آبادان شهر خلاق خوراک دریایی یا موسیقی جنوبی

*سازه نیوز :نجلا درخشانی؛ یونسکو از سال 2004 جریان شبکه شهر خلاق را به منظور ترویج همکاری میان شهرها مطرح کرد؛ خلاقیت در این گام یونسکو، عامل راهبردی برای پیشرفت پایدار شهری به شمار می‌رود. شبکه شهرهای عضو آن، برای رسیدن به هدف مشترکشان با هم کار می‌کنند. هدف مشترک آنها، قرار دادن خلاقیت و صنایع فرهنگی در مرکز برنامه‌های توسعه‌ محلی و همکاری‌های بین‌المللی است. یونسکو شبکه‌ای به نام شبکه شهرهای خلاق (UCCN) دارد که شهرها را در ۷ حوزه اصلی دسته‌بندی می‌کند:

  ادبیات
 موسیقی
  صنایع دستی و هنرهای سنتی
  طراحی
  فیلم 

 هنرهای رسانه‌ای
خوراک

هر شهری که به این شبکه می‌پیوندد، باید نشان دهد در یکی از این حوزه‌ها پیشینه قوی، ظرفیت‌های موجود و برنامه آینده‌نگر دارد در واقع، شهرهایی که به جمع این شهرهای خلاق اضافه می‌شوند، تعهد می‌دهند که فعالیت‌های مثبتشان را با هم به اشتراک بگذارند و بین بخش‌های عمومی و خصوصی و جامعه مدنی، همکاری ایجاد کنند تا به موارد زیر دست پیدا کنند:

آفرینش، تولید و توزیع فعالیت‌ها، محصولات و خدمات فرهنگی را تقویت کنند؛
توسعه کانون‌های خلاقیت و نوآوری و گسترش فرصت‌ها برای افراد آفریننده و حرفه‌ای در بخش فرهنگی؛
بهبود دسترسی به زندگی فرهنگی و شرکت در آن، به ویژه برای گروه‌ها و افراد به حاشیه رانده‌شده و آسیب‌پذیر؛
ادغام کامل فرهنگ و خلاقیت در طرح‌های پیشرفت پایدار.

اهداف شبکه شهرهای خلاق یونسکو:
•    تقویت خلاقیت 
•    تولید، توزیع و بهره‌مندی از محصولات و خدمات فرهنگی در سطح محلی
•    ترویج خلاقیت و بیان خلاقانه، به ویژه در میان اقشار آسیب‌پذیر از جمله زنان و جوانان
•    افزایش دسترسی به زندگی فرهنگی و شرکت در آن 
•    بهرمندی از محصولات فرهنگی
•    تلفیق صنایع فرهنگی و خلاق در برنامه‌های توسعه محلی

شهرهای خلاق ایران در یونسکو:

همانطور که برای ثبت آثار ملموس و ناملموس در یونسکو طرحی آماده می‌شود و پس از به تصویب رسیدن کمیته یونسکو به ثبت می‌رسد. ثبت شهرها به عنوان شبکه شهری خلاق هم مراحل و روال خودش را دارد. ایران تا کنون توانسته 4 شهر خود را به عنوان شهر خلاق در یونسکو ثبت کند. 

اصفهان؛ شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای مردم
رشت؛ شهر خلاق خوراک شناسی
بندر عباس؛ شهر خلاق صنایع دستی و هنرهای مردم
سنندج؛ شهر خلاق‌ موسیقی
کرمانشاه؛ شهر خلاق خوراک

آبادان با ترکیب منحصر به‌فردی از خوراک دریایی و موسیقی می‌تواند الگویی از شهری باشد که خلاقیت را در زندگی روزمره مردم جاری کرده و در سطح ملی و جهانی بدرخشد.

