وزارت راه و شهرسازی بر ساماندهی بافتهای ناكارآمد شهری تمرکز دارد
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در مراسم سی و نهمین سالگرد تاسیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، به ارایه نقطه نظرات خود در حوزه مسکن پرداخت و گفت: در برنامه‌های رئیس‌جمهوری شاهد هستیم که تمرکز ایشان در ارتباط با بحث بافتهای فرسوده است و این تمرکز نه فقط در بافتهای فرسوده که عمدتا در بافتهای ناکارآمد شهری است که به نظر می‌رسد سیاست درستی باشد.
وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر این مطلب که تمرکز وزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم نیز تاکید بر حوزه بافتهای ناکارآمد بوده است، افزود: نزدیک به ۴۰ سالی که از انقلاب گذشت اگر نگاهی به شکل و قیافه شهرهای ایران داشته باشیم نهایتا شاهد هستیم که شهرهای ایران از درون، دچار فرسودگی شده‌اند که این مورد را در تهران و در سایر شهرها که در پیرامون رشد بسیاری کرده‌اند می‌بینیم و شاهد هستیم که شهرها گسترش بادکنکی داشتند و از درون دچار فرسایش و فرسودگی شدند.
عضو کابینه دولت دوازدهم ادامه داد: فرسودگی شهرها هم از جنبه کالبدی است که خانه‌ها و واحدهای مسکونی دچار فرسودگی شدند و هم از جهت اجتماعی و فرهنگی است که از نظر همه عملا در حوزه‌های اجتماعی شهرها دچار از هم گسیختگی روابط اجتماعی و فرهنگی شدند که به نظر موضوع دوم از موضوع اول حائز اهمیت بیشتری است.
آخوندی یادآور شد: در همین تهران، بیش از ۵ میلیون نفر در مجموع حواشی تهران اضافه شدند. منطقه شهری تهران چیزی حدود ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد که ۸.۷ میلیون نفر از این جمعیت در تهران و بالغ بر ۵ میلیون نفر در اطراف تهران سکونت دارند.
تهران؛ گرفتار فرسودگی از درون
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه تهران، مرکز اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بود و در حال حاضر بخش عمده‌ای از این شهر دچار گرفتاری از نظر فرسودگی درون شهرها و تبعات ناشی از آن شده است، گفت: مشکلات فوق را در شهرهای مشهد، شیراز و اصفهان نیز شاهد هستیم. به همین دلیل نیز توجه به بافت مرکزی و میانی شهرها هم از جهت اسکان و هم از جنبه‌های مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بسیار حائز اهمیت است و موضوعی است که شهرهای ما در حال حاضر به آن نیازمندند.
عضو کابینه دولت دوازدهم با اشاره به اینکه یکی از موضوعات مهم اول انقلاب حاشیه نشینی در اطراف تهران و شهرهای بزرگ بود و همین امر نیز موجب صدور فرمان امان برای تشکیل حساب ۱۰۰ شد، گفت: همان زمان هم بحث اصلی، بحث رشد حاشیه‌ها و شرایط بسیار ناهنجار در حاشیه ها بود. بنابراین اینکه بپردازیم به این موضوع یک سیاست درستی است.
وی در بیان دیگر سیاستهایی که برای تامین مسکن در اوایل انقلاب به کار گرفته شد توضیحاتی را ارایه کرد و گفت: سیاستهایی که در قالب شهرهای جدید و در قبال طرح‌های آماده‌سازی زمین و مسکن مهر در طی سالیان گرفته شد و به اجرا درآمد هیچکدام نتوانست موضوع مسکن را حل و فصل کند و همه این‌ها به نوعی به توسعه حاشیه‌ها دامن زد. به بیان دیگر، هیچکدام از این سیاست‌ها نتوانست مساله حاشیه نشینی را در حاشیه و پیرامون شهرها و همچنین بافتهای فرسوده شهرها حل کند.
