استفاده بنگاهی بانک مسکن از منابع مسکن مهر

1. بنا بر آمار فوق از مجموع 2.368.745 واحد روستایی و بافت فرسوده و مسکن مهر شهری، به­ میزان 1.825.449 واحد فروش اقساطی شده است؛ یعنی « واحدهای فروش اقساطی ­نشده و به اتمام نرسیده به­ میزان 543.596 واحد است. »

2. تسهیلات روستایی و بافت فرسوده اشاره شده در جدول قبل از مسکن مهر بوده که بنا بر سیاست‌­های بانک مرکزی و مصوبه دولت به حساب خط اعتباری مسکن مهر منظور شد. یعنی« تسهیلاتی که بانک باید از منابع خودش می­داد به حساب مسکن مهر گذاشته ­شد.»

3. تعداد زیادی واحد مسکن مهر در شهرهای جدید پردیس، گل­بهار ، هشتگرد و امثال آن وجود دارد که مردم به اجبار بانک، فروش اقساطی کرده­ اند ولی واحد آنها تکمیل نبوده یعنی یا ساخت یا آماده سازی یا محوطه ­سازی و یا خدمات زیربنایی نداشتند و قابل سکونت نیست: بدین معنا که یعنی مردم هم اجاره خانه میدهند و هم قسط بانک؛ یعنی « این واحدها را نیز باید به تعداد واحدهای فروش اقساطی نشده اضافه کرد.»

 4. یکی از دلایلی که نشان می‌دهد از وصولی مسکن مهر در غیر مسکن مهر استفاده شده گفته‌های یک کارشناس مسکن است که درست یک ماه پس از تصویب افزایش سقف تسهیلات مسکن مهر از 30 میلیون تومان به 40 میلیون تومان، بانک مسکن بلافاصله پرداخت تسهیلات بدون سپرده خرید مسکن را به ­دلیل کمبود منابع متوقف کرد. پر واضح است که از منابع وصولی مسکن مهر چه استفاده‌­هایی می‌­شود. در عین حال میرمحمد صادقی مدیر اعتبارات بانک مرکزی نیز گفته است بانک مسکن وام بین بانکی هم پرداخت میکند؛ سوال اینجاست « این منابع از کدام محل تأمین می­شود ؟ »

5. صحیح آن است که بانک مسکن اعلام کند از  260.000 واحدی که برای افزایش سقف تسهیلات معرفی ­شده ­اند چه تعداد عملیاتی شده است نه اینکه عدد کل پرداختی را اعلام کند. این در حالی است که تعداد زیادی از پروژه­‌های مسکن مهر در پردیس، گلبهار ، هشتگرد، ماهدشت، ابریشم، قزوین و سایر استان­‌ها به دلایل مختلف از جمله فعال نبودن، عدم تمدید دوره مشارکت  مدنی، گواهی ماده 186 مالیات‌­های مستقیم، صورت­‌های مالی حسابرسی شده، استعلام گواهی ذینفع واحد، نداشتن هزینه باقیمانده، فعال نبودن قسمتی پروژه  و امثال آن در کش و قوس کاغذ بازی اداری بانک مسکن «تاکنون موفق به افزایش تسهیلات برای پروژه خود نشده­ اند»

6. اینکه نوشته‌­اند بانک آمادگی دارد پرداخت‌ها را در صورت فعال بودن به تناسب پیشرفت فیزیکی انجام دهد نیز به دور از واقعیت است. چرا که وقتی با وجود تایید ارزیاب بانک در پرداخت‌ ها تعلّل می­‌شود ممکن است کارگاه به ­دلیل کمبود نقدینگی تعطیل شود و شرط فعال­ بودن را در ارزیابی غیر اصولی دوباره مرکز نداشته باشد.

7. اگر صندوق مسکن یکم نیازی به منابع وصولی مسکن مهر ندارد چرا شورای پول و اعتبار خواسته با افزایش دوره تنفس خطوط اعتباری مسکن مهر از 3 سال به 10 سال جهت استفاده از منابع حاصل از اقساط وصولی بابت تأمین کسری حساب مسکن یکم موافقت نماید ؟

هر چند بند 1-1 نامه شماره 52673/94 مورخ 3/3/94  بانک مرکزی نیز نشان از آن دارد که اولویت با مسکن مهر است امّا تا به حال رعایت نشده­ است.

