شهرسازی در ایران ، درگیر دوگانگی میان طرح و عمل
سازه نیوز : در آستانه ۷۵ سالگشت گرامیداشت روز جهانی شهرساز: مسلم‌نورانی دانش آموخته دکتری شهرسازی و کارشناس رسمی کانون کارشناسان رسمی دادگستری خوزستان در رشته برنامه ریزی شهری در یادداشتی به نکوداشت این رویداد مهم پرداخته است
روز جهانی شهرساز فرصتی است برای تأمل دوباره بر نقش و مسئولیتی که ما شهرسازان در شکل‌دهی به زیست انسانی بر دوش داریم. شهرسازی صرفاً طراحی فضاهای شهری نیست؛ بلکه گفت‌وگویی دائمی است میان انسان، محیط و آینده. هر تصمیم ما در عرصه برنامه‌ریزی شهری، مستقیماً بر کیفیت زندگی نسل‌های بعدی اثر می‌گذارد.
امروز که جهان با چالش‌هایی چون تغییرات اقلیمی، گسترش بی‌رویه شهرها، نابرابری فضایی و بحران هویت شهری روبه‌رو است، اهمیت نگاه علمی، چندرشته‌ای و انسانی شهرسازی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. شهرساز باید پلی باشد میان واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی با رؤیای زیست‌پذیری و پایداری.
در ایران، شهرسازی هنوز درگیر دوگانگی میان طرح و عمل است؛ میان ایده‌های پیشرفته‌ای که در اسناد و دانشگاه‌ها مطرح می‌شود و واقعیت‌هایی که در مدیریت شهری تجربه می‌کنیم. شهرهای ما همچنان از کمترین میزان تاب‌آوری برخوردارند و موضوع پدافند غیرعامل در ساختار شهری کشور با چالش‌های جدی مواجه است. زیرساخت‌های اندک و فرسوده ما در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی آسیب‌پذیرند، و در کنار آن، رشد حاشیه‌نشینی، نگاه صرفاً سرمایه‌ای به زمین و شهر و تورم افسارگسیخته موجب شده تا کیفیت زندگی شهروندان به شکل نگران‌کننده‌ای تنزل یابد.
بحران انرژی، ناترازی در مصرف و تولید آن، و حضور صنایع آلاینده در پهنه‌های شهری و پیرامونی، این وضعیت را خوفناک‌تر کرده است. در چنین شرایطی، اگر نگرشی جامع، آینده‌نگر و همه‌جانبه با محوریت مهندسی شهر، مدیریت شهری و علم شهرسازی بر تصمیم‌گیری‌ها حاکم نباشد، برون‌رفت از این ورطه تقریباً ناممکن خواهد بود و سرمایه‌های مادی و انسانی ما یکی پس از دیگری رو به زوال خواهند رفت.
کلان‌شهرهایی چون اهواز نمونه‌ای روشن از این چالش‌ها هستند؛ شهری با ظرفیت‌های عظیم طبیعی، انسانی و اقتصادی که درگیر مشکلات پیچیده‌ای چون آلودگی، کمبود زیرساخت، فرسودگی بافت‌ها و گسست اجتماعی است. اهواز می‌تواند آمادگاه بازتعریف شهرسازی نوین در ایران باشد، به‌شرط آن‌که به دانش، مشارکت عمومی و شجاعت تصمیم‌گیری تکیه کنیم.
روز جهانی شهرساز یادآور این حقیقت است که «شهر» موجودی زنده است؛ و مسئولیت ما، نه صرفاً ساخت آن، بلکه فهمیدن، مراقبت و آینده‌نگری برای آن است.
بیاییم با بازتعریف هنر شهرسازی، اعتماد به جوانان و اندیشمندان این رشته، و باور به نقش انسان در قلب برنامه‌ریزی شهری، از این چالش‌ها به سلامت عبور کنیم و شهری بسازیم که شایسته زیستن باشد و اینگونه است برمبنای شعار سال ۲۰۲۵ تاکید داریم که با برنامه ریزی می توانیم!