ساخت 2 میلیون مسکن مهر با بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: این مساله نشان می‌دهد که سیاستهایی که عمدتا به سمت پرژوه بزرگ مقیاس رفت نهایتا نتیجه اجرای این پرژوه کمکی به ارتقای کیفیت نداشت و بحث بافت و حاشیه هم کم و بیش دست نخورده باقی ماند. میزان مداخله‌ای که در این طرح صورت گرفت مداخلات بسیار گسترده‌ای است. مداخلات مسکن مهر در حدود ۲ میلیون واحد مسکونی با بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اندازه مالی رقم کمی در حوزه خودش نبود و با دلار آن موقع هزار تومانی یک مداخله کم نظیر بود. الان اگر یک ارزیابی داشته باشیم و نتیجه واقعی را در زندگی مردم ببینیم که چقدر توانست بحث ارتقای کیفیت زندگی را افزایش دهد، شاهد این خواهیم بود که همچنان کیفیت زندگی در بسیاری از شهرها دچار مشکل اساسی است.
آخوندی با تاکید بر بحث بازآفرینی شهری به عنوان سیاست اصلی دولت در این خصوص اظهار کرد: سیاست اصلی که در این زمینه تعقیب می‌شود این است که به سمت بازآفرینی شهری برویم. اصلی ترین مفهوم بازآفرینی این است که خود افراد از جایی که هستند و زندگی می‌کنند جابه جا نشوند. یک توسعه اطراف حرم امام راحل را داشتیم که این نوسازی منجر به آن شد که ملک‌ها‌ی اطراف را خریدند و به جای توسعه شاهد کوچک شدن بودیم و در نهایت عملا منجر به ارتقای کیفیت زندگی آن افراد نشد. در واقع درخصوص اقداماتی که انجام می‌دهیم خوب فکر نمی‌شود که این اقدامات بعدها چه عوارضی خواهد داشت.
دولت در امر خانه‌سازی جانشین مردم نمی‌شود
وی ادامه داد: آنچه که الان بحث می‌شود نه بحث کوچ دادن از محل زندگی است و نه اینکه دولت جانشین مردم شود و بگوید برای شما خانه می‌سازیم. کل داستان این است که همان محل و همان مردم بتوانند در جایی که زندگی می‌کنند ارتقای توان داشته باشند و در واقع توان افزایی مردم را موجب شویم تا بتوانیم کیفیت زندگی را در همان محل افزیش دهیم. این موضوع خمیرمایه سیاست اصلی است که آن را دنبال می‌کنیم. جنس این سیاست با سیاست‌ها‌ی قبلی متفاوت است. اجرای پرژوهی بزرگ مقیاس نخواهیم داشت و دیگر توسط خود مردم اجرا شده و خودشان درگیر کیفیت زندگی شان می‌شوند. دیگر کسی نمی گوید برای شما خانه می‌سازیم.
وزیر راه و شهرسازی درباره شرایط اجرای این طرح گفت: در این روشی که اجرا می‌شود دو اقدام اصلی وجود دارد. یکی اینکه در این بافت اصلی‌ترین بحث و آنچه که به این بافت شکل و هویت می‌دهد بحث خدمات اجتماعی و خدمات زیربنایی آنهاست. اعتقاد ما بر این این است که میزان مداخله دولت به جای ساخت واحدها در کارهای زیربنایی باشد. باید مدارس، بیمارستان، کتابخانه و درمانگاه ساخته شود. همین مساله کمک می‌کند هویت به محله بازگشته و شکل و شمایلی به آن بدهد. دولت مداخله‌ای در احداث خانه نباید داشته باشد و این موضوع با سیاست رهبری در اصل ۴۴ که دولت لزوما نباید دخالت داشته باشد، سازگار است.
وی افزود: برای اینکه مردم بتوانند این کار را خودشان انجام دهند، بحثی که آن را دنبال می‌کنیم، بحث تسهیلات ارزان قیمت است تا به این نحو موجب توانمندسازی مردم و بالا بردن قدرت آن در خرید و ساخت در محل خودشان شویم. این سیاستی است که دنبال می‌شود و به این طریق دخالت دولت در حوزه زیربناها خواهد بود و در خصوص روبناها و مسکن به خود مردم واگذار می‌شود. ورود دولت در ساخت و ساز با سیاست‌ها‌ی ابلاغی مغایرت دارد و قطعا تجربه ده بار شکست خورده در این موضوع را دوباره اجرا نخواهیم کرد.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه گفت: به جای ایجاد یک شهر جدید به دنبال این هستیم که از فضاهای شهری استفاده بهینه داشته باشیم و مشکلات رفع شود. مردم از محلات خود خاطرات دارند و علاقه‌مندند به محض وقوع یک اتفاق مثبت به خاطر حس تعلقی که دارند حضور یافته و این مساله آثار بسیار فزاینده‌ای خواهد داشت و به خاطر این حس با کوچکترین اتفاق بسیج می‌شوند.
