید با دیوارهای فلزی محکم سیاهی مواجه میشوید که روی چرخهای قابل حملی قرار گرفته و گردشگران از یک فاصله معینی حق نزدیک شدن به محدوده را ندارند. این اقدامات جهت حفاظت کاخ سلطنتی از حملات احتمالی تروریستی و ایجاد مانع آهنی برای جلوگیری از ورود کامیونها و خودروهای حامل مواد منفجره به داخل کاخ است.»
باغ نگارستان در ضلع شمال شرقی میدان بهارستان از بناهای قدیمی تهران است که در سال ۱۲۲۲ هجری قمری (۱۸۰۷ میلادی) به دستور فتحعلیشاه قاجار بهعنوان اقامتگاه تابستانی ساختهشد
ضد هوایی روی تپه چغازبیل!
او مثالی از دوران دفاع مقدس که وی رییس میراث فرهنگی بود میزند و میگوید: «چون تنها منطقه مرتفع محدوده چغازنبیل بود نیروهای نظامی مجبور شدند ضد هوایی خود را بر بالای این تپه تاریخی – باستانی بگذارند. هیچ چارهای هم نبود در این حالت دفاع از جان مردم و تمامیت ارضی ارزشی بالاتر بود. اکنون هم حفظ امنیت مجلس مهمتر است هرچند ممکن است راههای بهتری برای محافظت باشد و باید همه را بررسی کرد و بهترین را انتخاب کرد که البته بعید به نظر میرسد موضع میراث فرهنگی در این میان چندان مورد توجه قرار بگیرد.»
بانی مسجد سپهسالار میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی صدراعظم دوره ناصرالدین شاه قاجار است. مدرسه و مسجد سپهسالار پس از مدرسه چهارباغ اصفهان از بزرگترین و باشکوهترین بناهای مذهبی در ایران بشمار میآید. این بنا در کنار عمارت بهارستان مجلس شورای ملی در میدان بهارستان تهران جای گرفته است
شارع عامی که خصوصی میشود
حجت درباره احتمال تصرف خیابان علامه شریف رضی توسط مجلس جهت توسعه محدوده مورد نظر خود اظهار میکند: «بله متأسفانه شنیده شده که قرار است این اتفاق رخ بدهد در چنین حالتی بار ترافیکی منطقه بهارستان چند برابر خواهد شد. از سویی این خیابان شارع عام است و متعلق به همه مردم است اما پرسش اینجا است معماران طراح چگونه چنین طرحهایی را امضا میکنند. صحیح است که نمیتوان به دلیل ثبات میراث، شهر و زندگی را متوقف کرد اما میتوان در عین تحول شهر تا جای ممکن از میراث فرهنگی محافظت کرد.»
شورش نان اشاره به خیزش و اعتراض مردم تهران نسبت به قحطی مرگباری است که ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ نقطه اوج آن بود. گروهی از مردم به مجلس شورای ملی ریختند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند
چه کسی باید به قانون احترام بگذارد
او در عین حال بر این موضوع تأکید میکند: «فارغ از ثبت ملی بودن یا نبودن میدان بهارستان با توجه به شأن تاریخی و مردمی بهارستان ضروری بود پیش از هر اقدامی مجلس با نهادهای ذی ربط مانند میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و کارشناسان شهری وارد شور میشد اما مجلس شورای اسلامی بدون هماهنگی اقدام به خرید خانههای مورد نظر در محدوده انتخابی خود کرده و با تخریب آنها به اجرایی کردن طرح خود پرداخته است. در طی این سالها میراث فرهنگی شأن و جایگاه خود را از دست داده است و لابد آنها پیش خود میگویند شما میراثیها خیلی خوب چغازنبیل، تاق بستان، شوش ، سی و سه پل و… را نگه داشتهاید که اکنون نگران منظر فرهنگی بهارستان و بافت اطراف آن هستید. اما با همه این تفاسیر مرجع قانونگذاری خود باید نماد احترام به قانون باشد.»
دیوار بین مجلس و ملت!
مجسمه سید حسن مدرس مجتهد طراز اول ناظر بر مجلس شورای ملی ایران، عضو مجلس شورای ملی ایران (۵ دوره) در میدان بهارستان
بازدید:۱۳۸۷
منبع: صما
لینک کپی شد
