مهندسان، سازنده دنیای پایدار و مدرن
در سال‌های گذشته یعنی پیش از تاسیس سازمان نظام‌مهندسی نبود یك نهاد مقتدر جهت سازماندهی مهندسان و فعالیت‌های آنان و همچنین نبود تعرفه‌های یكسان در بخش خدمات مهندسی منجر به خلا قانونی در امور مهندسی به‌ویژه مهندسی ساختمان شده بود و در مواردی كه مشكلی در اجرای پروژه‌ها پیش می‌آمد، چه به دلیل عدم صلاحیت مجری و چه به دلیل نبود نظارت كافی، مرجعی برای رسیدگی وجود نداشت.
پنجم اسفندماه، مصادف با سالروز بزرگداشت خواجه‌نصیرالدین طوسی، روزی است که هرساله از آن به‌عنوان روز مهندس یاد می‌شود. در این روز مراسم و جشن‌های مختلفی در سراسر کشور به پاس گرامیداشت مقام مهندسان برگزار می‌شود و ضمن تبریک به مهندسان و قدردانی از زحمات و خدمات آنها در راستای توسعه و آبادانی کشور، چالش‌های حوزه مهندسی از سوی متولیان و مسئولان ذی‌ربط موردبررسی و آسیب‌شناسی قرار می‌گیرد.
مهندس و وظایف مهندسی
در گذشته مهندس به فردی گفته می‌شد که به علم هندسه مسلط باشد؛ اما امروز مهندس کسی است که در یکی از رشته‌های مهندسی آموزش‌دیده باشد و به‌طور حرفه‌ای در آن رشته مشغول به کار باشد. مهندسان از فناوری، ریاضیات و دانش برای حل مسائل کاربردی استفاده می‌کنند. وظایف مهندسی بدین گونه است که یک مهندس باید محدودیت‌های مربوطه را تشخیص دهد تا بتواند به دستاوردهای لازم برسد. محدودیت‌ها شامل منابع در دسترس، محدودیت‌های جسمانی یا فنی، آمادگی برای پیرایش‌ها یا افزایش‌های آینده و دیگر عوامل مانند نیازهای هزینه‌ای، ساخت‌پذیر بودن و کاربردی بودن است.
یک مهندسی موفق، در ارتقای سطح زندگی بشر تاثیر بسزایی می‌گذارد. بنابراین یک مهندس علاوه بر دانستن قوانین فیزیکی و شیمیایی جهان هستی، باید از قوه تخیل بالایی برخوردار باشد که موجب گسترش دانش بشر می‌شود. یک مهندس با در نظر گرفتن قوانین و استفاده بجا از آنها و ترکیب موثر برخی از آنها قادر خواهد بود که نیازهای اجرای نسل بشر را در کمترین زمان و با بالاترین بازده برطرف کند.
مهندس با درک بهتری که از قوانین هستی دارد، علاوه بر طراحی تولید و راه‌اندازی در زمینه نیازهای حال و آینده بشر، باید از قدرت تحلیل خود در رسیدن به بهترین بازده تلاش کند و بهره‌وری را افزایش دهد.
رشته‌های مهندسی پرطرفدار
ازجمله رشته‌های مهندسی پرطرفدار میتوان به رشته‌های هوانوردی، نساجی، نفت، هوافضا، مواد، معماری، مکانیک، مکانیک نیروگاه، کشاورزی، ماشین‌های ریلی، معدن، فرماندهی و کنترل هوایی، فناوری اطلاعات(IT)، کامپیوتر، عمران، صنایع، شیمی، سیستم، شهرسازی، دریا، رباتیک، پلیمر، خط و سازه‌های ریلی، حمل‌ونقل ریلی، برق، بازرسی فنی و مهندسی پزشکی و... اشاره کرد.
در حوزه صنعت ساختمان نیز مهندسان در هفت رشته اصلی شامل عمران، معماری، شهرسازی، مکانیک، تاسیسات، ترافیک و نقشه‌برداری و تحت پوشش یک نهاد حرفه‌ای به سازمان نظام‌مهندسی ساختمان فعالیت می‌کنند. به‌طوری که سازمان نظام‌مهندسی بیش از 400 هزار نفر از مهندسان را در سراسر را تحت پوشش خود قرار داده و امور و مسائل مربوط به آنها ازجمله آموزش و حتی اشتغال مهندسان را پیگیری و ساماندهی می‌کند.
