چرا لوله پیویسی با اتصال چسبی فاضلاب در ساختمان می شکنند ؟
*سازه نیوز - مسعود سید محمودی :لولههای پیویسی (PVC) به عنوان یکی از متداولترین گزینهها برای سیستمهای فاضلاب در ساختمانها شناخته میشوند. این لولهها به دلیل قیمت مناسب، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و نصب آسان، محبوبیت زیادی دارند. اما یکی از مشکلات عمدهای که ممکن است در طول زمان به وجود آید، شکستن این لولهها به دلیل خستگی ناشی از انبساط و انقباض، نشستهای ساختمان، زلزله و تکانهای های خفیف است. در این مقاله، به بررسی علل، پیامدها و راهکارهای پیشگیری از این مشکل خواهیم پرداخت.
۱. علل شکستن لولههای پیویسی
الف. انبساط و انقباض حرارتی:
• تغییرات دما: لولههای پیویسی تحت تأثیر تغییرات دما قرار میگیرند. با افزایش دما، لولهها منبسط میشوند و با کاهش دما، منقبض میشوند. این تغییرات مکرر میتواند منجر به خستگی مواد و در نهایت شکست لوله و اتصالات به خصوص در قسمتهایی که تمرکز تنش بیشتری وجود دارد (معمولا در اتصالات)، شود.
• عدم انعطافپذیری: پیویسی نسبت به برخی مواد دیگر مانند پلیپروپیلن انعطاف کمتری دارد. این عدم انعطافپذیری باعث میشود که در مواجهه با تنشهای حرارتی، نشستهای ساختمان و زلزله و تکانهای های خفیف احتمال شکست بیشتر شود.
• کاهش انعطاف و استحکام به مرور زمان در این لوله ها نیز یکی از عوامل کاهش مقاومت به شکست شده و ضعف این سیستم لوله کشی در مقابل خستگی ناشی از انبساط و انقباض ، نشستهای ساختمان، زلزله و تکانهای های خفیف را تشدید می کند.
ب. اتصالات چسبی:
• ضعف در اتصالات: اتصالات چسبی نیاز به دقت بالایی در نصب دارند. اگر چسب به درستی اعمال نشود یا زمان خشک شدن رعایت نشود، احتمال نشتی یا شکست در محل اتصال افزایش مییابد.
• حرکت و لرزش: اگر لولهها تحت تأثیر حرکت زمین یا لرزشهای ناشی از فعالیتهای ساختمانی قرار گیرند، این حرکات میتوانند فشار اضافی بر اتصالات چسبی وارد کنند و منجر به شکست شوند.
۲. پیامدهای شکستن لولههای پیویسی
الف. نشت آب:
• شکستن لولهها میتواند منجر به نشت آب و ایجاد مشکلات جدی در سیستم فاضلاب شود. این نشتها ممکن است باعث آسیب به سازههای ساختمان و افزایش هزینههای تعمیرات گردد.
ب. آلودگی محیط زیست:
• نشت فاضلاب به محیط زیست میتواند خطرات جدی برای سلامتی انسانها و اکوسیستم ایجاد کند. این امر به ویژه در مناطق مسکونی و نزدیک منابع آب آشامیدنی حائز اهمیت است.
ج. هزینههای اضافی:
• تعمیر یا تعویض لولههای شکسته هزینههای اضافی را به همراه دارد. علاوه بر هزینههای مستقیم تعمیرات، ممکن است هزینههای ناشی از آسیب به سایر قسمتهای ساختمان نیز افزایش یابد.
۳. راهکارهای پیشگیری
الف. انتخاب مواد مناسب:
استفاده از لولههای با کیفیت: انتخاب لولههای پیویسی با کیفیت بالا که دارای استانداردهای لازم باشند، میتواند به کاهش خطر شکستن کمک کند.
استفاده از مواد انعطافپذیر: در مناطقی که تغییرات دما شدید است، میتوان از لولههای انعطافپذیرتر مانند پلیپروپیلن استفاده کرد.
استفاده از اتصال لغزشی موفه به منظور جلوگیری از بروز تنشهای منجر به خستگی
ب. نصب صحیح:
رعایت دستورالعملهای نصب: اطمینان از اینکه اتصالات چسبی به درستی انجام شده و زمان خشک شدن رعایت شود، بسیار مهم است.
• اجتناب از تنشهای اضافی: طراحی و اجرای سیستم فاضلاب باید به گونهای باشد که فشار یا تنش اضافی بر روی لولهها و اتصالات وارد نشود.
مهار سیستم لوله کشی با بست کاری کافی و مطابق استاندارد، باعث کاهش بار اضافی بر روی سیستم لوله کشی می شود.
متاسفانه به دلیل صلب بودن سیستم لوله کشی چسبی، مشکل زا بودن بست کاری ناقص در هنگام اجرا احساس نشده و موارد عدیده ای از کم کاری مجریان و ناظرین در بست کاری و مهار سیستم لوله کشی مشاهده شده که در دراز مدت باعث وارد شدن بار اضافی به لوله و اتصالات و در نتیجه شکستگی خواهد شد.
ج. نظارت و نگهداری:
بازرسی دورهای: انجام بازرسیهای دورهای بر روی سیستم فاضلاب میتواند به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک کند.
تعمیرات پیشگیرانه: در صورت مشاهده هرگونه نشانهای از آسیب یا ضعف، اقدام سریع برای تعمیر یا تعویض لازم است.
نتیجهگیری
شکستن لولههای پیویسی با اتصال چسبی در سیستمهای فاضلاب ساختمان میتواند ناشی از خستگی مواد به دلیل انبساط و انقباض حرارتی،نشستهای ساختمان، زلزله و تکانهای های خفیف باشد. با توجه به پیامدهای جدی این مشکل، اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و رعایت اصول نصب صحیح ضروری است. انتخاب مواد مناسب، نصب با کیفیت و نظارت دورهای میتواند به کاهش خطر شکستن لولهها کمک کند و عمر مفید سیستم فاضلاب را افزایش دهد.
در سالیان اخیر به دلیل مشکلات ذکر شده فوق و سایر موارد مربوط به ایمنی در هنگام آتش سوزی و سر و صدای فاضلاب، استفاده از سیستم لوله کشی با اتصال صلب چسبی و از جنس پی وی سی بسیار محدود شده و لوله کشی با اتصال پوش فیت و جنس پلی پروپیلن جایگزین شده است
*کارشناس ارشد تاسیسات مکانیکی
*مدرس دوره های ارتقای پایه سازمان نظام مهندسی وعضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان خوزستان