شهر خلاق موسیقی:

شهرهایی که در این گروه ثبت می‌شوند باید؛
دارای میراث موسیقایی غنی (سنتی یا مدرن) باشند.
میزبان جشنواره‌ها، کنسرت‌ها و مراکز آموزش موسیقی باشند.
موسیقی بخشی از زندگی روزمره مردم و هویت شهر باشد.
با دیگر شهرهای موسیقایی تبادل فرهنگی داشته باشند.

نمونه‌های جهانی:

لیورپول (انگلستان) : به‌خاطر گروه بیتلز و سنت موسیقی پاپ
بوگوتا (کلمبیا) : به‌خاطر تنوع موسیقی سنتی و نوآورانه
اوزاکا (ژاپن) : به خاطر موسیقی جاز و پاپ

ارتباط با آبادان:

آبادان به‌خاطر موسیقی محلی جنوب (نی‌انبان، دمام، مقامات عربی) و همچنین سابقه در موسیقی مدرن (جاز، پاپ و راک از دهه ۳۰ و ۴۰) می‌تواند در این حوزه مطرح شود.
وجود آیین‌های موسیقایی (محرم، عروسی‌ها، جشن‌های بومی) نشان‌دهنده پیوند موسیقی با زندگی مردم است.
شهر خلاق خوراک

شهرهایی که در این گروه ثبت می‌شوند باید:دارای تنوع غذایی ریشه‌دار و بومی باشند.از غذا به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی استفاده کنند.جشنواره‌ها، بازارچه‌ها و برنامه‌هایی برای معرفی خوراک داشته باشند.در توسعه پایدار و گردشگری خوراک فعال باشند.

نمونه‌های جهانی:
چنگدو (چین) : به‌خاطر غذاهای تند و فرهنگ رستورانی
پارما (ایتالیا) : مهد پنیر پارمزان و پروشوتو
بغداد (عراق) : به‌خاطر آشپزی سنتی عربی

ارتباط با آبادان:
غذاهای آبادانی ترکیبی از فرهنگ‌های ایرانی، عربی، هندی و حتی غربی است. نمونه‌ها: قلیه‌ماهی، فلافل آبادانی، سمبوسه، حمیس، ماهی صبور تنوری، امگشت، قهوه عربی و .... فرهنگ غذاخوری در آبادان بسیار اجتماعی و و با فرهنگی غنی می باشد آبادان می‌تواند میزبان جشنواره بین‌المللی خوراک جنوب ایران باشد.  
بنابراین آبادان می‌تواند به‌طور همزمان در دو زمینه:
۱- موسیقی (به‌خاطر تنوع و هویت فرهنگی) و ۲- خوراک (به‌خاطر اصالت و ترکیب فرهنگی) ، نامزد ورود به شبکه شهرهای خلاق یونسکو شود.
ظرفیت‌های موجود:
رستوران‌ها و بازارچه‌های محلی.
گروه‌های موسیقی بومی و جشنواره‌های محلی.
حضور سینما و هنر نمایش به‌عنوان پشتوانه فرهنگی.
صنایع دستی مرتبط (حصیربافی، هنرهای بومی).

برنامه‌ها و اقدامات پیشنهادی:

برگزاری سالانه جشنواره بین‌المللی خوراک جنوب ایران در آبادان.
ایجاد مرکز موسیقی بومی خوزستان برای آموزش، پژوهش و اجرا.
ثبت و معرفی غذاها و آیین‌های محلی به‌عنوان میراث ناملموس.
توسعه گردشگری خلاق (تورهای شکم‌گردی، کارگاه‌های موسیقی، جشنواره‌های خیابانی و ...).
همکاری با دیگر شهرهای خلاق یونسکو برای تبادل فرهنگی.