آخوندی درباره بحث قدرت خرید مردم و اقدامات صورت گرفته در این زمینه تصریح کرد: موضوع مهم؛ قدرت خرید مردم است. بیشترین کاری که در این خصوص انجام شد به صندوق پس انداز مسکن بر می‌گردد تا به این نحو مردم تسهیلات ارزان قیمت در اختیار داشته باشند. در مورد تسهیلات دو سیاست در ایران اجرا شده است که این دو مورد را باید ارزیابی کنیم. تسهیلات ارزان قیمت مثل مسکن مهر را داشتیم که با هزینه دولت انجام شد یعنی با ارزان کردن تسهیلات مابه التفاوت را دولت پرداخت کند. این امر موجب شد تا رقمی که باید دولت پرداخت کند در نهایت چندین برابر تسهیلات شود.
وی افزود: میزان مطالباتی که بانک مسکن بابت سود این مابه التفاوت در ۱۲ درصد ضرب می‌کند یک عدد نجومی می‌شود. این مطاللبات از دولت کمرشکن است و بودجه دولت ظرفیت پرداخت این پول را ندارد. در نتیجه باعث انباشت بدهی دولت به بانک شده که خود این مساله جای بحث زیادی دارد. این سیاست که مابه التفاوت را گردن دولت بیندازیم در نهایت سود درخواستی آنها از اصل بیشتر می‌شود و گرفتاری مضاعف دارد.
تاکید بر افزایش سرمایه بانک مسکن
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اقدام وزارت راه و شهرسازی و دولت در این زمینه و جلوگیری از این معضل گفت: در این زمینه کاری که مدنظر ما بود ایجاد صندوق پس انداز مسکن یکم بود تا افراد به پس‌اندازشان تسهیلات تضمینی تعلق بگیرد. علتی که باعث موفقیت این طرح می‌شود این است که افراد به خاطر پس‌انداز سودی تعلق نمی‌گیرد و بنابراین قیمت تمام شده بانک فقط هزینه جاری بوده و دیگر اساسا نیازی به پرداخت یارانه نیست. این سیستم می‌تواند مستمر و ادامه دار باشد و هزینه و باری برای دولت نخواهد داشت.
وی افزود: قیمت تسهیلات در صندوق پس انداز به این شکل پایین می‌آید و تسهیلات ارزان ارائه خواهد شد. نکته فقط کسری منابع است که در اینجا دولت به جای یارانه باید افزایش سرمایه داشته باشد. این اتفاق خیلی با یارانه دادن تفاوت دارد. اگر دولت در بانک مسکن افزایش سرمایه بدهد این یارانه نیست و افزایش سرمایه بوده و همیشه برای دولت و بیت المال باقی مانده و قدرت بانک افزایش پیدا می‌کند.
آخوندی با اشاره به استقبال صورت گرفته از ارائه تسهیلات جهت خرید مسکن گفت: این مدل طراحی شده با استقبال خوبی در بین مردم و بازار همراه بود. طبق آماری که در پایان سال گرفته شد حدود ۴۰۰ هزار نفر پس انداز مسکن داشتند که این عدد بزرگی است و هر روز هم بیش از هزار نفر پس انداز کننده جدید داریم که نشان دهنده این است که رشد پس انداز خوب است. نرخ تسهیلات که در سال گذشته داده شده ۸ درصد بوده است و به دنبال این هستیم این نرخ را به ۶ درصد کاهش دهیم.