8. اگر صندوق مسکن یکم نیازی به منابع وصولی مسکن مهر نداشته است پس موضوع مصاحبه‌­های  عضو هیات مدیره بانک چیست؟ ایشان اظهار داشته‌­اند که که صندوق یکم اهرم پشتیبانی دارد زیرا پرداخت 160 میلیون تومان به زوجین نیاز به اهرم دارد و در این راستا منابع حاصل از اقساط وصولی مسکن مهر که وارد بانک میشود در این صندوق مورد استفاده قرار می‌گیرد.

9. اینکه بانک گفته است هیچ تغییری در روند پرداخت سهم­ الشرکه از ابتدای طرح تا کنون صورت نپذیرفته جای تعجب است زیرا بخش­نامه شماره 51/63 مورخ 27/12/96، سیاست­‌های اعتباری تسهیلات تبصره‌ه­ای و تکلیفی سال 97 را ابلاغ کرده و سپس با ارسال نامه شماره 351/1/63 مورخ 5/2/97  با ارسال فرم کمیسیون اعتباری برای انعقاد قرارداد جدید، متمم، تمدید و واریز سهم­ الشرکه ( 4 نمونه ) درخواست تصمیم­‌گیری در کمیسیون را نموده است و ادامه داده است که موارد خارج از حیطه اختیارات به تهران ارسال شود.

 این یک تغییر اساسی است که در پرداخت سهم­ الشرکه مشکل­ ساز شده است یعنی پرداخت سهم ­الشرکه منوط به تایید مدیریت شعب مرکز استان و تهران شده است ؟ آیا پرداخت سهم ­الشرکه به معنی پرداخت در غیر از موضوع مشارکت است؟ ضمناً قیمت تمام شده واحد صرفاً در راستای دستورالعمل­ های ابلاغی و بخش­نامه تعدیل نرخ ارز برای قراردادهای فاقد تعدیل تعیین­ شده است و ارتباطی با بانک مسکن ندارد.

 همچنین تزریق منابع ارزان قیمت در سطح کشور به طور کلی ارتباطی با موضوع ندارد و به­ نظر می‌­رسد بانک مسکن به دنبال فرافکنی است.

10. پیشنهاد میکنیم بانک مسکن پاداش‌­هایی که به کارکنان بانک مسکن در ستاد، مدیریت استان و شعب از محل یارانه‌های مسکن مهر تحت عنوان مهرانه پرداخت می­کند را نیز شفاف کند و اعلام کند منابع پرداختی بر اساس کدام مصوبه دولت بوده است؟

در حالی که این اقدام هیچ کمکی برای حل مشکلات مسکن مهر نمی­‌کند. مضافاً اینکه مردم را به اجبار وادار به اخذ دفترچه قسط قبل از تکمیل واحد می­نماید.

به­ نظر می­رسد بانک مسکن با توجه به روالی که از سال 92 ایجاد شده است تمام راهکارهای ممکن را به­ کار گرفته است تا از منابع مسکن مهر بیشترین استفاده را بنماید. استمهال 10 ساله بازگشت اقساط به بانک مرکزی، اخذ 2 درصد از سودتسهیلات مسکن مهر، استفاده از منابع مسکن مهر در صندوق یکم و بدهکار کردن دولت به­ میزان ما به التفاوت نرخ یارانه­ ای تا تا نرخ های مصوب، استفاده از گردش منابع  مسکن مهر در پرداخت تسهیلات ساخت بدون سپرده  با نرخ 18 درصد ، اعطای تسهیلات بین بانکی، اجبار مردم به اخذ دفترچه اقساط قبل از تکمیل واحد و امثال آن از موارد سیاست­‌های بنگاهی بانک مسکن است.

 امّا روال 5 سال گذشته بانک مسکن نشان می‌دهد هر روز پرداخت تسهیلات مسکن مهر به سازندگان سخت ­تر شده که یکی از دلایل کندی پیشرفت پروژه ­های مسکن مهر است.

از طرفی دیگر در دولت یازدهم، دوازدهم نیز وزارت راه و شهرسازی و مسئولان آن اهتمام لازم را در پیگیری مشکلات بانکی پروژه­ ها ندارند به­ طور مثال جلسات حل مشکلات بانک مسکن مهر که هفته­ ای یکبار برای پروژه­ های این طرح بین وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن برگزار می­شد تعطیل و به جلسات موردی و خاص تبدیل شده است.