تأثیرات مثبت انتخاب آبادان به‌عنوان شهر خلاق:
 رونق گردشگری فرهنگی و توسعه اقتصادی.
افزایش اشتغال در حوزه صنایع خلاق.
ارتقای هویت و غرور محلی.
 پیوند فرهنگی آبادان با جهان.
تاثیر انتخاب آبادان بعنوان شهر خلاق خوراک دریایی:

تقویت اقتصاد محلی و گردشگری

آبادان یکی از مراکز مهم صید و فروش انواع ماهی و خوراک‌های دریایی در ایران است. بازارهای پرجنب‌وجوش ماهی و غذاهای محلی‌ای مانند “قالیه ماهی” ، “میگو پلو” ، “امگشت“ و ... از جاذبه‌های فرهنگی و خوراکی این شهر هستند. 
معرفی آبادان به‌عنوان «شهر خلاق خوراک دریایی» می‌تواند باعث جذب گردشگرانی شود که به دنبال تجربه‌های فرهنگی و خوراکی منحصر به‌فرد هستند.
اشتغال‌زایی و تقویت صنایع محلی

چنین برندی می‌تواند زمینه‌ساز حمایت از تولیدکنندگان محلی غذا، کسب‌وکارهای مرتبط با صنایع دریایی و رستوران‌های بومی باشد. همچنین می‌تواند از توسعه صنایع دستی مرتبط با غذا یا دریا نیز حمایت کند؛ مشابه اقدامات بندرعباس در تقویت صنایع دستی محلی.

حفظ هویت فرهنگی و میراث خوراکی

پشتیبانی از غذاها و رسوم بومی می‌تواند به حفاظت از دانش محلی، معرفی انواع غذا، و رسوم مرتبط با خوراک دریایی منجر شود؛ چیزی که در بسیاری از «شهرهای خلاق» در دنیا مورد تأکید قرار می‌گیرد.
تشویق تعاملات جمعی و ارتقای کیفیت زندگی شهری
ایجاد جشنواره‌ها، بازارهای خوراکی یا نمایشگاه‌های مرتبط با غذاهای دریایی می‌تواند ترکیب فرهنگ، هنر و اجتماع را تقویت کند، مشابه سازوکارهایی که در شهرهای خلاق دیگر رخ می‌دهد.
تأثیرات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی

فرهنگي و هویت‌بخش:
تقویت موسیقی محلی جنوب و احیای رشته‌های بومی مثل موسیقی بندری، عربی، ایرانی و دستگاهی.
بازتعریف هویت فرهنگی آبادان از طریق هنر موسیقی با پیوند نسل گذشته و حال.
تقویت حس تعلق خاطر و جالب مشارکت مردمی .
    اقتصادی و گردشگری:
    برگزاری فستیوال موسیقی جنوب ایران می‌تواند گردشگران فرهنگی را جذب کند؛ هنرمندان محلی و بین‌المللی را گرد هم آورد و اقتصاد شهری را تقویت کند. 
    ایجاد استودیوهای ضبط، فروشگاه‌های موسیقی، پوشش رسانه‌ای و برند «آبادان، شهر موسیقی جنوبی».

اجتماعی و آموزشی:
گسترش آموزش موسیقی در مدارس و مراکز هنری؛ ایجاد آکادمی تخصصی موسیقی جنوب.
تقویت حس انسجام اجتماعی از طریق رویدادهای موسیقی خیابانی، کارگاه‌های آموزشی و جشنواره‌های محلی.
پیوند میان نسل‌ها و اشنایی جوانان با میراث موسیقی‌ای که گذشته‌گان در خاطر و ذهن خود حفظ نموده‌اند
نتیجه گیری:
آبادان با تکیه بر هویت خوراک‌های بومی جنوب و دسترسی به منابع عظیم دریایی و آبی، می‌تواند به قطب تجربه‌محورِ خوراک دریایی تبدیل شود؛ مکانی که «اقتصاد محلی، گردشگری، آموزش مهارتی، و پایداری منابع» همزمان بتوانند رشد کنند.
در صورتی که آبادان به «کانون جهانی موسیقی جنوب» تبدیل شود؛ شهری خواهد بود که موسیقی در آن نه فقط یک هنر، بلکه یک سبک زندگی، یک جاذبه گردشگری و یک موتور محرک توسعه شهری محسوب خواهد شد.

*کارشناسی ارشد مرمت شهری