وی افزود: در شرایط بازار اینچینی نرخ ۸ و ۶ درصد نرخ پایینی است و می‌تواند جذابیت بسیار زیادی داشته باشد و کمک شایانی به رونق کند. رونقی که پایدار است چون این رونق با تزریق دولت در لحظه ایجاد نشده است. خوبی این طرح آن این است که هرکس پس انداز می‌کند تسهیلات تضمینی می‌گیرد و وقتی می‌گوییم ۴۰۰ هزار پس انداز یعنی چهارصد هزار نفر متقاضی واقعی تسهیلات برای خرید خانه هستند. این پس انداز و این طرح به یک بازار قطعی و تضمینی در بازار می‌انجامد.
رشد مسکن در سال ۹۷ فزاینده خواهد بود
وزیر راه در ادامه بیان کرد: نرخ سود بسیار پایین بوده و براساس گردش اقتصاد صورت می‌گیرد نه بر مبنای مداخله لحظه‌ای دولت. نتیجه را در سال ۹۶ دیدید و شاهد رشد مسکن حدود ۷ درصد بودیم و معتقدم این رشد در سال ۹۷ فزاینده خواهد بود. علت این است که پس انداز کنندگان سال گذشته وارد بازار خرید امسال می‌شوند و رشد در بافتهای فرسوده فزاینده خواهد بود و در ادامه هم صدور پروانه در این بافت و تسهیلاتی که داده می‌شود به همین شکل رشد خواهد داشت.
آخوندی با تاکید بر اینکه این طرح حمایتی از خرید مسکن بیشتر به نفع شهرهای کوچک بوده و موجبات رونق آنها را فراهم خواهد ساخت، گفت: نکته بارز در پیش بینی برای این سیاست این است که این طرح بیشتر به نفع شهرهای کوچک نسبت به شهرهای بزرگ می‌شود. در شهرهای کوچک تسهیلاتی که افراد می‌گیرند ۷۰ تا ۸۰ درصد به آنها توانایی خرید می‌دهد اما در شهرهای بزرگ ۳۰ تا ۳۵ درصد می‌شود. این سیاست گذاری که دنبال می‌کنیم این ویژگی را داشت که قدرت خریدی که ایجاد می‌کند برای شهرهای کوچک به نسبت خانه کوچک بیشتر است و این یک سیاست مثبت است.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه با اشاره به حوزه ماموریت بنیاد مسکن و انقلاب اسلامی و همکاری‌ها‌ی صورت گرفته در این زمینه اظهار کرد: خیلی امیدوار هستیم با حضور آقایان تابش و سعیدی کیا بنیاد مسکن هم در این موضوع با حوزه ماموریتی که دارد ورود کند. علت آن است که افراد حاضر در حاشیه جزو گروه‌‌های ضعیف و فقیر هستند و این مساله کاملا با سیاست‌ها‌ی بنیاد مسکن سازگاری دارد. به این شکل وزارت راه و شهرسازی می‌تواند برای بنیاد یک ماموریت خوب در این زمینه داشته باشد، هرچند که در این زمینه و در این یکی دو سال بنیاد به این مساله ورود کرده و جلسات و گفت و گوهای خوبی با یکدیگر داشته ایم.
وی ادامه داد: آقای سعیدی کیا هم داوطلب بودند و هم پیشنهادی برای ورود به این حوزه داشتند که در جلسه هفته بعد آن را پیگیری خواهیم کرد. من به شخصه به عنوان وزیر راه و شهرسازی دنبال یک سیاست پایدار هستم که وابسته به مداخله‌ها‌ی لحظه‌ای دولت نباشد. به این شکل اگر دولت لحظه‌ای مداخله کند یک شوک مثبت یا منفی در بازار ایجاد می‌شود، آن اتفاقی که رخ می‌دهد این است که این سیاست به بازار متکی بوده و قدرت و توان مردم باشد. به نظر می‌رسد این سیاست شروع شده سیاست خوبی تا این لحظه بوده و بازخوردی که از مردم داشتیم این است که بیش از هزار نفر پس انداز کننده داریم. این نشان می‌دهد مردم این سیاست را دریافت کردند و به سمت آن می‌آیند که ان شاء ا... می‌تواند یک رشد پایدار و سازنده را در حوزه مسکن داشته باشد تا در برنامه ۱۰ ساله بتواند روی این وضعیت ناهنجار بافتهای حاشیه‌ای و فرسوده تاثیر مثبت بگذارد