نقش نظام‌مهندسی در ساماندهی مهندسان
در سال‌های گذشته یعنی پیش از تاسیس سازمان نظام‌مهندسی نبود یك نهاد مقتدر جهت سازماندهی مهندسان و فعالیت‌های آنان و همچنین نبود تعرفه‌های یكسان در بخش خدمات مهندسی منجر به خلا قانونی در امور مهندسی به‌ویژه مهندسی ساختمان شده بود و در مواردی كه مشكلی در اجرای پروژه‌ها پیش می‌آمد، چه به دلیل عدم صلاحیت مجری و چه به دلیل نبود نظارت كافی، مرجعی برای رسیدگی وجود نداشت. بر این اساس، این موضوع لزوم ایجاد یك تشكل سازمان‌یافته و حرفه‌ای در حوزه مهندسی را بیش‌ازپیش ضرورت می‌بخشید.
برای رفع این كاستی‌ها، سازمان نظام‌مهندسی ساختمان به وجود آمد که در حال حاضر این سازمان پس از بررسی دوباره صلاحیت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از لحاظ مهارت‌های اجرایی و همچنین برگزاری آزمون صلاحیت علمی، با اعطای رتبه و پروانه اشتغال به كار مهندسی، تا حدود زیادی خلاهای فوق را پوشش داده و نقش بسزایی در ارتقای جایگاه مهندسان ایفا کرده است.
در همین راستا مسئولان سازمان نظام‌مهندسی معتقدند: «با توجه به گستردگی اعضای سازمان و افزایش روزافزون تعداد متقاضیان عضویت در نظام‌مهندسی، هیچ نهادی در کشور مانند سازمان‌های نظام‌مهندسی ساختمان، نمی‌تواند با این انسجام، سازماندهی و هدایت این جمعیت گسترده مهندسان را انجام دهد. بنابراین دولت باید قدردان سازمان‌های نظام‌مهندسی به‌عنوان حامی مهندسان باشد و تعامل و همراهی لازم را با آنها انجام دهد.»
البته ناگفته نماند که این سازمان با گذشت بیش از 20 سال از آغاز به کار خود، اگرچه پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه فعالیت خود داشته، اما هنوز دارای ضعف‌های متعددی است که متولیان و مسئولان این نهاد حرفه‌ای باید بیش‌ازپیش نسبت به رفع آنها اهتمام ورزند و در این بین وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان نهاد ناظر بر عملکرد نظام‌مهندسی، نقش مهمی در این زمینه دارد.
راز و رمز ماندگاری مهندسان
در این بین اگرچه نمی‌توان منکر فعالیت‌های ارزشمند جامعه مهندسان در حوزه آبادانی و عمران کشور شد؛ اما واقعیت آن است که طی سال‌های گذشته، وجود برخی سودجویی‌ها در بین حرفه‌مندان مرتبط با صنعت ساختمان، منجر به بروز نوعی بدبینی در بین جامعه نسبت به مهندسان شده است.
این سودجویی‌ها که با عنوان تخلف مهرفروشی و امضافروشی از آن یاد می‌شود؛ در بین گروهی از مهندسان قابل‌مشاهده است. متاسفانه رواج امضافروشی در بین بخشی از جامعه مهندسان، تاثیر مستقیمی در کاهش کیفیت ساخت‌وسازها داشته و علاوه بر این پیامد مهم، موجب شده تا اعتبار مهندسانی هم که رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند، زیر سوال برود. درعین‌حال این رویه منجر به بروز نوعی بی‌اعتمادی در بین جامعه نسبت به مهندسان شده است.
بر این اساس مسلم است که رعایت اخلاق حرفه‌ای نه تنها در مشاغل مربوط به صنعت ساختمان، بلکه در تمامی حرفه‌ها یک اصل مهم و ضروری برای انجام فعالیت حرفه‌ای است. مهندسان هم باید این موضوع را در نظر بگیرند که آنچه با رعایت اخلاق حرفه‌ای به دست می‌آورند، یعنی کسب ارزش و اعتبار و اعتماد جامعه، ثروتی نیست که در کوتاه‌مدت از بین برود و شفافیت و قابل‌سنجش و ارزیابی بودن عملکردشان، ماندگاری در حرفه را برای آنها به همراه دارد.
منافع درازمدت ملی، رسالت خطیر مهندسان
البته ناگفته نماند، با توجه به مسئولیت خطیر حقوقی و کیفری که مهندسان در زمینه ساخت‌وساز برعهده دارند و این مسئولیت تا سال‌ها بعد از احداث ساختمان و حتی تا پایان عمر آن، بر دوش مهندسان است و باید پاسخگوی امضا و عملکرد خود در مقابل بهره‌برداران و نهادهای مسئول باشند؛ بدیهی است که ارزش واقعی خدمات آنها بیش از رقم ناچیزی است که امروز به‌عنوان دستمزد به مهندسان پرداخت می‌شود.
اما نباید این نکته را نادیده گرفت که مهندسان بنا به رسالت خطیری که در زمینه فعالیت خود بر عهده دارند، باید فارغ از چشم‌داشت مالی، جنبه‌های معنوی کار خود را در نظر بگیرند و به این مهم توجه کنند که اثرگذاری نحوه عملکرد آنها بر زندگی بهره‌برداران، به‌یقین بسیار مهمتر از منافع کوتاه‌مدت است.
بر همین اساس، تشویق مهندسان جوان به فراگیری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، ترویج شرافت حرفه‌ای و معیشت حلال، سالم و قانونمند، جلوگیری از تولید و مصرف مصالح غیراستاندارد و هدایت صنعت ساختمان به سمت مجری و عوامل متخصص و برخوردار از صلاحیت و اهلیت حرفه‌ای، به‌یقین میتواند منافع درازمدت ملی را تضمین کند.
دانش و تخصص، شرط اول ورود به حرفه مهندسان
از سوی دیگر امروز یکی از چالش‌های موجود در حوزه مهندسی، ضعف آموزش مهندسان است که بیشتر در جنبه‌های عملی قابل‌مشاهده است. به عبارتی آموزش مهندسان در دانشگاه‌ها بیشتر به گذراندن یکسری واحدهای درسی تئوری محدود می‌شود که تبعات این موضوع بعدها پس از ورود مهندسان به حرفه، خود را نشان می‌دهد. یعنی مهندسانی وارد حرفه ساخت‌وساز می‌شوند که متاسفانه بعضا حتی الفبای ساخت‌وساز را هم نمی‌دانند. در این زمینه پیش‌بینی دوره‌های آموزشی عملی و اجرایی و کاربردی در کارگاه‌های ساختمانی و یا در نزد مهندسان مجرب و توانمند و باسابقه برای مهندسان جوان ضروری است.
همچنین لازم است در سیستم آموزشی کشور برای کنترل تعداد فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی متناسب با نیاز جامعه، چاره‌اندیشی صورت بگیرد.لالا ا چراکه طی سال‌های اخیر افزایش بی‌رویه تعداد مهندسان، خود منجر به بروز مشکلات عدیده‌ای در زمینه ایجاد اشتغال برای مهندسان شده است و مهندسان تاوان عدم برنامه‌ریزی در دانشگاه‌ها را می‌دهند که به‌صورت گسترده وارد رشته‌های تحصیلی مهندسی می‌شوند و انتظار دارند که وارد حرفه شوند. بنابراین باید نظام پذیرش مهندس در دانشگاه‌ها اصلاح شود تا از ورود مهندسان بدون دانش به جامعه جلوگیری شود.
مهندسان، سازنده دنیای پایدار و مدرن
درمجموع باید گفت؛ مهندسان ایرانی با تاریخ مهندسی پنج هزارساله از دوره‌های گذشته تاکنون در دنیا سرآمد و زبانزد بوده‌اند. هم‌اکنون نیز مهندسان ما باید سازنده دنیای پایدار و مدرن باشند و باید این تفکر در بین مهندسان کشور نهادینه شود تا کیفیت عمومی زندگی برای مردم ارتقا یابد.
آنچه مسلم است؛ مهندسان برای اینکه بتوانند پل ارتباطی میان گذشته، امروز و فردا را به نحو صحیح مدیریت کنند؛ باید توجه به ایدهها و طرحهای نو را در صدر برنامه‌های کاری خود قرار داده و روزآمدشدن را وجهه همت خود سازند و در این میان از توان حرفه‌ای، تجربی و جایگاه تخصصی خود، به بهترین نحو ممکن بهره ببرند.
بازدید:۴۹۲
منبع: صما
لینک کپی شد
